Tamil tijgers

De Tamil tijger beweging werd in 1972 opgericht door “Velupillai Prabhakaran” die sindsdien de leider van de groepering was.

Sinds mensenheugenis wonen er Tamils op Sri Lanka – voor WWII waren er op Sri Lanka (vroeger Ceylon) onafhankelijke Koninkrijken. Sinds de onafhankelijkheid ging het eiland onder een regering verder en die zou grotendeels uit Singalezen bestaan.

De Tamils wonen voornamelijk in het noorden en oosten van het eiland en maken zo’n vijfde deel uit van de totale bevolking en zijn hiermee de grootste minderheid.

In 1970 werden twee besluiten genomen die de onrust onder de Tamils veroorzaakten. Een was een stop aan het aantal Tamils op universiteiten en de andere had te maken met het opdringen van het Boeddhisme als geloof. De Hindoeïstische Tamils voelden zich steeds minder thuis in dit Sri Lanka en de wens om een onafhankelijke Tamilstaat in het noorden begon te groeien onder de verontrustende bevolking.

Het lukte de Tamils niet om via een politieke weg een redelijke autonomie te verkrijgen voor de gebieden waar zij de meerderheid vormden en zo werd de Tamil tijger beweging of LTTE opgericht.

In 1985 werd er een bemiddelingspoging gedaan door de Indiase premier Gandhi. De Sri Lankaanse regering stelde voor om een gedeeltelijke autonomie aan de Tamil-gebieden te geven. De Tamils wezen dit voorstel af, zij stelden veel hogere eisen. De regering ging hier uiteraard niet op in, met als gevolg vele terroristische acties in 1985 en 1986.  

In 1987 leek de zaak te escaleren toen de Tamils het bestuur van de provincie Jaffna overnamen. De centrale regering riep meteen een economische blokkade uit en de eis van de Tamils om de noordelijke en oostelijke Tamil-provincies te verenigen, werd afgewezen. Uiteindelijk werd het VOC-fort van Jaffna zelfs aangevallen door regeringstroepen, maar verdere escalatie bleef uit.

Inmiddels waren al heel veel mensen naar hun “eigen” volk toegetrokken bang voor wraakacties. Het noorden werd overwegend Tamilgebied terwijl het Oosten een mix bleef van moslims, Tamils en Singalese. In 1988 verzetten de Tamil Tijgers zich tegen de aanwezigheid van Indiase troepen op Sri Lankaans grondgebied. Ook dit jaar werd weer gedomineerd door botsingen tussen radicale Singalezen en Tamil-separatisten.

Nieuw was het optreden van het Singalese bevrijdingsfront JVP in het zuiden van Sri Lanka. Zij vonden weer dat de regering teveel concessies deed aan de Tamils en doodden veel aanhangers van de regering en politieke tegenstanders. Opmerkelijk was nog dat de zeer militante Liberation Tigers for Tamil Eelam (LITE) zich omvormde tot een politieke partij.

In maart 1990 waren alle Indiase troepen uit Sri Lanka verdwenen (zij waren er ook niet in geslaagd de Tamil tijgers te ontwapenen) en in juni werd er een staakt-het-vuren overeengekomen tussen de regering en de Tamil Tijgers.

Niet lang daarna kondigde de regering echter onverwacht een ‘totale oorlog’ af tegen de Tamil Tijgers. In dit jaar werden er ook vele moslims door de Tamil Tijgers gedood, want zij wilden het Tamil-gebied ‘vrij maken van moslims’.

Dat de moslims overgingen tot dodelijke vergeldingen zal niet vreemd klinken. Tegen het eind van het jaar werd er door de Tamils eenzijdig een staakt-het-vuren afgeroepen en zij toonden zich bereid om met de regering officiële vredesbesprekingen te beginnen. Toch ging het etnische geweld de jaren daarna gewoon door en werd het schiereiland Jaffna zelfs regelmatig gebombardeerd door de Sri Lankaanse luchtmacht. Becijferd werd dat de burgeroorlog toen al zeker 17.000 mensen het leven had gekost.  

De regering richtte zich nu steeds meer op een dialoog tussen gematigde Tamil-groeperingen, want met de Tamil Tijgers was op dat moment niet te praten over vrede. De LTTE werd in India verboden, daar zij verdacht werd van betrokkenheid bij de moord op de Indiase ex-premier Rajiv Gandhi in 1991. Hij was op verkiezingstournee in Sriperumbudur in Zuid India. In totaal kwamen 18 mensen om het leven.

President vermoord

Op 1 mei 1993 werd president Premadasa vermoord door een Tamil Tijger en hij werd opgevolgd door de gematigde Dingiri Banda Wijetunga. In oktober 1994 volgde er weer een aanslag op een politiek kopstuk. Presidentskandidaat Gamini Dissanayake en 54 anderen waren het slachtoffer. Om de verhoudingen te verbeteren werd in februari 1995 besloten om de economische blokkade van het schiereiland Jaffna te beëindigen.

