Banska Bystrica

Reisverhalen - Slowakije

OME / Slowakije / Slowakije reisverhalen

operatie "amsterdam"

Het is even over elven als we de bus richting onze volgende bestemming: Banska Bystrica. Onderweg kijken we uit het raam of we een glimp kunnen opvangen van een oud (nationaal) vliegveld hier waar operatie “Amsterdam” heeft plaatsgevonden. Dit was de codenaam voor een geallieerde operatie in de buurt van Tri Duby, Slowakije.

In september 1944 werd de operatie gelanceerd en had als doel het door de lucht bevoorraden van Slowaakse en Russische partizanen in de omgeving. Daarnaast werden er geallieerde krijgsgevangenen uit Slowakije geëvacueerd.

Binnen een minuut of 20 komen we aan in deze behoorlijke grote stad waar we hopelijk even op adem kunnen komen, onze spullen kunnen opladen en een fatsoenlijke douche kunnen nemen na onze “wild” kampeeractiviteiten van de afgelopen week.

Eerst ploffen we neer bij een van de ietwat aftandse terrasjes rond het busstation. We kijken, terwijl het weer begint te spatten, naar een ander terrasje iets verderop waar de lokale dronkaards de ene fles bier na de andere legen in hun mond. Ook komen ze telkens met van die kleine “Jenever” glaasjes naar buiten lopen gevuld met een goedje waar je waarschijnlijk je hele slokdarm mee verbrand.

"horna"

We steken de weg over, via misschien wel het meest lelijke plein wat we ooit gezien hebben. Geflankeerd door Russische aandoende appartementencomplexen en geen boom of groen te bekennen zijn verderop talloze mannen in oranje pakken bezig het onkruid tussen de straatstenen te verwijderen.

Achter het grasveld verderop zien we de betonnen kolos die het “nationale opstandmuseum” van de stad moet zijn, daar waar de stad bekend om staat. Via het museum komen we bij de oude stadsmuren uit waar we een man vragen hoe we het beste het centrum kunnen bereiken.

De man heeft in Frankrijk gewerkt en gewoond en probeert ons in z’n beste Frans (waar hij behoorlijk trots op is zo te horen) uit te leggen dat we hem even moeten volgen en via z’n kantoor door een steeg de hoofdstraat kunnen bereiken. De hoofdstraat “Horna” is een straat vol prachtige Renaissance huizen, twee kathedralen, een kerk en een plein wat naar ons weten nog niet zo lang geleden totaal gerenoveerd is (waarschijnlijk met EU geld).

In het hostel maken we kennis met “Marcella” – een dame op leeftijd die achter de receptie staat maar natuurlijk geen woord Engels spreekt. Het eerste wat we doen is die natte tenten uit onze tassen halen – kevers, takjes, bladeren en prut komt mee en het tapijt is binnen de kortste keren een deken van rommel.’s Avonds is het eindelijk genieten van een hete douche maar niet voordat ik wat kleren heb gewassen.

het slowaakse opstandsmuseum

Het is de hoogste tijd om de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad te gaan bekijken – het “opstandmuseum”.

Eerst nemen we een kijkje bij het grote Russische vliegtuig wat naast het museum staat opgesteld. Onder de bomen zien we vele artilleriestukken van allerlei makelij maar ook Duitse tanks, pantser- en kubelwagens.

Als het begint te regenen spurten we onder de betonnen luifels van dit vreemd aandoende museumgebouw. Het lijkt wel of het gespleten is door een bombardement – het enige wat de gebouwen aan elkaar houdt is een glazen loopbrug die van de eerste verdieping van ieder deel gaat.

Er staat een indrukwekkend monument van een aantal mensen horizontaal op een stapel en aan de muur hangen kransen en branden kaarsjes. Voor het monument brand het eeuwige vuur om de slachtoffers te eren van de strijd die in het najaar van 1944 werd gestreden. Binnen betalen we de entree en nemen een kijkje bij de boeken en films (veelal in Slowaaks) te koop zijn. Hier kopen we een postkaart en bekijken de prachtige oude auto die op de beneden verdieping staat.

Ook is er hier een hoop informatie over Bulgarije t.t.v. WWII – geen idee waarom.

De Slowaakse Nationale opstand:

De Slowaakse Nationale Opstand (afgekort SNP) was een militaire opstand in Slowakije in het jaar 1944. Delen van het Slowaakse leger in midden-Slowakije kwamen onder het bevel van een geheime Slowaakse Nationale Raad in de stad Banská Bystrica in opstand tegen het autoritaire Slowaakse regime van Jozef Tiso en de Hlinka's Slowaakse Volkspartij.

De opstand duurde van 29 augustus tot 28 oktober 1944 toen de opstandelingen onder het bevel van generaal Rudolf Viest de strijd tegen de Duitse Wehrmacht moesten opgeven. Lokaal wisten partisanen de strijd voort te zetten tot het Rode Leger geheel Slowakije in april 1945 had bezet.

Hulp aan de Russen

Het doel van de Slowaakse opstand was het vrijmaken van de opmarsroute van het Rode Leger via Slowakije naar Wenen. Bij het begin van de opstand was Slowakije als bondgenoot van Duitsland nog niet bezet.

