De eerste Slowaakse republiek

Het grootste deel van de Tsjech Slowaakse industrie bevond zich in Sudetenland en de hoofdverdedigingslinies van het Tsjech Slowaaks leger waren er opgesteld. Bovendien maakten Bohemen en Moravië (Tsjechië) vroeger deel uit van het Heilige Roomse Rijk, een imperium waar Hitler mee dweepte als het Erste Reich.

Het plan Fall Grün werd opgestart in mei 1937 en een eerste versie werd door de Duitse militairen op 21 december 1937 afgeleverd. Op 20 mei 1938 werd het Tsjech Slowaakse leger in een gedeeltelijke mobilisatie gebracht en op 30 mei 1938 initieerde Hitler een directieve dat operatie Fall Grün officieel bevestigde.

Het Tsjech Slowaakse leger werd in een algehele mobilisatie gebracht op 23 september 1938 nadat de Tsjech Slowaakse inlichtingendiensten een Duitse aanval verwachtten op 28 september 1938. De uitvoering van operatie Fall Grün werd door Hitler afgeblazen nadat op 30 september 1938 het Verdrag van München werd afgesloten tussen Engeland, Frankrijk, Italië en nazi-Duitsland.

Het verdrag verklaarde dat het Sudetenland werd ingelijfd bij Duitsland waardoor Tsjecho-Slowakije, tegen z'n wil, dit gebied tezamen met en het grootste deel van z'n militaire verdediging en vestingwerken op z'n grens met Duitsland verloor en het nagenoeg weerloos achterbleef. Het land werd een soort federatie tussen Tsjechië, Slowakije en Roethenië.

Op 2 november 1938 werd Tsjecho-Slowakije na de Eerste Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen gedwongen om het zuiden van Slowakije, een derde van het land, af te staan aan Hongarije, ook Polen kreeg kort daarna enkele territoriale aanwinsten, zij het in mindere mate. Hongarije kreeg 11882 km² in Zuid-Slowakije en Zuid-Roethenië.

Volgens de census van 1941 was 86,5% van de bevolking uit het gebied Hongaars. Polen kreeg de stad Těšín en omliggend gebied en ook twee kleine grensgebieden in Noord-Slowakije (226 km², 4280 inwoners, waarvan slechts 0,3% Polen waren).

Na het Verdrag van München werd op 1 oktober 1938 de Tweede TsjechoSlowaakse Republiek uitgeroepen. Subkarpatisch Roethenië werd autonoom en noemde zichzelf vanaf nu Karpato-Oekraïne. Emil Hácha werd president van de tweede republiek. Er waren geen natuurlijke grenzen en gezien het grondverlies waren er ook geen verdedigingspunten aan de nieuwe grenzen van het land, waardoor het onverdedigbaar werd.

In januari sprongen onderhandelingen tussen Hitler en Polen af, reden voor Hitler om een oorlog tegen Polen voor te bereiden. Maar eerst wilde hij Tsjecho-Slowakije elimineren. 

De Tsjechen sloegen terug door delen van Bratislava militair te bezetten, maar bezweken zelf onder de Duitse druk (Hitler had gedreigd Praag te bombarderen).

In de ochtend van 15 maart werd het Tsjechische hartland bezet zonder enige tegenstand, dat werd omgevormd tot het Protectoraat Bohemen en Moravië; een dag later zou Hitler op het balkon in de Praagse burcht dit bevestigen.

Een dag later trokken de Duitse troepen Slowakije binnen en bezetten strategische punten. Ook Karpato-Oekraïne riep de onafhankelijkheid uit, maar werd na enkele dagen al bezet door Hongarije. De Slowaken moesten dus genoegen nemen met een "aangevreten" Slowakije. Hongarije had grote gebieden toegewezen gekregen in het zuiden, alsmede Transkarpatië.