Dit leidde echter niet tot een oplossing van het conflict en daarop besloot de regering om Jaffna in te nemen. De Tamil Tijgers waren echter niet voor een gat te vangen en trokken zich gewoon terug in de jungle om van daaruit de strijd voort te zetten. In juni 1996 leed het Sri Lankaanse leger een zware nederlaag, toen Tamil Tijgers ca. 1400 soldaten in een kazerne bij de stad Mullaitivu doodden. In 1997 vonden de zwaarste veldslagen uit de geschiedenis van de al 14 jaar durende burgeroorlog plaats.

Het regeringsleger probeerde de belangrijkste verbindingsweg tussen het schiereiland Jaffna en Colombo in handen te krijgen, maar slaagde hier maar gedeeltelijk in. De V.S. zette de Tamil tijger beweging op de terroristenlijst. In januari 1998 pleegden Tamil Tijgers een bloedige aanslag op de boeddhistische Tempel van de Tand in Kandy. De regering besloot daarop om de LITE-partij te verbieden, met als gevolg dat er op dat moment dus ook geen officieel vredesoverleg meer mogelijk was.

In 1999 raakte presidente Kumaratunga gewond bij een bomaanslag, maar zij wist de verkiezingen van 21 december 1999 te winnen.

Kindsoldaten en inzamelingsacties: 

Op 24 juli 2001 vielen meer dan 1000 Tamil Tijgers het internationale vliegveld van Colombo aan, maar na een vuurgevecht met het leger wisten de laatste het vliegveld te heroveren. De nationale luchtvaartmaatschappij Sri Lankan Airlines verloor de helft van haar vloot en de totale schade bedroeg meer dan 1 miljard euro.

De nieuwe regering in 2001 startte meteen vredesonderhandelingen met de Tamil Tijgers en dit resulteerde vanaf 19 december in een staakt-het-vuren. Tevens werd aangekondigd dat de economische blokkade van de gebieden van de Tamil Tijgers op 15 januari 2002 zou worden opgeheven.

In februari 2002 werd in Oslo tussen de Sri Lankaanse regering en de Tamil Tijgers (LTTE) een permanent bestand overeengekomen. Ook onder druk van de Verenigde Staten kwam er op 23 februari officieel een eind aan de bloedige militaire operaties. Afgesproken werd dat in het noorden en oosten van Sri Lanka de Tamil-rebellen de administratieve, politiële en militaire functies bleven vervullen.

Internationale waarnemers zagen toe op de uitvoering van het akkoord. Een goed teken was het bezoek dat premier Wickremesinghe in maart aan de Tamil-hoofdstad Jaffna bracht. Ook de strategische weg naar het schiereiland Jaffna werd na dertien jaar weer heropend. 

Op 16 september 2002 begonnen in Thailand besprekingen over een akkoord dat een definitief eind moest maken aan het 19 jaar oude conflict. De rebellen, onder leiding van Prabhakaran, lieten voor het eerst hun eis van totale onafhankelijkheid vallen en namen genoegen met 'aanzienlijke regionale autonomie' en een 'thuisland' in het noorden en oosten van het eiland. Scandinavische vredestroepen zouden de rust moeten bewaken.

Als tegemoetkoming werd de LTTE door de overheid van de lijst van verboden organisaties gehaald en werd er een begin gemaakt met de terugkeer van de naar schatting 1,5 miljoen mensen die in de loop der jaren uit hun woongebied waren verjaagd.

Op 12 augustus 2005 werd de Sri Lankaanse minister van Buitenlandse Zaken, Lakshman Kadirgamar vermoord door onbekenden. De Sri Lankaanse regering hield onmiddellijk de Tamiltijgers verantwoordelijk voor de moord. Deze ontkenden echter iets met de moord van doen te hebben, en gaven aan dat de Sri Lankaanse regering "in eigen gelederen" zou moeten zoeken naar de daders.

Desondanks hielden de Sri Lankaanse politie en het leger in de dagen na de moord tientallen Tamils aan op verdenking van betrokkenheid bij de moord op de minister. Na de aanslag op de minister van Buitenlandse Zaken volgden de aanslagen met Claymore-mijnen, uitgevoerd door de LTTE met als doel om regeringssoldaten of marinepersoneel te treffen, elkaar snel op. Na een bloedige bomaanslag op een markt van de havenstad Trincomalee, waarbij 16 doden vielen, laaide het geweld tussen de Singalezen en de Tamilbevolking snel op. 

