Britse Zoeloe oorlog (1879)

Het Britse leger bestond vooral uit infanterie, een groot aantal Afrikaanse hulptroepen van de Natal Native Contingent, wat eenheden van de cavalerie en een detachement van de artillerie, die twee veldkanonnen bij zich had en diverse granaatwerpers.

De Britten (kolonne 3) sloegen hun kamp op bij Isandlwana, maar door de grootte van hun leger, de harde grond en het gebrek aan gereedschap om zich in te graven, deden ze niet de moeite om het kamp te versterken. Ze vertrouwden op hun superieure organisatie en wapens.

Zodra het kamp bij Isandlwana was opgericht, verdeelde Chelmsford zijn leger en ging zoeken naar de hoofdmacht van de Zoeloes. Terwijl de bevelhebber vruchteloos op zoek was naar de Zoeloes, stootten enkele bereden verkenners op het Zoeloeleger van ongeveer 20.000 man sterk. Het Zoeloeleger achtervolgde de verkenners en kwam zo bij het kamp terecht.

De ongeveer 1400 soldaten van “Pulleine” werden al heel snel overweldigd De Zoeloes namen geen gevangen en slachten iedereen af – zo’n 60 soldaten wisten te ontkomen. Historici menen dat de Britten moeilijkheden hadden met het uitpakken en verdelen van de munitie daar zij te ver van elkaar afstonden.

Ook zou een gedeelte van de soldaten zich terug getrokken hebben waardoor de Zoeloes sneller konden oprukken en dieper in de linies door konden dringen. Uiteindelijk werd het een massale slachting, door het warmlopen van hun Martini-Henry-geweren, en doordat de soldaten hun geweer moesten gebruiken als slagwapen, tegen een overmacht van Zoeloekrijgers die beter getraind waren in een een-op-eenstrijd.

Chelmsford was ongeveer 11 km verwijderd van de veldslag en kreeg zeker twee aanwijzingen dat het kamp werd aangevallen maar sloeg hier geen acht op. Door het heuvelachtig terrein had hij echter slecht zicht op de omgeving. Reden was dat normaliter de aangevallen soldaten de tentlijnen losrukken om vallen te voorkomen. De tenten stonden nog fier overeind en Chelmsford dacht dus dat het kamp niet aangevallen was.

Hij keerde pas terug in de nacht van 22 januari, en zijn soldaten waren gedwongen te bivakkeren tussen hun gevallen wapenbroeders. Op dat moment konden ze ook het geluid horen van de gevechten bij Rorke’s Drift waar een tweede slachting plaatsvond.

In 1849 was James Rorke en z’n familie hier terechtgekomen en hadden een boerderij opgezet. Hij was een bekend gezicht van de Zoeloes die de plek “Kwa Jimu” (plek van Jim) noemde. Rorke effende de hoge oevers van de rivier zodat deze beter begaanbaar werden vandaar dat iedereen de plek “Rorke’s Drift” gingen noemen.

T.t.v. van de slag was Rorke’s Drift een missiepost en werd in de namiddag geïnformeerd door verkenners dat er een Zoeloegroep op weg naar hun was. De drie officieren stelden vast dat het de enige aanvaardbare besluit was om te blijven en een Britse steunpunt op te bouwen. Terugtrekken van de troepen, met huifkarren en gewonden, zou in dit terrein regelrechte zelfmoord kunnen betekenen.

De Britten waren zich terdege bewust van de numerieke superioriteit van de Zoeloes en hun vermogen krijgers snel te verplaatsen maar wisten niet dat de Zoeloes buitgemaakte geweren bij hun hadden. Een verdedigingslinie werd aangelegd met o.a. biscuitdozen, meel- en zandzakken Huifkarren werden van hun kap ontdaan en omgekiept, zodat de bodem ervan dienst kon doen als houten verschansing. Chard was van mening dat de strijdmacht van zo’n 120 man afdoende moest zijn voor de verdediging tegen de Zoeloes.