De Slowaakse opstand kwam voortijdig op gang omdat de Duitse militaire attaché die uit Roemenië was uitgewezen op 27 augustus in Slowakije gedwongen was om uit de trein te stappen en de volgende ochtend in Turčiansky Svätý Martin was doodgeschoten.

Dit incident werd snel bekend en leidde tot een onmiddellijke Duitse reactie, waarbij vanuit het noorden eenheden van de Wehrmacht en vanuit het noordwesten eenheden van de Waffen-SS het land binnentrokken. De Slowaken besloten onmiddellijk in opstand te komen om te voorkomen dat het land in zijn geheel bezet zou worden.

De belangrijke passen in de Karpaten werden door het Duitse leger snel veiliggesteld en half september was het grootste deel van Slowakije bezet. De laatste slag tegen de opstandelingen begon met de aanval op het opstandige Banská Bystrica op 17 oktober en op 28 oktober moest de opstand worden opgegeven. Het totaal aantal slachtoffers aan Slowaakse zijde wordt op ruim 10.000 geschat. De leiders van de opstand, Rudolf Viest en Ján Golian werden door de Duitsers opgepakt en in het concentratiekamp Flossenbürg begin 1945 om het leven gebracht.

De echte expositie begint op de eerste verdieping – heel veel glazen vitrines met uniformen, wapens, persoonlijke herinneringen etc.

Er hangen overal computers waarop je extra informatie kunt krijgen over de hele oorlog en we lezen de kleine korte informatiepanels die meer gaan over de strijd op Slowaaks gebied.

Op de website die ik heb bekeken kreeg het museum vier sterren wat voor mij even te ver gaat – het is jammer dat er geen ondertitel zit bij de films die te zien zijn. Ook moet je steeds stoelen schuiven om deze te bekijken. We zijn de enige die hier rondlopen en het is interessant maar het is meeste is al bekend.

Ik had graag wat meer te weten gekomen over de opstand zelf. Beneden in de hal staan wat tafels gedekt met koffie, thee en koekjes van mensen die een conferentie bijwonen. Omdat we toch moeten wachten op de regen die wederom uit de hemel valt helpen we onszelf. We twijfelen of we al moeten gaan en denken dat de regen nog wel even aan kan houden kijkend naar de grijze hemel.

banska bystrica - tips & advies (2014)

Het busstation ligt naast het treinstation niet ver van het centrum van de stad. Wandel naar het zuidoosten via “Namestie Slobody” aan de andere kant van de drukke weg “Stefanikovo Nabrezie” (loopbrug).

Banska Bystrica – Dedinky: er gaan directe treinen naar het “Slovensky Raj” nationale park. De trein doet er iets meer dan 2 uur over.

Naam : SNP museum

Adres : Kapitulska 23

Prijs : 2 euro

Tijd : 09:00 – 16:00/18:00

Tel.nr. : 412 32 59

Inhoud:

Dit museum is gelegen vlakbij het centrum en is omringd door vele tanks, kubelwagens en artillerie. Er staat zelfs een in perfect staat zijnde Russisch vliegtuig nabij. LI-2 transportvliegtuig. Dit vliegtuig is gebruikt door het Rode Leger ten tijde van de Slowaakse Nationale Opstand om hulp te bieden aan het Slowaakse volk. Het gebouw is een betonnen kolos verdeeld in twee gedeelten die alleen door een glazen loopbrug verbonden is.

Op de binnenplaats staat een indrukwekkend zwart monument met daarvoor een eeuwig brandende vlam om de slachtoffers te herinneren die gevallen zijn in de opstandslag ontstaan in deze stad. Binnen staat een oude auto en andere attributen. Het museum is verdeeld over drie verdiepingen en er staan talloze vitrines met uniformen, pistolen, geweren, persoonlijke attributen.

Op computerschermen kun je achtergrondinformatie vinden in verschillende talen en op TV schermen kun je stukken film zien over de situatie in Europa tijdens WWII. Op informatiepanels vind je informatie terug over de opstand in Slowakije in 1944.

Bij het busstation zit een aardig terras waar je supergoedkoop (80 eurocent voor een halve liter) een pint bier kunt nuttigen. Je zit dan wel tussen lieden die het niet bij eentje laten. In de stad zelf kun je prima Aziatisch eten voor weinig.

Naam : Obytovna v Banskey Bystrici Stavoproject

Adres : Robotnicka Ul C 6

Prijs : 12,50 euro p.p. (double)

Tel.nr. : 048 4142 929 / 0918 109 680

E-mail : Stavoprojekt@internet.sk

Inhoud:

Dit grote hostel is gelegen in een straatje achter het centrum; er zijn vijf verdiepingen, er is WIFI, een keukentje en de kamers zien er spik en span uit.

Er is een receptie beneden en in onze kamer stonden twee 1 persoons bedden, een grote klerenkast, een TV (je krijgt een afstandsbediening mee), twee handdoeken en een zeer goede en schone wc- douche ruimte met heet water.

Voor de rest is er een droogrek en een groot raam wat je open kunt kantelen. Een prima hostel voor een redelijke prijs in het centrum van BB.