GESCHIEDENIS - Slovenie

De Germaanse “Visigoten” (WestGoten) vallen in de 4e eeuw n.C. het huidige Slovenië, waar het Romeinse Rijk danig is verzwakt aan en verwoesten de Romeinse nederzettingen.

Niet veel later doen de Hunnen (onder aanvoering van Atilla) het nog eens dunnetjes over. Andere nomadenstammen waaronder de OstroGoten (OostGoten) en de Langobarden zouden volgen.

De Zuid Slavische voorouders van de Slovenen vestigden zich vanaf het jaar 550 in het Oosten van de Alpen (het oosten van Slovenië en het oosten van Oostenrijk). Met behulp van de Mongoolse stam de “Avaren” koloniseren de Slaven de rest van het land tot zelfs diep in Hongarije.

De oorspronkelijke bewoners (de deels geromaniseerde Kelten en Germanen) worden onderdrukt. Het Vorstendom “Karantanie’ (later Karinthië met de hoofdstad in Klagenfurt) wordt gesticht en de bijgelovige mensen leven van landbouw, visserij en vee. Alleen tijdens de migratie perioden wordt strijd geleverd met andere stammen. Als de Avaren in het jaar 626 het Byzantijnse Rijk probeerden te veroveren gaan de Slaven een bondgenootschap aan met de Franken.

De Franken zouden het land tot een vazalstaat maken en proberen de bevolking tot het Christendom te bekeren. Nadat het enorme Frankische Rijk in drieën werd gedeeld verzwakte het en werden steeds meer Germaanse adelen gevraagd de touwtjes in Slovenië in handen te nemen.

De bevolking werd gebruikt als slaaf en sinds 962 werd het land ingedeeld bij het Duitse Heilige Roomse Rijk. Vele kastelen, burchten, commerciële handelsposten en kloosters werden gebouwd in deze periode. Tijdens de Middeleeuwen zou een felle familiestrijd ontstaan tussen verschillende Duitse adellijke families voor de macht in het grote Rijk.

Tussen de 13e en 16e eeuw zouden de Habsburgers heel Slovenië in handen krijgen en deze indelen in drie hertogdommen. De bevolking kwam tussen het jaar 1400 en 1900 vele malen in opstand tegen het nieuwe Oostenrijkse bewind maar het leidde nooit tot successie. Een andere dreiging kwam van de Ottomanen die het land binnenvielen en duizenden Slovenen doodden of tot slaaf maakten. Dit zou duren van 1408 tot half 17e eeuw. Het land zou steeds meer verduitsen, ook vanwege de economische bloei ter faveure van verschillende mijnwerken in het land.

Het land werd even opgeschrikt tijdens de Napolitaans tijd – Napoleon nam het stokje tijdelijk (tussen 1809 en 1813) over van de Habsburgers, aangezien hij deze van de Adriatische kust wilde afhouden, en deelde het land opnieuw in. Veel belangrijker was het feit dat de Slovenen vanwege de Franse Revolutie nationale gevoelens begonnen te kweken. In 1848 werden door een aantal Sloveense intellectuelen het eerste nationale programma geschreven en Ljubljana (toen “Laibach”) werd steeds meer het centrum van de Sloveense herleving.

Vanaf het midden van de 19e eeuw volgden belangrijke ontwikkelingen in het land; delen van Slovenië werden in 1866 aan het nieuwe land “Italië” toegewezen, de industrialisatie nam toe (treinsporen en molens werden aangelegd en er ontstond echte industrie) en de helft van de vooral plattelandsbevolking van Slovenië emigreerde.

Het was nooit de bedoeling geweest van Sloveense nationalisten dat het land onafhankelijk zou worden van het Habsburgse rijk maar na het verschrikkelijke verlies van mensenlevens en vernietiging van kapitaal werd er toch gestreefd na de eerste wereldoorlog naar een vorm van autonomie binnen het koninkrijk.

Slovenië moest volgens de vredesverdragen opgemaakt na WWI een groot deel het land opgeven aan omringende landen (Hongarije, Italië en Oostenrijk) en verloor op deze manier ook een aanzienlijk deel van z’n al kleine bevolking.

