Slagvelden van Kwazulu-Natal

Piet Retief en z’n diplomatieke groep werd tijdens de onderhandelingen genadeloos afgeslacht.

Op 16 December nam een kleine Boerencommandogroep van Voortrekkers wraak voor de laffe dood van de Boeren diplomatieke groep van Piet Retief op de Zoeloes eerder dat jaar wat uitmondde in een slachtpartij waarbij de nabijgelegen rivier rood kleurde van het overmatig Zoeloe bloed. Zo’n 3000 van de 12.000 krijgers werden gedood.

Vanaf die tijd heet de rivier Bloedrivier. Dit is een van de voorbeelden van slagen die tussen de Boeren en Zoeloes plaatsvond. Hieronder volgt een reeks van sites die aan de slagen doen herinneren. Daaronder volgen de plaatsen die iets te maken hadden met de oorlog tussen de Britten en de Zoeloes gevolgd door oorlogsplekken die de twee Boerenoorlogen vertegenwoordigen.

Vallei van de Koningen (R34):

In het militaire kamp Mgungundlovu (hoofdstad van Dingaan van 1829 tot 1838) werd de Nederlandse Piet Retief en andere vooraanstaande (onderhandelaars) Voortrekkers door de Zoeloes vermoord. Dit was de aanleiding van de Boeren – Zoeloe oorlog in 1838.

Je kunt hier een gedenkteken zien van Piet Retief waar hij zou liggen begraven. Deze vallei ligt op de weg van Melmoth richting Vrijheid (R34);een paar kilometer na de kruising met Ulundi volgt een bord waar je van de weg afgaat. Dan is het nog 5 kilometer naar de daadwerkelijke site. Deze site is niet met openbaar vervoer te bereiken.

Slag om bloedrivier:

Hier is het bloedrivier monument te vinden wat bestaat uit een op ware grootte monument van 64 bronzen ossenwagens (huifkarren die samen een laager vormen). In het midden stond de cavalerie klaar om via de “deur” (een wagen die haaks op de rest stond) achter vluchtende vijanden aan te gaan.

De wagens in het midden dienden voor munitie wagens en voorraden. Ook zijn de kanonnen niet vergeten. In het midden ligt een hoopje stenen – dit was het eerste monument van de slag. In 1866 kwamen zo’n 45 wagens van Boeren hier bijelkaar toen opeens ook Zoeloe’s opdoken. Zij kwamen nu niet om te vechten maar om met de Boeren hun eer te bewijzen aan de gevallenen alhier. Dit monument is uniek in de wereld.  

Ook is er een museum (bloed rivier museum) aanwezig met een groot granieten ossenwagen die staat voor de Voortrekkers huizen, z’n verdedigingswerk en z’n kerk. De site herbergt een hostel, restaurant en een plek om de film (15 of 45 minuten) te aanschouwen. Tenslotte is er het Ncome museum (aan de overzijde van de rivier) wat de Zoeloe kant van het verhaal belicht die anders blijkt te zijn dan het Boerenverhaal.

Het gebouw is neergezet in de de vorm van een “buffels hoofd wat de aanvalsmethode van de Zoeloes doet voorstellen. De hoofdstoot van de aanval in het midden en de hoorns als zijprikken met jonge krijgers van de zijkanten als het verdedigende leger uit elkaar valt. Op de zijkant hangen metalen schilden die de Zoeloe regimenten moeten voorstellen (donatie is verlangd). Bloedrivier ligt tussen het stadje Nondweni en de parallel weg R33 (Vrijheid en Dundee) aan een gravelroad. Je kunt hier niet zonder je eigen auto komen.  

Entree            : 50R

Website         : www.voortrekkermon.org.za en www.bloedrivier.org

Andere forten, slagvelden etc. (1838):

Opathe (R66) en Ulundi.

Estcourt, Helpmekaar en Slag om Rorke’s Drift/ Fugutive Drift:

In Estcourt werd in 1874 Fort Durnford gebouwd om de stad te beschermen tegen Zoeloe aanvallen. Fort Durnford is nu een museum. Tijdens de oorlog was het kleine stadje Helpmekaar een basiskamp voor Britse troepen (zie ook 2e Boerenoorlog).  

Bij Rorke’s Drift is een bezoekerscentrum aanwezig op de site. Even verderop kun je een gedenkteken ontdekken van “Fugutive Drift”. Twee Engelse soldaten probeerden de Engelse vlag veilig te stellen en werden hier door de Zoeloes gedood. Rorke’s Drift ligt ongeveer 45 km ten zuidoosten van Dundee af.

Je kunt de site bereiken via de R33 of R66. De site van Fugitive Drift is 10 km verder dan Rorke’s Drift. De wegen erheen zijn stoffig en smal.

Entree           : 30R

Brochure       : The Rorke’s Drift-Shiyane Self-Guided Trail (R3)

Fort Mthonjaneni (Melmoth):

Alhoewel rond de stad Melmoth geen grote militaire operaties werden uitgevoerd t.t.v. de Brits-Zoeloe leger bleek dit toch een strategisch belangrijke positie. Het Zoeloeleger wat een paar dagen later de slachting aanrichtte bij Isandwlana trok voorbij dit punt op 17 en 18 Januari 1879.

Toen de Britten o.l.v. Chelmsford Zoeloeland voor de tweede keer binnenvielen in de zomer van 1879 werden vele kleine fortificaties aangebracht. Rond de vallei van Mthonjaneni werden aan beide zijden wat verdedigingswerken ingericht wat nu als fort wordt aangeduid. Deze werd gebruikt als wapen- en voorraaddepot terwijl een ander deel als Brits hoofdkwartier werd ingericht.