Op 25 april 2006 volgde de volgende grote tegenslag voor het vredesproces op Sri Lanka. Een vrouwelijke zelfmoordcommando die mogelijk van de Tamiltijgers was, pleegde op deze dag verkleed als zwangere vrouw een aanslag in Colombo waardoor acht mensen om het leven kwamen en tweeëntwintig mensen gewond raakten, inclusief Luitenant Generaal Sarath Fonseka, de hoogste militaire leider van Sri Lanka.

Nieuwe fase

Daarna volgde op 15 juni 2006 een aanslag op een bus waarbij 64 mensen om het leven kwamen en daarna ook nog de dodelijke zelfmoordaanslag op generaal Kulatunga op 26 juni 2006. Eind juli 2006 is het conflict tussen de regering van Sri Lanka (GoSL) en de Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE) een nieuwe fase ingegaan. De hevigste gevechten vinden plaats sinds de Cease Fire Agreement (CFA) uit februari 2002. Een conflict over watertoevoer vormde de aanleiding.

De strijd speelt zich vooral af in het noorden (Jaffna) en het oosten (Trincomalee) van Sri Lanka. Er zijn veel slachtoffers en een groot aantal mensen is op de vlucht geslagen voor de gewelddadigheden. De EU ze de Tamil tijger beweging op de terroristische lijst van organisaties. Op 10 augustus 2006 ging het regeringsleger van Sri Lanka in de aanval.

De separatistische Tamiltijgers meldden dat een groot offensief op twee fronten meer dan vijftig burgers het leven had gekost en dat tweehonderd mensen gewond waren geraakt. De gevechten tussen het regeringsleger en de rebellerende Tamiltijgers hielden aan ondanks een overeengekomen bestand.

De strijd om de stad Muttur en een door de onafhankelijkheidsstrijders gesloten sluis in het noordoosten leidden tot de hevigste gevechten in jaren. In januari 2007 lopen 25 oppositieleden over naar de regeringspartij van president Mahinda Rajapaksa, die zich zo verzekerd weet van een grote meerderheid in het parlement.

In 2007 en 2008 zijn er aanhoudende gevechten met de Tamil Tijgers.

Begin mei werd deze enclave door het regeringsleger afgesneden van de zee. Hierdoor hadden de Tamiltijgers geen aanvoer- en vluchtroutes meer: reden voor de president van Sri Lanka om de eindoverwinning uit te roepen. Op 17 mei 2009 verklaarden ook de Tamiltijgers zelf dat zij de strijd hadden verloren, en de wapens neer zouden leggen.

Daags hierna maakte de regering van Sri Lanka bekend dat de leider van de Tamiltijgers, Velupillai Prabhakaran, was gedood terwijl hij in een ambulance probeerde te ontkomen. In de laatste fase van de burgeroorlog kwamen duizenden mensen om het leven. De strijd die 37 jaar heeft geduurd zou minstens 100.000 mensen het leven hebben gekost. In juli 2009 komen de Tamiltijgers opnieuw in het nieuws.

De nieuwe leider Selvarasa Pathmanathan maakt bekend dat de beweging nog bestaat en door wil gaan als een politieke beweging en streeft naar vreedzaam verzet. Op 7 augustus wordt bekend dat Pathmanathan gearresteerd is in Maleisië. Hij is overgebracht naar Sri Lanka en wordt verdacht van wapensmokkel.

De Tamil Nationale Alliantie wint in juli 2011 de regionale verkiezingen in de voormalige oorlogszone. Het Indiase hooggerechtshof heeft in Februari 2014 de doodstraf van de drie mannen die verantwoordelijk worden gehouden voor de zelfmoordaanslag op premier Rajiv Gandhi in 1991, omgezet in levenslang.

De aanslag op Gandhi werd gezien als wraak voor het sturen van Indiase vredestroepen naar de eilandstaat. De Tamil Tigers lieten in 2006 weten ''spijt'' te hebben van de zelfmoordaanslag, die werd gepleegd door een vrouwelijk lid van de beweging.

Het hof baseert zijn besluit op de lange tijd die de verdachten hebben moeten wachten op een beslissing over hun verzoek om het doodvonnis niet uit te voeren. In Maart 2014 wordt besloten dat er een internationaal onderzoek komt naar de oorlogsmisdaden in Sri Lanka tijdens de burgeroorlog. De Mensenrechtenraad van de VN heeft dat besloten.

Een commissie van de VN constateerde eerder al dat er aanwijzingen zijn dat zowel het leger als de Tamil Tijgers zich in de nadagen van de burgeroorlog schuldig hebben gemaakt aan gruwelijke misdaden, waaronder beschietingen van ziekenhuizen, standrechtelijke executies en verkrachtingen. De Tamil Tijgers bestreden de regering al die jaren omdat hun bevolkingsgroep, de Tamils, zich achtergesteld voelde door de Singalese meerderheid.

De Sri Lankaanse regering is mordicus tegen het onderzoek, omdat het een inbreuk op de soevereiniteit van het land zou zijn.