De Vietnamoorlog (2e Indochina oorlog)

De Vietnam-, Amerikaanse of tweede Indochina oorlog was eigenlijk een voortzetting van de Franse-, vuile of eerste Indochina oorlog die woedde tussen 1946 en 1954. De Amerikanen waren bang voor het zogenaamde domino effect van landen die onder invloed kwamen van het communisme en begon eerst Frankrijk en daarna Zuid Vietnam te steunen in de vorm van wapens en geld.

Daarnaast was Frankrijk een belangrijke bondgenoot in de Koude oorlog.  In de akkoorden van Geneve werd, na de Franse nederlaag in Dien Bien Phu in 1954,  bepaald dat Vietnam gescheiden zou worden en dat er een DMZ kwam. Er zouden in 1956 nationale verkiezingen worden gehouden zodat het land weer een zou worden.

Hele bevolkingsgroepen verruilde het noorden voor het zuiden en vice versa en dat gold ook voor menig soldaat.  In het noorden van Vietnam werden alle groepen en personen opgepakt die ook maar iets zouden kunnen gaan ondernemen tegen de nieuwbakken Communistische regering. Tienduizenden verloren hun bezittingen, werden opgepakt en zonder enige vorm van rechtsvorm geëxecuteerd of in kampen geplaats. In 1956 zouden zij hun “fouten” toegeven onder de grote onrust die hier was ontstaan. Een politiestaat was geboren. 

Voor de communiste Vietminh o.l.v. Ho Chi Minh was de verdeling zeer ongunstig daar zij alle gebieden in Zuid-Vietnam moesten opgeven. Ze gingen akkoord omdat ze op zeker de verkiezingen zouden winnen. Dat wisten de Amerikanen ook waarop besloten werd de nationale verkiezingen tegen te houden.

Ook andere communistische landen waren geen voorstander van verkiezingen; Sovjet Unie wilde z’n positie t.o.v. de VS niet op het spel zetten en China vreesde een Vietnamese expansie in Z.O.A. 

Er ontstond in 1957 een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de door Noord-Vietnam gesteunde Vietcong en het door de Verenigde Staten gesteunde Zuid-Vietnamese bewind.

Er werd een coalitie gevormd met Zuid-Korea, Thailand, Australië, Nieuw-Zeeland en de Filipijnen, om zo tegen het communistische Noord-Vietnam te strijden. De acties van de communisten om het zuiden te “bevrijden” begonnen niet later dan in 1959.

Eerst werd de Ho Chi Minh Trail die eerder was aangelegd opnieuw actief te gaan gebruiken en een jaar later werd het Nationale Bevrijdingsfront (NLF) in het leven geroepen, die later zou uitgroeien als de communistische guerrilla beweging in het zuiden de Vietcong.

Vooral die laatste zou ingezet worden om vooral boeren in Zuid Vietnam over te halen op te staan tegen de kapitalistische, imperialistische en corrupte regering van president “Diem” en z’n hulp uit Amerika. Binnen een mum van tijd was “Diem” al z’n macht kwijt op het platteland.

Omdat dit had gewerkt in Maleisië voor de Britten introduceerde Diem al snel (in 1962) het strategische gemeenschap programma dat als doel had mensen uit dorpen te evacueren, te plaatsen in beschermde gemeenschappen die vrij waren van VC indoctrine. Bij Diem’s dood een jaar later werd dit plan in de prullenbak gegooid maar zoals later zou blijken had de VC heel veel moeite met dit programma.

Hoewel driekwart van de bevolking boeddhist was, was de macht in katholieke handen en werden boeddhisten gediscrimineerd. Op 8 mei 1963, sloeg de vlam volledig in de pan. Diem's troepen openden die dag in de havenstad Hue het vuur op boeddhisten die protesteerden tegen het verbod om Boeddha's geboortedag met vlagvertoon te vieren.

Vervolgens braken in alle grote steden rellen uit en het regime reageerde met keiharde repressie. De demonstraties werden echter alleen maar heftiger en wonnen nu ook steun van katholieke studenten en intellectuelen. Het protest bereikte een dramatisch hoogtepunt toen een boeddhistische monnik zich in Saigon op een druk kruispunt vrijwillig in brand stak.

