ACHTERGROND INFORMATIE - Vietnam

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

Vanwege de langdurige vereniging van Vietnam met China is de Vietnamese cultuur nog steeds sterk confuciaans, met zijn nadruk op familieplicht en harmonie. Hoe groter de familie hoe beter en bij speciale gelegenheden worden alle familieleden (dus ook verre neven en nichten) uitgenodigd. Onderwijs wordt hoog gewaardeerd. Historisch was een goede opleiding het enige middel voor ambitieuze Vietnamezen om sociaal vooruit te komen. In de moderne tijd proberen Vietnamezen om de traditionele cultuur met de Westerse ideeën van individuele vrijheid, wantrouwen van gezag en de consumentencultuur in overeenstemming te brengen. Je kunt zeggen dat Vietnam een paradox is; de regering is communistisch en de economie kapitalistisch. Deze tweedeling maakt veel los in Vietnam en eigenlijk is deze generatie de jaren 60 generatie van onze wereld; ouderen hechtten veel waarde aan orde en het Communistische leven. Jongeren spelen liever met hun mobiel, internet en willen leuke dingen doen in hun vrije tijd. Probleem is dat de jongeren nog wel onder het dak wonen van hun ouders en dit zorgt nogal voor problemen. Daarnaast is er een “run” op de stad; verschillen kunnen niet groter zijn tussen oud en jong, platteland en stad en tenslotte arm en rijk.

Geschiedenis

Vietnam heeft een bewogen geschiedenis achter de rug en dit vind je terug in de persoonlijkheid van de bevolking. Duizend jaar onderdrukking door hun grote maar gevaarlijke en machtige broer “China” is niet onopgemerkt gebleven. De Vietnamezen zijn een hard volk, trots en nationalistisch. Maar ook progressief denkend, sociaal en nieuwsgierig. De meerderheid van Vietnamezen is boeddhist, met een sterke nadruk op voorouderverering. Maar ook andere overleden in de familie worden nog herdacht. Sommige critici zeggen dat de tweede godsdienst Vietnamese bijgevoeligheid en fatalisme is als gevolg van de vele decennia van koloniale onderdrukking en oorlog. Bijna geen volk is zo bijgelovig als de Vietnamezen. Hier vinden mensen Astrologie veel belangrijker dan een godsdienst of wetenschap. Kwaaltjes worden opgelost met een amulet en een voorspellende droom wordt voor waarheid aangenomen. Vietnam wordt dus overspoeld met handlezers, medicijnenmannen en profeten. In elke huis staat een familie altaar en het is heel belangrijk hoe deze is ingericht, waar het staat en welke kant het op wijst. Bij een verkeerde richting zal het verkeerd aflopen met de familie. Er is ook nog steeds een groot verschil in bijna alles tussen Noord en Zuid Vietnam; vraag een Noorderling wat hij denkt over iemand uit Saigon en hij zal antwoorden in de trend van: “bijgelovig en gericht op geld en patserigheid”. Andersom worden de Noorderlingen uitgemaakt voor “stijfjes en geen lol aan te beleven”. 

Keuken, muziek en kleding

De keuken en de muziek van Vietnam hebben drie verschillende thema's, overeenkomstig met de drie gebieden van Vietnam: Bắc of het noorden, Trung of Centraal, en Nam of zuiden. Een belangrijk deel van de Vietnamese cultuur is de "áo dài", die wordt gedragen tijdens speciale gelegenheden zoals huwelijken en religieuze festivals. De witte áo dài is het vereiste uniform voor meisjes op veel scholen voor voortgezet ondrwijs in Vietnam. Áo dài werd vroeger zowel door mannen als vrouwen gedragen maar wordt tegenwoordig vooral door vrouwen gedragen alhoewel in sommige gevallen zoals traditionele huwelijken ook mannen het dragen. Vietnamezen kleden zich informeel, maar stellen nette en schone kleding zeer op prijs. Korte broeken zijn voor kinderen en arbeiders op het land. Vrouwen dragen zeker nooit een korte broek en ook voor mannen is een lange broek geschikter. Vietnamese vrouwen dragen bij formele bijeenkomsten de traditionele ao dai. Het is een gestileerde, tweedelige combinatie van een satijnen broek met wijde pijpen en een lange blouse waarvan de slippen tot over de knie reiken en de diepe zijsplit tot aan het middel komt. Voor een bezoek aan een pagode of kerk is een lange broek of rok tot op de knie gewenst. Bovendien dien je het heiligdom blootshoofds en op blote voeten te betreden. 

