Nis

De vesting Tvrdjava

Het “Nis” fort is het symbool van de stad en ligt ten noorden van de rechteroever van de rivier de Nisava waar de stad naar vernoemd is.

Aan de andere kant ligt het centrale plein van Nis, King Milan plein, met het monument toebehorend tot de bevrijders van de stad. Ontzet van de Turken, Bulgaren en nazi’s.

De Romeinen begonnen op de noordoever ooit de bouw van hun fort, waarna de Byzantijnen het een aantal honderd jaar nog ‘ns dunnetjes overdeden. De Serven zouden op de fundamenten van het Byzantijnse fort een nieuwe bouwen en het verdedigingswerk wat je tegenwoordig ziet is tussen de jaren 1710 en 1723 gebouwd door de Ottomanen.

Het is een cultureel en historisch monument en het bouwwerk had ooit vijf poorten; vandaag de dag zijn er nog twee goed bewaard gebleven waaronder de Belgrado en Stambol poort. Toch is het fort een van de best gepreserveerde en mooiste Turkse militaire forten die bewaard zijn gebleven in het centrale deel van de Balkans. Nu is het meer een verzameling van veelal gerenoveerde gebouwen in een prachtig tuinpark met o.a. restaurants, een theater en een miniatuur trein die toeristen rond rijd. 

Het Romeinse Mediana: 

Aan de oostkant van Nis, zo’n 2 kilometer van het centrum, ligt een van de meest belangrijke Servische archeologische vondsten uit de laat-Romeinse tijd. In de 4e eeuw n.Chr. liet Romeins Keizer Constantijn hier een paleis bouwen voor hemzelf en z’n familie – in de stad van z’n geboorte.

Deze zou door zes keizers na hem (tijdelijk) ook als residentie gebruikt worden. De spullen die zijn gevonden geven een uitmuntend beeld van hoe de Romeinse aristocratie maar ook de lokale bevolking geleefd moeten hebben.

Het paleis is deels opgegraven, alsmede het oude forum, een luxueuze villa, de thermische baden, delen van een villa met prachtige mozaïeken.

Ook werden een graan-opslagruimte, vele potten en andere gebruiksvoorwerpen gevonden die nu te bewonderen zijn in het kleine aanwezige archeologische museum ook op de site aanwezig. 

Cele Kula (de schedeltoren):

De schedeltoren is een uniek monument uit de tijd van de Eerste Servische Opstand. Het ligt in Niš aan de oude weg naar Constantinopel en Sofia. De toren is gemaakt van schedels en botten, die de Ottomaanse sultan Mahmut II buit maakte op gedode Serviërs in de Slag van Čegar in het jaar 1809.

Hier werd de opmars van Serviërs door de toen veel sterkere Ottomanen gestopt, en de commandant Stevan Sinđelić liet zijn kruitdepot ontploffen om zich niet aan de Turken te hoeven overgeven. Er werden zo’n 4000 eigen soldaten geslachtofferd maar ook 10.000 Turken.

Na de slag liet de Turkse commandant dat de hoofden van de Servische soldaten ont-huid moesten worden en volgestopt met katoen en moesten worden verzonden naar Constantinopel. Van de hoofden werd een toren gebouwd om de vele Turkse slachtoffers te eren en angst in te boezemen bij de Servische bevolking.

Het gebouw is rechthoekig van vorm en tegenwoordig nog zo'n drie meter hoog. Iedere zijde heeft 14 rijen en 17 openingen, waar de schedels ingemetseld zijn. Toen het bouwwerk voltooid was, bevatte het 952 schedels. Tegenwoordig zijn er nog maar 58 schedels te zien, omdat vele schedels in de loop der tijd zijn gestolen, of werden verwijderd om begraven te worden door familieleden van de omgekomen opstandelingen.

In 1892 werd een kapel om de toren heen gebouwd, om de toren te beschermen en te reserveren. Hiervoor werd geld opgehaald door heel Servië. Voor de kapel is een monument ter nagedachtenis van Stevan Sinđelić. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het beschadigd door bombardementen, omdat er een militair hospitaal rond de toren was opgezet. Het is nu een trots monument dat dienst doet als het nationale verzet tegen de Ottomanen. 

Nis concentratiekamp het Rode Kruis

Concentratiekamp 'Crveni krst' (Rode Kruis) werd in 1941 door de Gestapo geopend. 'Crveni krst' is het eerste nazi-kamp dat in de Balkan gesticht werd. Ook is het kamp één van de weinige concentratiekampen die nog in zijn geheel overeind staat.

Naar schatting zijn er 30.000 Joden, Serviërs, communisten en partizanen naar dit kamp gedeporteerd. Vele van hen werden in de loop van de tijd geëxecuteerd of gedeporteerd naar andere concentratiekampen zoals Sajmište.

In 1942 vond er een opstand plaats onder de gevangen genomen partizanen, waarbij ongeveer 100 personen ontsnapten. Het zou de eerste echte grote ontsnappingspoging worden uit een concentratiekamp van de nazi’s. Op 14 oktober 1944 werd het kamp bevrijd door partizanen.

Een exact dodenaantal van het kamp is onbekend, maar men schat dat er tussen 1.910 en 2.000 gevangenen in 'Crveni krst' om het leven zijn gekomen. Het kamp maakt tegenwoordig dienst uit als museum.

Buban(j) gedenkteken park

In de zuidwestkant van de stad ligt Bubanj, het grote gedenktekenpark van de stad Nis. Het was hier dat meer dan 10.000 mensen tijdens WWII door de nazi’s werden doodgeschoten.

Het complex is gearrangeerd als een park met een 700 meter lange gedenkteken-pad dat het doorkruist. Het centrale punt is een marmeren gedenkteken dat de vijf componenten bevat van de moorden. Een ander opvallend object zijn de grote betonnen obelisken die de opgeheven handen met gebalde vuisten moet voorstellen.

Ze zijn van verschillende groottes; die van een man, vrouw en kind die moeten voorstellen dat gehele families op deze plek zijn uitgemoord.

Vele slachtoffers die bestonden uit Serviërs, zigeuners en Joden, werden met trucks door de nazi’s naar het Bubanj bos gebracht om daar geëxecuteerd te worden. Massa executies werden tussen Februari 1942 en September 1944 uitgevoerd waarvan vele uit het nabijgelegen concentratiekamp “het Rode Kruis” kwamen. Het hele gebied wordt doorklieft door talloze greppels waar de doden in begraven werden.

Net voor de terugtrekking van de Duitsers tijdens WWII werden Italiaanse soldaten opgedragen om de lijken op te graven en deze te verbranden om alle bewijzen te verdoezelen. 

Na 395 behoorde de stad tot het Byzantijnse Rijk. In de daaropvolgende eeuwen was Niš afwisselend in Byzantijns, Bulgaars en Servische handen om in 1385 voor het eerst door de Ottomaanse Turken te worden veroverd.

Stefan Lazarević heroverde de stad voor de Serven, maar in 1459 werd ze opnieuw Turks, ditmaal om het tot 1878 te blijven.

De Turken bouwden er tussen 1719 en 1723 een belangrijke vesting (Niška Tvrdjava), die er nog steeds staat. In 1878 kwam Niš met de Vrede van San Stefano weer in Servische handen. De stad werd in de jaren 90 van de vorige eeuw veelvuldig gebruikt door nationalistische Serven in het Joegoslavië-conflict.