Slag om Nyezane en Gingindlovu (R34/66):

Een van de slagen waarbij de Engelsen maar net wonnen van de Zoeloes was de slag om Nyezane. Een granieten gedenkteken staat er als herinnering.Rond 1 April 1879 - Bij Gingindlovu liet Chelmsford zijn gehele colonne boven op een lage heuvel in een carré opstellen.

Met 10.000 man vielen de impi’s aan. De hoorns van de stier omsingelden het carré en de Zulu hoofdmacht viel frontaal aan. De combinatie van Gatling Gun en geweersalvo’s brachten echter opnieuw de Zulu’s tot staan. Toen de Zulu’s terugtrokken lieten ze meer dan 1.000 doden achter.

Chelmsford en Pearson trokken zich gezamenlijk terug in Natal. Het leek alsof de uitkomst van de gevechten in een ‘gelijkspel’ was geëindigd.Ook hier staat een granieten gedenkteken.

Newcastle:

Gebouwd in 1876 in Newcastle is het “Fort Amiel” n.a.v. dreiging van Boerenoorlog.

Het fort is nu een museum over zowel de Brits – Zoeloe oorlog alsmede de Boerenoorlogen. Curator “Louis” kan je alles vertellen van de geschiedenis van het fort.  

Entree            : gratis

Website         : www.amajubaexperience.co.za

Slag om Schuinshoogte (Schulashoogte) en Majuba heuvel:

Op 8 februari 1881 werd het Britse regiment van George Pomeroy Colley omsingeld door Boerensoldaten. Bij het daaropvolgende gevecht (de slag bij iNgogo of Schuinshoogte) hadden de Boeren succes vanwege hun betere camouflage (kaki tegen felrood).

De slag werd uiteindelijk onderbroken door zware regenval. Hierop vluchtten de troepen van Colley over de Ingogorivier, ten koste van enkele drenkelingen. Opnieuw wonnen de Boeren een veldslag met slechts weinig verliezen. 

In Neils cottage wat tijdens de slag gebruikt werd als hospitaal, vond na de slag vredesoverleg plaats. Deze ligt aan de voet van de heuvel. Majuba heuvel (en Neil’s cottage – daar waar de vredesbesprekingen plaatsvonden) liggen zo’n 40 kilometer ten noorden van Newcastle en Volksrust. De sites liggen een stuk van de N11 weg af en zijn naar mijn weten niet met openbaar vervoer te bereiken.

Entree    : 30R (auto)

Slagveld van Talana (Dundee)(20 Oktober):

2e BOERENOORLOG:

Deze eerste slag van de 2e Boeren-oorlog leidde tot de omsingeling van de Boeren van Ladysmith. Je kunt een aantal herdenkingstekens en historische gebouwen bekijken waarin o.a. foto’s en informatie gevonden kan worden over de strijd in het algemeen en de slag om Talan in het bijzonder.

O.a. hangt hier een foto van een jonge “Mathatma Ghandi” als gewondendrager tijdens de slag. Curator “Pam McFadden” is aanwezig voor de nodige mondelinge informatie. Deze site ligt ongeveer 1,5 km ten zuiden van Dundee (richting Vrijheid) en kun je lopend bereiken.  

Entree           : 15R

Website         : www.talana.co.za

Estcourt en slagveld van Elandlaagte (21 Oktober 1899):

Iets ten noorden van Estcourt (nabij Frere) werd in het begin van de oorlog (in 1899) de jonge oorlogscorrespondent Winston Churchill gevangen genomen door de Boeren toen hij meereed in een gepantserde Britse trein.

Hier staat een klein gedenkteken. Deze site is 16 km ten noorden van Estcourt waar de R103 en R74 samenkomen.  

Voor de Engelsen was het van belang om de spoorlijn open te houden tussen Dundee en Ladysmith om troepen en voorraden te kunnen blijven aanvoeren. Ook moest deze weg worden open gehouden in geval van terugtrekking van Britse troepen. Deze slag leidde tot de omsingeling van de Boeren van Ladysmith. Op de heuvels rondom “Elandlaagte” zijn een aantal gedenktekens geplaatst voor de gevallenen van de slag.

Ook zijn er twee begraafplaatsen aanwezig.

Slagveld van Colenso, Spioenkop en HelpMekaar:

Op 15 December 1899 werd een van de grootste slagen tussen de Boeren en de Engelsen in de regio bij dit plaatsje uitgevochten. Toen was het de basis waaruit de Britten de omsingeling van Ladysmith wilde doorbreken. 

Er is een museum (sleutel vragen bij mevrouw “Louw” van het Battlefield hotel en wat monumenten die herinneren aan de slag. Ook in de omliggende regio staan verschillende monumenten die herinneren aan de winnende Boeren slagen tegen de afgematte Engelsen.  

De slag van Spioenkop werd uitgevochten op 23 en 24 Januari 1900 toen het Britse leger probeerde voor de tweede maal de omsingeling van Ladysmith ongedaan te maken. De heuvel werd in de nacht door beide legers verlaten en de Boeren waren er als de kippen bij om deze fout goed te maken. Er staan in ieder geval twee gedenktekens n.a..v de slag. Om naar het slagveld van Spioenkop toe te rijden dien je eerst naar de R616 te gaan (niet de R600) richting Bergville). Volg de borden.  

De slag om “HelpMekaar” werd uitgevochten tussen 13 en 15 Mei 1900 en zorgde voor een terugval van de Boeren. Zij trokken weg van de “Biggarsheuvel” waar hun belangrijkste verdediging was gelegen. Door dit kon de omsingeling van Dundee gebroken worden. Je kunt nog delen zien van de vesting die de Boeren hier innamen op de top van de heuvel.