Door dit proces drong tot de Amerikanen door dat Diem maar beter kon verdwijnen. Ontevreden Zuid-Vietnamese generaals kregen van de CIA te horen dat Amerika geen bezwaar zou maken tegen een geslaagde staatsgreep. Opstandige legereenheden bezetten op 1 november 1963 de belangrijkste punten van Saigon en Ngô sloeg op de vlucht. De volgende dag nam Ngô contact op met de leider van de staatsgreep.

Ngô werd een veilige aftocht beloofd maar werd op weg naar het vliegveld in een pantserwagen vermoord. Omdat het voor de communistische leiders in het noorden allemaal te langzaam ging werden vanaf 1964 ook reguliere Noord-Vietnamese soldaten (NVA) naar het zuiden gedirigeerd via de HCM trail.

Op 2 augustus 1964 bracht het Tonkin-incident hiervoor uitkomst. Voor de kust van Noord-Vietnam werd een Amerikaanse torpedobootjager aangevallen door Noord-Vietnamese torpedoboten.

Het schip liep nauwelijks schade op, maar het incident zorgde in Washington voor grote opwinding. Johnson besloot direct nog een torpedobootjager naar de Golf van Tonkin te sturen. Twee dagen later berichtte de Amerikaanse regering dat ook die torpedobootjager werd aangevallen, een incident dat in werkelijkheid nooit had plaatsgevonden.

Hiermee was volgens de Amerikaanse regering bewezen dat Noord-Vietnam zich schuldig maakte aan agressie. In dezelfde week van het Tonkin-Incident nam het Congres met slechts twee tegenstemmers een resolutie aan waarin Johnson alle noodzakelijke maatregelen mocht nemen om elke gewapende aanval tegen de Amerikaanse strijdkrachten te vergelden en verdere agressie te voorkomen.

Later bleek dat de Amerikaanse regering het eerste incident waarschijnlijk had uitgelokt en dat het tweede incident nooit heeft plaatsgevonden.

Begin 1965 stond de Zuid Vietnamese regering op springen – de soldaten van de Zuid Vietnamezen (ARVN) deserteerden massaal en regio na regio werd opgeslokt door de communisten zonder een schot te lossen.

Toen ook de belangrijke steden Hue en Danang ontruimd zouden worden en het Centrale Hoogland voor de communisten zou vallen greep de Verenigde Staten in. In Maart van dat jaar landde de eerste Amerikaanse soldaten op het strand van Danang. 

Er werden in 1966 door de Amerikanen een strategie voorgehouden die gebaseerd was op drie doelen: 

• “Pacificatie”: dorpen werden afgesloten en beschermd door soldaten voor communistische politieke inmenging;
• “Search & Destroy” acties: om de dorpen te beschermen tegen VC aanvallen werden zoekacties gestart om de vijand te vernietigen
• “Free Fire Zones”: sommige dorpen werden geëvacueerd om deze gebieden te bombarderen – vaak ging dit mis en was dit een makkelijke prooi om de mensen te doen geloven dat de Amerikanen ze wilde doden.

Deze doelen werden maar gedeeltelijk bereikt; overdag waren de Amerikanen de baas, ’s nachts de Vietnamezen.

Ondanks het grote verschil in vuurkracht deed de VC de Amerikanen behoorlijk pijn met hun hinderlagen, aangelegde boobytraps en mijnenvelden.

Tijdens het Vietnamees Nieuwjaar TET begon de VC aanvallen in meer dan 100 (strategische) plekken in Zuid Vietnam. Deze aanval zou de ommekeer van de Vietnam oorlog worden. Eindelijk waren de guerrilla’s de jungle uitgekomen en hadden de Amerikanen wat ze wilden – een strijd in een open veld.

Alleen in Hue zouden de communisten het langer dan een paar dagen volhouden. Tienduizenden VC werden gedood en de nationale opstand waar de Communisten op hadden gehoopt was uitgebleven. De Amerikaanse leiders kondigden een grote overwinning aan wat het in feite ook was.

Maar het Amerikaanse publiek was de oorlog en hun (militaire) leiders meer dan zat – ze hadden gehoord dat de oorlog al nagenoeg gewonnen was en nu zagen de mensen communisten de Amerikaanse ambassade in Saigon aanvallen.

Niet veel later werd de massaslachting van Amerikaanse soldaten in My Lay op onschuldige burgers (oude vandagen, vrouwen en kinderen) openbaar gemaakt en de eerste grote demonstraties tegen de aanwezigheid van de Amerikanen in Vietnam begon.