Omgangsvormen

De omgangsvormen in Vietnam lijken in eerste instantie nogal ongedwongen. Maar onder die schijnbare openheid gaat een verborgen wereld schuil, waar je als buitenstaander nauwelijks toegang toe hebt. Afhankelijk door welk gebied je Vietnam reis gaat, heb je kans dat je spontaan aangesproken wordt. Waar je vandaan komt, hoe oud je bent, hoe het met je familie gaat, of je getrouwd bent. Het is vooral bedoeld om contact te maken, je hoeft dan ook niet uitvoerig in te gaan op hun vragen. Op de vraag ‘Hoe gaat het?’ of ‘Ben je gezond?’, antwoordt een Vietnamees doorgaans ‘Bình thuòng’ (gewoon). Want ook elkaar stellen ze dergelijke beleefdheidsvragen, onder meer om afkomst en rangorde te peilen. De rangorde is belangrijk om het gedrag ten opzichte van elkaar te bepalen. Jongeren dienen ouderen met respect te bejegenen, en datzelfde geldt voor vrouwen ten opzichte van mannen, leerlingen ten opzichte van leraren en in het algemeen voor lager geplaatsten ten opzichte van ‘hogeren’. Iets anders wat anders is in Vietnam is privacy en persoonlijke ruimte. Deze begrippen kent men in Vietnam niet, dus kijk niet op als mensen heel dicht op je “lip” komen zitten. “Phong Thuy” is zoiets als leven in je omgeving.  

Gezichtsverlies

Een Vietnamees probeert ten koste van alles onenigheid te voorkomen, en gaat conflicten het liefst uit de weg. Want die verstoren de harmonie en leiden tot verlies van waardigheid. Een buitenlander die ruzie maakt, daalt in achting en krijgt niets gedaan. Uit verlangen naar harmonie zegt een Vietnamees uit beleefdheid misschien zelfs geen ‘nee’ op een vraag waar ‘ja’ prettiger klinkt. Extra verwarrend werkt het Vietnamese antwoord da (spreek uit: ja), door het woordenboek vertaald als ‘ja’. Het betekent echter geen volmondig ‘ja’, maar eerder ‘ja ik luister’. Dit leidt makkelijk tot misverstanden tussen Vietnamezen en buitenlanders. Vroeger was het buigen met je handen voor je borst en een lichte buiging “in” – nu geeft men liever gewoon een hand zoals wij in het Westen.

• In restaurants in Vietnam staan vaak 10% servicekosten vermeld;
• In Vietnam krijg je vaak koffie met gepasteuriseerde melk;
• Je veegt je kont in Vietnam niet af met toiletpapier maar met een klein douchekopje; papier hoort in het prullenbakje wat in de wc staat;
• Vietnamese (vrouwen) dragen vaak sokken in hun sandalen en slippers, een hoed en een grote mondkap om “wit” te blijven;
• Hostels werken heel vaak (en noemen) alles in USD;
• In het park ’s morgens vroeg kun je mensen zien “schaduw-boksen” “thai cuc guyen” (een soort yoga therapie);
• Op straat wordt in Vietnam het zogenaamde voetvolley (“da cau”) gespeeld maar niet met een echte bal maar met een soort van stuiterding dat veert als deze op je hak valt;
• In Vietnam zie je zelden bordjes of aanwijzingen naar musea, hotels, restaurants of bezienswaardigheden; je moet een adres en een bewegwijzering hebben voordat je ergens goed kunt komen;
• De rechterbaan op de weg wordt vaak ingenomen door de scooters terwijl de linker volstaat met auto’s, bussen en vrachtwagens;
• In Vietnam dragen heel veel mensen (vooral in het verkeer in de grote steden) mondkapjes tegen de vervuiling;
• In hostels (en soms ook in restaurants) moet je je schoenen (en sokken uitdoen);
• In Vietnam kun je prima brood kopen en eten (de Franse erfenis);
• Er vliegen echt overal gigantische grote libellen rond in Vietnam;
• In Vietnam roken de vrouwen geen sigaretje;
• Vietnamezen zijn dol op het geven en ontvangen van visitekaartjes; als je slim bent laat je er een paar honderd drukken;
• In Vietnam zijn zuivelproducten (heel weinig aanwezig), chocolade (echte), snoep en snacks vrij prijzig t.o.v. de andere producten;
• Je kunt alleen bij de “Vietcom” bank terecht als je een “Maestro” bankpas hebt;
• Bij een gemiddeld eethuisje in Vietnam vind je naast de sausjes etc. altijd een bak vol eetstokjes, (soep)lepels, tandenstokers en stukjes papier die dienst doen als servetje;
• Er zijn in principe twee treinklassen; de TN (langzaam en goedkoop) en de SE (AC en meer comfortabel);
• Tijgerbalsem is het nationale medicijn hier – ze smeren het overal op en overal in;
• Het geld in Vietnam (vanaf 10.000 VND) lijkt op vliegerpapier en vliegt letterlijk uit je handen – het is heel glad en dun;
• Er rijden in HCMC (Vietnam) geen tuktuk’s rond (of heel weinig);  
• De monniken in Vietnam hebben geen oranje gewaden aan (zoals in de buurlanden) maar donkerbruine;
• Je kunt in Vietnam heerlijke koffie krijgen (heet en koud);
• Vreemd genoeg zien ze “ons” (Fransen en Amerikanen speciaal) niet als ex-kolonisten of veroveraars maar als gasten en zijn zeer gesteld op vooral de laatste groep;
• Een van de dingen die zeer populair is, is het traditionele (water)poppen spelen;
• De gangbare supermarktketen in Vietnam is “Circle K-Mart” maar er zijn ook een aantal “Family Stands”;
• Getetter door microfoons en luidsprekers voor van alles en nog wat (o.a. verkopers aan hun fiets);
• Er worden heel veel lootjes (om te gokken) verkocht in Vietnam;
• Echte supermarkten (grote) heb je niet in Vietnam;
• Je ziet nog heel veel gekleurde “zonnehoeden” in Vietnam; jong en oud draagt ze – de heren dragen liever een baseballpet;
• Je ziet (vooral in HCMC) heel veel bewakers op straat, voor elke winkel staat er wel eentje;
• Het is niet gewoonte of verplicht om een fooi te geven maar wordt wel zeker gewaardeerd; dit omdat de servicekosten vaak naar het management gaan en het loon zeer laag is;
• Er zijn over het algemeen zeer weinig auto’s te zien in Vietnam;
• De eierdop is de favoriete helm in Vietnam die tegenwoordig verplicht is op de scooter (ook voor de passagiers);
• Op straat wordt heel vaak een soort dammen (Chinees bordspel) gespeeld (“Co Tuong”);
• De dong (Vietnamese valuta) heeft wel degelijk munten maar je ziet ze maar weinig;
• Vietnamezen houden van hun eten in te pakken in kleine rijstbladeren;
• Veel Vietnamezen liggen te maffen/hangen in hun hangmat;
• Je krijgt heel vaak een glas ijs naast je bier;
• Bijna overal (ook in hostel lobby’s) staat een heel fleurig (familie) altaar met wierook en bloemen;
• Je ziet vooral heel veel schooljeugd op de fiets in Vietnam;
• Niet veel mensen spreken Engels in Vietnam.