Na wat verkenners gespot te hebben groeide het aantal Zoeloe krijgers wat de Engelsen gestaag. Het aantal groeide gestadig, zodat de gehele bergkam zwart zag van de Zoeloekrijgers. Het aantal was een stuk groter dan de Engelsen hadden verwacht – zo’n 5000 man. Deze huiveringwekkende aanblik moet elke Britse soldaat ontzag en angst ingeboezemd hebben wat exact de bedoeling was.

De Zoeloes vielen niet direct aan, maar speelden een psychologisch spel door luidkeels en in monotone toon te zingen, met hun speren op de schilden te slaan en tegelijk met hun voeten te stampen, zodat het dal, door de akoestiek rondom de missiepost, galmde van hun angstaanjagende krijgsgeluiden. Daarna werd de aanval luidkeels ingezet.

De Britse regering was vastbesloten om terug te slaan en eens en voor altijd met de Zoeloes af te rekenen. Redenen waren dat de Britten er niet van hielden verslagen te worden, en al helemaal niet door een volk dat ze als inferieur beschouwden. De tweede reden heeft te maken met de mogelijke weerslag op het Britse imperium.

Als ze de Zoeloes niet konden verslaan, zou iedereen weten dat het imperium niet onoverwinnelijk is wat kon leiden tot opstanden en rebellie.

Tot dit moment konden de kosten van de Zoeloe-oorlog nauwelijks gerechtvaardigd worden, maar als deze overwinning van de Zoeloes rebellie zou aanmoedigen onder andere onderdrukte volkeren binnen het Britse imperium, dan waren de kosten voor deze oorlog uiteindelijk goedkoper dan het onderdrukken van deze opstanden in andere delen van het Britse rijk.

Het leger werd zwaar versterkt en viel nogmaals Zoeloeland binnen – het was eind Mei toen Chelsford de tweede invasie liet ingaan in Zoeloeland. Deze keer zou het leger uit een kolonne bestaan die verdeeld werden in twee groepen. De ene zou de aandacht afleiden van de Zoeloe koning terwijl de tweede vanuit Noord Natal richting Ulundi zou gaan.

Er volgden tal van veldslagen die allemaal dezelfde afloop hadden; grote aantallen Zoeloes werden afgeslacht door veel kleinere groepen Britten vanwege een betere tactiek, techniek en vuurkracht. Ondanks voorraadproblemen en talloze kleine gevechten drongen de Britten nu snel en diep Zoeloeland binnen. Ondanks de vernederende dood van Prins Napoleon zouden de Britten nu overwinnen.

Op 4 juli 1879 vielen 5000 Britten Ulundi (destijds de hoofdstad van de Zoeloes) aan onder aanvoering van Garnet Joseph Wolseley. De Zoeloes waren met ongeveer 20.000 man.

Dit was een beslissende slag in de Zoeloe-oorlog. Ondanks hun numeriek overwicht, verloren de Zoeloes toch; 1500 van hen zouden gesneuveld zijn tijdens die veldslag. De macht van de Zoeloes was toen gebroken. De Britten waren zo onder de indruk van de moed van de Zoeloes dat ze een tweede gedenkteken zouden bouwen ter ere van hun tegenstander.

Een maand later namen de Britten de Zoeloekoning gevangen in het “Kwadwasa umuzi in het Ngome bos” en was de oorlog ten einde. De onderkoningen van de Zoeloes werden aangemoedigd door de Britten om hun onder-koninkrijken te regeren zonder het centrale gezag van de koning te erkennen. Zo werd de slagkracht van de Zoeloes gebroken zonder het land te annexeren. Het Zoeloegebied zou een slagveld worden van verschillende onderlinge ruzies en oorlogen.

De Engelsen besloten koning Cetshwayo vrij te laten om orde te scheppen maar dit mislukte jammerlijk. Om die reden werd het land alsnog in 1887 geannexeerd door Groot Brittannië. Het uiteengeslagen koninkrijk van de Zoeloes was niet langer een bedreiging voor het Britse imperium. De Britten konden hun aandacht vestigen op de Boeren.