Ondanks z’n belofte zou de oorlog in dat jaar verder escaleren en er waren nu niet minder dan een half miljoen Amerikaanse soldaten in Vietnam aanwezig. Henry Kissinger, de nieuwe minister van defensie begon vredesbesprekingen in Parijs met de Noord Vietnamese Le Duc Tho.  

In datzelfde jaar begonnen de VS in het geheim de grensstreek te bombarderen in Cambodja om daar de communisten te verjagen die zich steeds terugtrokken net over de grens (die de Amerikanen niet mochten passeren).

Voor de VC was het kiezen of delen; of terug Vietnam in en vechten met de Amerikanen of verder Cambodja intrekken. Ze kozen het laatste. Een jaar later werd een grote militaire operatie uitgevoerd van de Amerikanen met de Zuid Vietnamese troepen in Cambodja om daar de communisten op te rollen.

Maar ook deze actie was aan veel factoren gebonden en kon geen groot succes worden. Resultaat was dat de communisten nu samen met de communistische Rode Khmer half Cambodja in handen hadden gekregen. Nu via de media bekend werd dat de Amerikanen Cambodja waren binnen gevallen waren de rapen gaar in Amerika en er ontstonden agressieve en vijandige demonstraties en rellen in de Verenigde Staten.

In de lente van 1972 lanceerde de NVA een grootschalige aanval op de DMZ in het noorden van Zuid Vietnam (het Pinksteroffensief). Wederom kwamen de Amerikanen de Zuid Vietnamezen te hulp in de vorm van massale luchtaanvallen.

Om de Noord Vietnamezen aan de conferentietafel te dwingen werden de grootste luchtaanvallen in de geschiedenis van de oorlog uitgevoerd op Noord Vietnam; vooral Haipong en Hanoi werden uitvoerig geraakt en ook de werden de Noord Vietnamese havens geblokkeerd met mijnen.

Uiteindelijk werd er een doorbraak gerealiseerd op 27 Januari 1973 tussen alle betrokken partijen; per direct een wapenstilstand, Amerika zou alle troepen uit Vietnam terugtrekken en er werd een uitwisseling van krijgsgevangenen geregeld. Wat niet geregeld werd is dat er zo’n 200.000 Noord Vietnamese troepen zich in het zuiden bevonden.

In 1973 hadden zo goed als alle Amerikaanse soldaten verlaten en waren er alleen nog (of weer) wat groepen techneuten, adviseurs en CIA agenten aanwezig. In Januari 1975 hadden de communisten zich hersteld van de klappen twee jaar eerder en lanceerden opnieuw een aanval; eerst werd de DMZ aangevallen en toen een regio in de Centrale Hooglanden om te kijken of de Amerikanen zouden terugkeren.

Toen dit niet het geval was, en bleek dat de Zuid Vietnamezen veel duur achtergebleven materieel niet konden gebruiken aangezien er geen geld was voor reparatie en gebruik werd de aanval doorgezet. De Zuid Vietnamese president “Nguyen van Thieu” beval terug te trekken naar beter verdedigbare stellingen rond Saigon en liet de rest van het land bezetten.

Grote steden in heel Zuid Vietnam werden zonder een schot ingenomen door de communisten. De terugtrekking ontaardde in een chaotische vlucht waar duizenden soldaten deserteerden en alles achterlieten. Op 21 April 1975 trad de president af en vluchtte met miljoenen dollars in koffers het land uit. Negen dagen later reden Communistische tanks de hekken van het paleis, waar ooit het Zuid Vietnamese regering zetelde omver en nam de macht over van generaal “Duong Van Minh” die juist president was geworden (42 uur).

Een aantal uur voordat de Noord Vietnamezen Saigon bezetten vluchtten de laatste Amerikanen van het dak van hun ambassade mensen wegtrappend van hun helikopters. Omdat de Amerikanen niet alles mee konden nemen, maar ook niets in de handen van de communisten wilde laten vallen werd veel oorlogsmateriaal in zee gedumpt.

Daarbij komt dat nakomelingen van de Vietnamezen, die in de met chemische middelen bestookte gebieden leefden nog steeds (klein-)kinderen krijgen, die lichamelijk gehandicapt worden geboren.

Sommige delen van het land zijn nog onbruikbaar vanwege de chemische wapens die in de grond zitten en overal liggen nog delen van vliegtuigen, helikopters, tanks en blindgangers; bommen, granaten en mijnen, die destijds niet afgegaan zijn.

