Slag bij Austerlitz (1805)

Op 2 December 1805 tijdens de derde coalitieoorlog kwam het tot een veldslag tussen de Franse troepen onder Napoleon en een coalitie van Russische en Oostenrijkse troepen anderzijds. Zij werden geleid door de Heilige Romeinse Keizer Frans I en tsaar Alexander.

Deze slag wordt ook wel de slag tussen de drie Keizers genoemd en is bij velen bekend als Napoleon’s grootste overwinning.

Hoewel slechts 75.000 Fransen het opnamen tegen 90.000 tegenstanders is het het militair genie van Napoleon dat beslissend bleek in de slag: hij zou de Geallieerden zand in de ogen  strooien en deze zouden vernietigend verslagen worden waardoor het Heilige Romeinse Rijk uiteen viel en de Fransen Beieren en delen van Italië overnamen.

Ondanks het verdrag van Pressburg (Bratislava) was vrede in Europa ver weg. Een jaar later zouden o.l.v. Pruisen, die de Franse overheersing in Centraal Europa wilden beteugelen, de oorlog van de vierde coalitie uitbreken.

In Augustus 1805 besloot Napoleon om z’n leger bij de kust weg te halen en in het geheim zo snel mogelijk naar de Rijn te sturen om de dreiging van Rusland en Oostenrijk te beteugelen.

Een maand later zouden zij na zware dagmarsen de rivier over een honderden kilometers front oversteken en de Oostenrijkers totaal verrassen bij het fort van Ulm. Duizenden zouden zich overgeven waarop de weg naar Oostenrijk open lag.

Terwijl de Fransen een gevoelige nederlaag leden bij Trafalgar namen zij in November Wenen in. De Russen kwamen te laat om de hoofdstad te redden en trokken zich terug wachtend op versterkingen en overblijfselen van het Oostenrijkse leger o.l.v. Mack. 

Napoleon was gedwongen om het succes van Ulm uit te buiten. Hij had te stellen met lange communicatielijnen, een Pruisisch leger waarvan hij niet wist welke kant ze zouden kiezen en een aangeslagen en verdeeld Oostenrijks-Russisch leger. Er was onenigheid – de Russen wilde terugtrekken terwijl de Oostenrijkers wilden aanvallen. Napoleon zette een val door te doen alsof hij het op een akkoordje wilde gooien met z’n tegenstanders omdat z’n troepen aangeslagen waren door de vele oorlogen.

Hij deelde z’n troepenmacht waarbij een deel “geheim” bleef, liet Franse troepen terugtrekken van een strategische sterke heuvel en deed alsof hij opgelucht was vanwege de wederzijdse stop op een nieuwe oorlog. Het plan werkte – het plan van terugtrekking van de Oostenrijkers en Russen werd getorpedeerd en er werd een aanvalsplan opgesteld om de vermeende zwakke Franse troepen uit te schakelen.

Het plan van de Geallieerden staat onder zware druk om zo hard mogelijk aan te vallen. Napoleon op z’n beurt sloeg het advies van z’n maarschalken in de wind om terug te trekken, verzwakte expres z’n rechterflank en hoopte op een directe aanval aldaar. Hij zou zelfs de strategische hoogte van Pratzen verlaten om dit kracht bij te zetten.

Om zoveel kracht op de vermeende zwakke Franse rechterflank te zetten zouden deze het centrum en linkerflank van de Oostenrijkers en Russen verzwakken. Napoleon’s hoofdmacht zou wachten tegenover Pratzen, deze heroveren en vanaf daar het centrum van de Geallieerden vernietigen.

Intussen zou het Franse “geheime” leger de linkerflank helpen de hoofdaanval van de Centraal- en Oost Europeanen te weerstaan. Naast de bewegingen van de Geallieerden was de mist een andere variabele waarop de Franse opperbevelhebber geen invloed op kon uitoefenen. De mist was in de morgen zou z’n troepenbewegingen “onzichtbaar” maken maar zou voor een goede tegenaanval weg moeten zijn.

Op 1 December 1805 toen de troepen zich begonnen te bewegen ging alles nog volgens het plan van Napoleon.

De Pratzen hoogte

Napoleon en z’n bevelhebbers waren zeer tevreden over het uitdunnen van het centrum van de Geallieerden en beval een aanval (lees: herbezetting) op de “onbemande” maar zeer strategische en belangrijke “Pratzen” hoogte.

Vanwege de mist hadden de Geallieerden geen idee wat er gaande was en toen de “zon van Austerlitz” opeens door de mist heen priemde werden zij verrast door een massale Franse aanval die bekend zou komen te staan als de “sprong van de leeuw”.

De Fransen vielen het Geallieerde centrum aan bij de dorpen St. Hillaire en Vandamme. De Russen en Oostenrijkers waren zeer verrast door het grote aantallen Fransen die opeens van de hoogten af kwamen stormen en het leger alhier werd al snel in tweeën gehakt. De Russen gooiden de Keizerlijke garde in de strijd om erger te voorkomen. Al kwam het hierdoor tot hevige gevechten het zou de uitslag niet meer beïnvloeden. De grote Russische bevelhebber Kutuzov zou vanwege meerdere wonden op het slagveld achterblijven en sterven.  

Het einde van de slag kwam in zicht in de middag toen Napoleon de Geallieerde linkerflank koos van het “gesplitste” leger om aan te vallen. Na verwoestende gevechten vluchtten de Geallieerde legers weg, duizenden doden achterlatend. Anderen werden gevangen genomen. De Russen zouden richting Wenen weg proberen te komen via de bevroren meren van Satschan die door Frans artillerie onder vuur werden genomen.

Later zou gesuggereerd worden dat deze episode door de Franse Keizer verzonnen was om de slag nog meer “drive” mee te geven.