Olomouc

De binnenstad van Olomouc:

Het middelpunt van de stad Olomouc is het centrale plein Horni Namesti waar o.a. het stadhuis te bewonderen is. Net als Praag beschikt Olomouc over een astronomisch uurwerk. Dat is in de 15e eeuw gebouwd, en later verschillende keren aangepast en verbouwd, voor het laatst vlak na de Tweede Wereldoorlog in socialistisch realistische stijl.

In de 16e eeuw werden vele paleizen van 'nieuwe rijken' gebouwd in renaissancestijl. In de 18e eeuw werden er zes barokke fonteinen gebouwd, waarvan er vijf Romeinse goden uitbeelden (Jupiter, Neptunus, Hercules, Triton en Mercurius), en de zesde Julius Caesar.

Tevens werden een aantal zuilen opgericht, waaronder twee pestzuilen, die de herinnering aan de slachtoffers van de pest levendig moesten houden. Plannen voor een zevende fontein, de Arionfontein, konden pas in 2002 gerealiseerd worden. De stad geniet Unesco bescherming vanwege de vele monumenten. Zo is o.a. de Zuil van de Heilige Drie-eenheid opgenomen op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Andere bekende pleinen zijn Dolni en Namesti Republiky.

Olomouc bevindt zich volgens een legende op de plaats waar het Romeinse Rijk een fort bouwde, dat Mons Julii zou hebben geheten.

Deze naam zou langzaam geëvolueerd zijn naar Olomouc. Hoewel dit slechts een legende is, heeft archeologisch onderzoek ter plaatse geleid tot de vondst van een Romeins kamp uit de tijd van de strijd tegen de Marcomannen.

In de 9de eeuw bestond ter plaatse een handelsnederzetting. Vestiging van handelaren en handwerkers uit Midden-Duitsland en vooral Silezië maakte het mogelijk dat de stad in 1239 autonome bestuur instellingen kreeg onder Duits (Maagdenburger) stadsrecht.

De Hussietenrevolutie in de 15de eeuw bleef de stad trouw aan Rome en sinds 1566 werd ze een centrum van de contrareformatie met een Jezuïtenopleiding, die later een universiteit zou worden, de voorloper van de Palacký-Universiteit Olomouc welke tegenwoordig onderwijs aan zo'n 17.500 studenten biedt. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd de stad herhaaldelijk belegerd en was ze tussen 1642 en 1650 door Zweedse troepen bezet. Na deels verwoest en grotendeels ontvolkt te zijn, moest ze haar bestuurlijke functie aan Brünn afstaan, maar bleef ze wel kerkelijk centrum.   

Strategische ligging

Omdat Olmütz strategisch was gelegen tussen Oostenrijk en het inmiddels Pruisische Silezië werden rondom de stad vestingwerken aangelegd. Daarom zocht het Weense keizerlijke hof in 1828 hier, in het bisschoppelijk paleis, een schuilplaats voor de toen uitgebroken revolutie.

In 1841 werd de stad aangesloten op het spoorwegnet, en dat was het begin van een bescheiden industrialisatie.

Daarna zouden zich weer Joden in de stad mogen vestigen, nadat hun gemeenschap al in 1454 was uitgewezen. Hun nieuwe synagoge werd na de Duitse bezetting in 1939 in brand gestoken en de 1.600 Joden werden naar concentratiekampen afgevoerd, waaruit 285 terugkeerden. Het dominant Duits-culturele karakter weerspiegelde zich in 1910, in de 70% Duitstaligen waarvan een op de tien Joods was.

De oprichting van het nieuwe Tsjechoslowakije had tot gevolg dat de Tsjechen in 1921 in Olomouc al een kleine meerderheid vormden die daarna sterk zou toenemen. De Duitse bezetters achtten de stad te Tsjechisch om in 1939 bij de annexatie van het Sudetenland, zoals bepaald in het Verdrag van München, daarin opgenomen te worden. De stad werd bij het protectoraat Bohemen en Moravië gevoegd. 

Na de bevrijding in 1945 werd de Duitstalige minderheid op grond van de Beneš-decreten onteigend en van haar staatsburgerschap ontheven. Zij werd vervolgens verdreven. Olomouc is door herhaaldelijke gemeentelijke fusies met gemeenten in de omgeving uitgegroeid van bijna 24.000 in 1919 tot ruim 100.000 inwoners in 1980. Sindsdien stagneert de bevolkingsaanwas.