Dit gebied was al aan Hongarije toegezegd en werd na een "grensincident" in een korte oorlog (23-31 maart 1939) bezet. De Hongaren waren echter hebberig en stootten door naar het westen, Slowakije in. Er was een ondubbelzinnig bevel van Duitsland voor nodig om de Hongaarse opmars te stoppen. Uiteindelijk werd in de Eerste Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen het gebied aan Hongarije toegewezen.

Andere partijen waren verboden, maar dit verbod bestond al voor de oprichting van de Slowaakse republiek. Slowakije richtte een eigen staatsstructuur in en stichtte een 60.000 man sterk leger dat aan Duitse zijde meevocht in de Tweede Wereldoorlog.

Aanval op Polen

Slowakije viel samen met Duitsland Polen binnen in september 1939. Dit leger stond onder leiding van Ferdinand Čatloš. Ze kwamen tot 30 km in het binnenland van Polen en toen werden verschillende divisies weer teruggetrokken.

Al sinds 1920 waren er meningsverschillen over de grens en deze werd in voordeel van Slowakije gewijzigd. In 1941 assisteerde het grootste deel van het leger de Duitsers in Operatie Barbarossa. In augustus 1944 kwamen de Slowaken echter in opstand tegen de Duitsers en tegen Tiso, wat zich uitbreidde tot opstand en muiterij in het leger. De Duitsers sloegen de opstand met harde hand neer en nu werd zelfs de schijn van een onafhankelijk Slowakije niet meer opgehouden.

De bevrijding

Het Rode Leger van de Sovjet-Unie bevrijdde het grootste deel van Tsjecho-Slowakije, enkel het zuidwesten van Bohemen werd bevrijd door Geallieerden uit het westen. Op enkele uitzonderingen na had het land niet zo zwaar geleden onder de oorlog. Bratislava werd op 4 april 1945 door de Sovjets ingenomen en Praag op 9 mei tijdens het Praagoffensief.

De Eerste Slowaakse Republiek hield op 4 mei 1945 feitelijk op te bestaan toen het Rode Leger ook Bratislava bezette. Op 8 mei 1945 tekende de Slowaakse regering in het Oostenrijkse Kremsmünster de capitulatie voor generaal Walton Walker van het XX US-Corps. In 1945 werd Tsjecho-Slowakije als land weer hersteld. Ongeveer 400.000 Tsjecho-Slowaken sneuvelden tijdens de oorlog en zo'n 140.000 Sovjetsoldaten verloren het leven bij het verdrijven van de Duitse bezettingsmacht.

Karpato-Oekraïne werd door de Sovjet-Unie geannexeerd en werd nu een onderdeel van de Oekraïense SSR. Pas na 1993, toen Slowakije opnieuw onafhankelijk werd, zou voor de situatie van 1938 het woordje “Eerste” komen te staan. 

In navolging van Duitsland nam Slowakije maatregelen tegen de joden. In september 1941 werd wetgeving aangenomen die de joden verplichtte een gele armband te dragen, die joden uitsloot van vele functies en die het afsluiten van gemengde huwelijken verbood.

In oktober 1941 werden 15.000 joden uit de hoofdstad Bratislava gedeporteerd. Velen werden naar werkkampen gestuurd. Na de Wannsee-conferentie sloot Slowakije een overeenkomst met Duitsland, waarbij joden werden uitgezet naar Duitsland en er per gedeporteerde jood aan Duitsland werd betaald.

De deportaties startten op 25 maart 1942, maar stopten op 20 oktober van dat jaar, onder meer na druk uit het Vaticaan, nadat bekend was geworden dat de deportatie niet leidde richting dwangarbeid, maar richting moord. In die tijd waren al 58.000 joden gedeporteerd, voor een groot deel naar Auschwitz. Op 30 september 1944 werden de deportaties hervat.

Op dat moment stond het Rode Leger al aan de oostgrens van Slowakije en was de Slowaakse opstand door Duitsland neergeslagen. Na de opstand werd Slowakije door Duitsland bezet en er werden tot 31 maart 1945 nog 13.500 joden gedeporteerd. In totaal kwam ongeveer driekwart van de vooroorlogse joodse bevolking om het leven.