Belangrijkste exportproducten zijn ruwe olie, rijst, textiel en kleding.

(Vietnamese) bootvluchtelingen, liedjes van “Bily Joel” (“Goodnight Saigon”) en “Paul Hardcastle” (“19”), Vietnamoorlog en de verdeling (DMZ zone) in Noord- en Zuid, Mekong delta, Vietnamese loempia, bergstammen (o.a. de “Hmong”) oude Franse kolonie (IndoChina), “Halong Bay”, musical “Miss Saigon”, rieten kegelhoedjes en de slag om “Bien Dien Phu”.

Ho Chi Minh (politicus), het “napalm” meisje (slachtoffer aanval),  Giap (militaire leider communisten tegen Fransen en Amerikanen) en Diem (oud president).

Vietnam is niet meer zo goedkoop als het ooit was gezien de inflatie van de afgelopen jaren maar het is nog steeds een koopje in vergelijking met Europa, Australië, Japan en de Verenigde Staten. De munteenheid is de “Dong” (VND) maar je kunt ook vaak in toeristische gebieden (hotels, tours en soms ook restaurants) met dollars betalen.  

• Avondeten: gemiddeld 50.000 VND (maar op straat al voor 20.000 – rijst of noedelsoep)
• Ontbijt: 20.000 VND
• Bus (lokaal): 25.000 a 30.000 VND per uur
• Hostel (single): 150.000 VND
• Koffie (ijs of heet): gemiddeld 12.000 VND (op straat)
• Suikerrietdrankje: 10.000 VND
• Bier: 450 Cl “Saigon groene bier” 12.000 VND (terras)
• Broodje: 15.000 VND (met gesneden varkensvlees bijvoorbeeld)
• Motortaxi: 7.500 VND per km
• De was: 20.000 VND p/kg
• Motorfiets huren: 100.000 VND p/dag
• Fiets huren: 30.000 VND p/dag

Het regenseizoen begint en eindigt in het noorden (maart t/m september) eerder dan in het zuiden (mei t/m oktober). In december t/m februari zit je redelijk safe. Bovendien is de temperatuur en luchtvochtigheid dan relatief laag en dat is iets om rekening mee te houden want Vietnam kan bloedheet worden.

Andere films m.b.t. Vietnam zijn:

• Quite American (2002; 7.1)
• Rescue Dawn (2006; 7.4)
• China Beach (1988-1992)(8.2) serie
• Faith of my fathers (2005, 6.6)
• Returning to Ngo Thuy (1977)
• The Trials of Henry Kissinger (2002; 7,7)
• Good morning Vietnam (1987; 7.3)
• Hamburger Hill (1987; 6.6)
• Bourne on the 4th of July (1989; 7.1)
• The Hanoi Hilton (1987; 5,9)
• Coming Home (1978; 7.4)
• Casualties of war (1989; 7.0)
• The Scent of green papaya (1993; 7.3)
• The Rebel (2007; 7.1)
• Full Metal Jacket (1987; 8.4)
• Heaven and Earth (1993; 6.8)
• We were soldiers (2002; 7.0)
• The Lover (1992; 6,9)
• Kim Phuc (doc)
• Platoon (1986; 8.2)
• Tour of Duty (1987-1989) (8.4) serie
• Path to War (2002; 7.4)

• www.vietnamadventures.com
• www.johnpilger.com
• www.travelmedia.com/Mekong
• www.vietnamonline.com
• www.livinginvietnam.com