Italië was al winnaar uit het conflict gekomen en bijvoorbeeld het zuiden van Karinthië werd bij Oostenrijk gelaten omdat er zo’n grote Duitse bevolking woonde. Het nog bestaande deel werd onderdeel van het kortstondige staat van Slovenen, Kroaten en Serviërs (SHS) en werd opgevolgd door het Koninkrijk Joegoslavië (zuid Slaven) onder Servisch koning Peter I.

Duitse invloed

Aan de Duitstalige invloed werd direct een einde gemaakt; het onderwijs werd voortaan alleen in het Sloveens gegeven en alle Habsburgse ambtenaren werden ontslagen. Slovenië dat niet meer was dan een provincie hield deels autonomie in het nieuwe koninkrijk dat werd gedomineerd door vooral Servië dat regeerde vanuit het verre Belgrado. Daarnaast was er druk vanuit het nieuwe “opkomende” Italië en werd het koninkrijk intern verscheurd door tegenstellingen tussen vooral Serven en Kroaten.

In 1929 werd koning Peter’s zoon en opvolger “Alexander” doodgeschoten door een Macedonisch nationalist tijdens een officieel staatsbezoek aan Frankrijk – z’n neef “Paul” zou als regent worden aangewezen. Een aantal jaar later , in 1937, toen de conservatieve nationalistische partij van het land aansluiting zocht met de centrale regering in Belgrado veranderde het politieke klimaat in Slovenië helemaal; splinterpartijen begonnen zich aan te sluiten bij communistische partijen in het land.

Een daarvan was de communistische partij van Josip Broz Tito. Medio 1939 voerde Duitsland de druk steeds meer op in Joegoslavië en kreeg steeds meer invloed in het gebied; er werd diplomatiek en economische druk uitgeoefend, er werd een nieuwe Kroatische regering in ballingschap gesteund en het voerde constant dreigementen uit.

Met Britse goedkeuring en hulp werd vervolgens een coup gepleegd tegen diezelfde Paul en werd koning Peter II op de troon gezet die de Britten een goed hart toedroeg.

De bekende leuze uit die tijd was “liever dood dan slaaf” – m.a.w. Joegoslavië zou geen verbond sluiten met Duitsland. Hitler maakte nu ook plannen om ook Joegoslavië in te lijven bang dat hij was dat Griekenland een bruggenhoofd ging vormen voor de Engelsen en zelfs de Italianen in z’n geheel zou verslaan.

Duitse aanval 

Op 7 April 1941 vielen de nazi’s vergezeld van Bulgaren en Italianen Joegoslavië van vier kanten binnen. Binnen 10 dagen was de veldslag voorbij en werd Slovenië in stukken gehakt; de Italianen zouden het zuiden bezetten en de Duitsers het noorden van het land; een aantal gemeenten gingen naar Hongarije die zich ook bij de Aslanden had aangesloten.

Het zuidelijke gedeelte, waar de Italianen de baas waren viel het mee maar het Noorden had het zwaar te verduren onder het juk van de Duitse bezetter. Tienduizenden Slovenen werden, als regel onder dwang, vaak ook vrijwillig gerekruteerd, voor het aanvullen van arbeidskrachten in industrie en landbouw, naar Duitsland en Italië gestuurd. Met Germaniseringsprogramma’s wilde de nazi’s de Slovenen opvoeden tot Duitsers. En om dit element te versterken voerden zij kolonisatieprogramma’s uit met Duitstalige boeren waarvoor Slovenen onteigend werden.

Door al deze maatregelen groeide het verzet die verzets- en sabotagedaden uitvoerde die weer resulteerde in zware Duitse represailles tegen de Sloveense bevolking. Al snel ontstonden uit groepen gevluchte Joegoslavische soldaten de eerste verzetslegers – de Monarchistische Servische (rechtse) Cetniks van “Mihailovic” en de nationale communistische partizanen van Tito.

Tito

Ook waren daar de soldaten van het Sloveense bevrijdingsfront (linkse Sloveense nationalisten) die zich voor een deel zouden aansluiten bij Tito’s leger. Inmiddels organiseerden ook de Sloveense klerikaal-nationalisten zich als partizanen die streden voor een onafhankelijke staat Slovenië, juist tegen het door Tito en zijn communisten nagestreefde Joegoslavië.

Het waren de Cetniks en de mannen van Tito die zich na een korte samenwerking elkaar gingen bestrijden en waarbij de eerste groep vaak overging tot collaboratie.