Na de val van Zuid-Vietnam ontstond er een grote stroom bootvluchtelingen die bang waren voor het nieuwe regime. Alle Zuid-Vietnamezen en zelfs sympathisanten voor het noorden uit het zuiden werden zonder pardon uit hun arbeidsfunctie ontheven en op straat gezet. Paspoorten van Zuid-Vietnamezen waren niet meer geldig en reizen werd dus onmogelijk. Na de oorlog had het nieuwe Vietnam een grote staatsschuld aan China en de voormalige Sovjet-Unie (tegenwoordig Rusland). Die schuld wordt tot op de dag van vandaag afbetaald.

Daarnaast kampte Vietnam met zware handelsbelemmeringen die door onder andere Amerika werden opgelegd. Hierdoor was het economische herstel van het land erg moeilijk. Vanaf 1993 blokkeerden de VS niet langer internationale hulp aan Vietnam, in 1994 hieven ze het handelsembargo op en in 1995 gingen de VS diplomatieke betrekkingen aan met Vietnam. 

Bijna 60.000 Amerikanen sneuvelden of raakten vermist. Amerikaanse oorlogsveteranen uit die oorlog kampen met fysieke en psychische problemen. Lichamelijke problemen zijn niet altijd afkomstig van direct letsel. De Amerikanen, die gewerkt hebben met de chemische middelen als eerder genoemd, kampen met dezelfde problemen als de Vietnamezen, dus ook de daaropvolgende generaties. Geestelijk letsel wordt mede veroorzaakt doordat de teruggekeerde soldaten weliswaar als helden vertrokken, maar niet als helden werden binnengehaald.

De publieke opinie was gedurende de oorlog 180 graden gedraaid. Het verliezen van de oorlog in Vietnam (en vooral de manier waarop) gaf de Amerikanen tevens het gevoel dat hun macht tanende was en dat strijd op buitenlands grondgebied zo veel mogelijk beperkt was. Elke strijd die Amerika na Vietnam aanging werd ook vergeleken met die oorlog.

Augustus 2013: overleveren

Twee Vietnamese mannen zijn na 40 jaar teruggevonden in een bos. De inmiddels 82-jarige vader was tijdens de Vietnamoorlog samen met zijn nu 41-jarige zoon het bos ingevlucht.

Ho Van Thanh en zijn zoon Ho Van Lang werden teruggevonden nadat bewoners van een nabijgelegen dorpje het bos ingingen om brandhout te zoeken. De dorpsbewoners waren verbaasd over de aanwezigheid van de mannen en namen contact op met de lokale autoriteiten.

De mannen hadden al die jaren in de boomhut geleefd en droegen kleding gemaakt van boomschors. Om te kunnen overleven aten ze fruit, maïs en cassavewortels. Door de lange tijd in het bos spraken de mannen nog nauwelijks Vietnamees, alleen de vader sprak een paar woorden in een plaatselijk dialect. Na onderzoek bleek dat de vader lange tijd in een naburig dorpje had gewoond totdat op een dag een bom op zijn huis terecht kwam en zijn vrouw en kinderen doodde.

Uit paniek is hij waarschijnlijk samen met zijn enige overlevende zoon het bos ingevlucht om er veertig jaar lang te blijven wonen.

Oktober 2013 : “Vo Nguyen Giap”:

Vietnam heeft groots afscheid genomen van de legendarische generaal Vo Nguyen Giap. Hij was in de vorige eeuw het brein achter de Vietnamese overwinningen op de westerse grootmachten Frankrijk en de VS.

In de hoofdstad Hanoi waren veel mensen op de been die juichten, huilden en foto's van de 'Rode Napoleon' omhoog hielden. De communistische generaal overleed op 102-jarige leeftijd. De kist met het lichaam van Giap werd langs een ononderbroken menselijke haag van 30 kilometer vanuit Hanoi naar een vliegveld gereden.

Een vliegtuig bracht de generaal vanaf daar naar zijn geboorteprovincie Quang Binh. Volgens William Westmoreland, de Amerikaanse bevelhebber tijdens de Vietnamoorlog, was Giap succesvol omdat hij bereid was veel soldaten op te offeren. "Elke Amerikaanse generaal zou direct ontslagen worden bij zoveel gesneuvelde soldaten."