Al snel zouden de Joegoslavische guerrilla’s hele Duitse legers weghouden uit Rusland waar ze nodig gemist werden voor de oorlog.

In 1943 capituleerde Italië, waarop de Duitsers de bezette gebieden overnamen. Een jaar later zouden de meeste Duitsers het land verlaten (naar Oostenrijk en Hongarije) om niet door de oprukkende Russen te worden afgesneden. De partizanen namen grote delen van Joegoslavië in beslag en vielen zelfs Noordoost Italië binnen.

Het Rode leger maakte contact met de partizanen van Tito. Slovenië was niet in z’n geheel bevrijd tot aan het einde van de oorlog (Mei 1945). Onwetend van de door de geallieerden met Tito al gemaakte afspraken, probeerden de Sloveense nationalisten de titoïstische concurrenten eind 1944 tegen te houden totdat de westelijke geallieerden het land zouden hebben bevrijd.

Toen die geen aanstalten maakten Slovenië binnen te trekken, waren de nationale milities niet langer opgewassen tegen het leger van Tito. Zij vluchtten naar Oostenrijks gebied, vanwaar ze door het Engelse opperbevel, dat van hun toekomstig lot op de hoogte was, werden uitgeleverd aan de Tito-regering. Hieronder waren ook vele leden van de Kroatische Ustasi beweging en Servische Cetniks.

Zwarte bladzijde van de geschiedenis

Vervolgens zijn vele duizenden van hun standrechtelijk geëxecuteerd in de grotten van “Kocevski Rog”; andere kwamen in Joegoslavische gevangenissen en strafkampen terecht. Cetniks leider “Mihailovic” werd wegens hoogverraad geëxecuteerd.

Deze zwarte bladzijde in de geschiedenis mocht pas recent opengeslagen worden, na de vondst van, tot dusverre, 600 massagraven met de stoffelijke resten van meer dan 10.000 militanten, namelijk Duitse en Italiaanse krijgsgevangenen, en Sloveense, Kroatische en Servische nationalistische militanten. Die laatsten "moesten sterven opdat Joegoslavië zou kunnen leven". Na 1944 vonden naast politieke ook etnische zuiveringen plaats.

Allereerst werden autochtone Sloveense Duitstaligen, samen met door de nazi's hierheen gestuurde kolonisten verdreven. Met enkele tienduizenden waren zij in midden Slovenië woonachtig, en ondergingen nu het lot van vele andere etnische Duitsers elders in Oost-Europa. Ook de meeste Italianen die aan de kusten van het nu door Joegoslavië bezette en geannexeerde Istrië woonden, werden verdreven.

Dit omdat Slovenië inmiddels de meest welvarende staat binnen het bestel was geworden. Regeringsleider “Sloban Milosevic” besloot meer druk op het kleine Slovenië te leggen. Toen een drietal Sloveense journalisten in 1988 werden opgepakt voor het doorgeven van militaire geheimen braken demonstraties uit in het land.

In de herfst van datzelfde jaar trok Belgrado de autonomie van Kosovo in waar 80% van de bevolking etnisch Albanees is. In Slovenië was men bang dat dat in hun land ook kon gebeuren en de leiders in Slovenië kwamen bij elkaar voor beraad.

Een nationaal programma

Er werd een nationaal programma geschreven voor een soevereine staat en deze werd in de lente van 1989 publiekelijk getoond. Toen de Slovenen een verzoeningsgesprek met Servië weigerden werd tot een totale boycot van het land besloten – alleen Kroatië weigerde mee te doen.

In Januari 1990 liepen de Sloveense communisten weg van een congres van de nationale communistische partij wat het einde van deze partij inhield. In April volgden de eerste Sloveense verkiezingen. Op 23 December 1990 volgde een referentie met de vraag of het land onafhankelijk zou moeten worden. Een overweldigende meerderheid van bijna 90% stemde voor. Toen buurland Kroatië begin 1991 hetzelfde deed liet de Sloveense deelregering weten aan Belgrado dat zij de onafhankelijkheid ging uitroepen.

Servië reageerde met het beslag leggen op de gehele monetaire stelsel van Joegoslavië en het budget. De deelregering wist wat te doen stond en begon met het inslaan en opslaan van wapens voor de komende strijd. Op 25 Juni van datzelfde jaar riep Slovenië de onafhankelijkheid uit, een dag later gevolgd door Kroatië.