ALGEMENE INFORMATIE - Servie

* Bijgewerkt t/m 2017 - wijzigingen voorbehouden.

Servië heeft over het algemeen een gematigd landklimaat, met zeer koude winters, warme, vochtige zomers en duidelijk vier seizoenen. De neerslag is keurig verdeeld over alle seizoenen. De gemiddelde temperatuur bedraagt 11,9°C. De herfst duurt langer dan de lente, met lange zonnige en warme periodes. ’s Winters is het niet extreem koud met maar 21 dagen onder het vriespunt. Januari is de koudste maand met een gemiddelde temperatuur van 0,4°C. De lente is kort en regenachtig en de zomer start vrij abrupt. De warmste maanden zijn juli en augustus met gemiddelde temperaturen van respectievelijk 21,7°C en 21,3°C.  De centraal gelegen hoofdstad Belgrado ontvangt op gemiddeld 139 dagen wat neerslag, inclusief 27 dagen met sneeuw. De natste maanden zijn mei en juni, februari is de droogste maand. Gemiddeld valt er per jaar over het hele land tussen de 600 en 800 mm neerslag en een sneeuwtapijt van 14-25 cm blijft tussen de 30 en 44 dagen liggen. In de herfst en de winter waait vaak de ‘košava’ een oost-zuidoostelijke wind die zorgt voor helder en droog weer.

Servië heeft geen kustlijn en ligt ingeklemd tussen acht andere landen. Met de klok mee, te beginnen in het noorden, zijn dat Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Macedonië, Kosovo (voor zover de lezer dit land erkent, anders Albanië), Montenegro, Bosnië en Herzegovina en Kroatië.

Servië is 2,1 keer zo groot als Nederland.

Servië heeft een verre van homogene bevolkingssamenstelling, met 83,3% Serviërs, de rest van de bevolking bestaat onder andere uit Alabanezen, Hongaren, Roemenen, Kroaten, Bulgaren, Bosniaken, Slowaken, Roethenen, Vlachs en Roma. Delen van Vojvodina hebben grote Hongaarse en Roemeense bevolkingsgroepen; in totaal leven hier 37 verschillende etnische groepen, vaak geheel geïntegreerd in de Servische samenleving. Cultuur en originele taal van al deze bevolkingsgroepen wordt in Vojvodina zonder veel problemen gehandhaafd en zelfs aangemoedigd.

Na de Tweede Wereldoorlog trokken veel Serven vanuit het zuiden van Servië naar Vojvodina om er de plaats in te nemen van gedode Hongaarse joden en verdreven Duitsers. Hierdoor werden de Hongaren een minderheid in Vojvodina. In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw werden zeer veel Servische vluchtelingen uit Kroatië en Bosnië in Vojvodina gehuisvest. Toen dat gebeurde verhuisden veel Hongaren naar Hongarije omdat ze door Servische burgermilities uit hun huizen werden verdreven. De islamitische Kosovaren uit Kosovo spreken Albanees. Tussen de Kosovaren en de Serven botert het al eeuwen niet, en met name de inlijving van Kosovo door Servië na de Balkanoorlogen in 1912-1913 hebben ze nooit aanvaard. Na de oorlogshandelingen in 1998 en 1999 was het aantal Serven in Kosovo afgenomen tot ca. 30.000, onder andere als gevolg van etnische zuiveringen. Minderheden in Kosovo zijn Muslimanen, Kroaten, katholieke Albanezen, Gorani (Servisch sprekende moslims) en Ashkali (ge-albaniseerde Roma).

De Roma arriveerden rond de 10e eeuw in Servië vanuit India. De Servische Roma hebben het niet zo slecht als de Roma in andere Oost-Europese landen, maar slechts een minderheid heeft zich volledig geïntegreerd in de Servische samenleving. Op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg lopen de Roma nog ver achter bij de rest van bevolking. Servië heeft nog steeds enkele honderdduizenden vluchtelingen op haar grondgebied uit Servische enclaves in Kroatië als Krajina of Slavonië of van niet-Servische gebieden van Bosnië-Herzegovina. Hierbij horen ook etnische Serven en Roma uit Kosovo-Metohija. De meeste vluchtelingen wonen in Belgrado, Vojvodina en in de gemeentes Loznica en Šabac in het westen van Servië.

De Vojvodina omvat het noordelijke deel van Servië en heeft de Sava en de Donau als zuidelijke grens met de rest van Servië. Het gebied is overwegend vlak en staat bekend als de graanschuur van Servië, met uitzondering van een tachtig kilometer lang bosgebied, Fruška Gora. Het hoogste punt hier is Crveni Cot (539 m). De Vojvodina kan worden verdeeld in drie geografische en historische gebieden: de Backa in het noordwesten (met de Tisa als oostgrens en de Donau als zuidgrens), het Banaat in het oosten en Syrmië (Srem) in het zuidwesten.Het vlakke landschap van Vojvodina behoort tot de Pannonische vlakte, een grote vlakte in Centraal- en Zuidoost-Europa, die ontstond toen de Pannonische Zee in het Plioceen opdroogde. Hierop is later een laag löss afgezet waardoor het gebied, hoewel er maar weinig neerslag valt, over het algemeen zeer vruchtbaar is. De Grote Hongaarse Landvlakte (Alföld) vormt de kern van de Pannonische vlakte. De Donau splitst het gebied ongeveer doormidden en het wordt omsloten door de Alpen, de Dinarische Alpen en vooral de Karpaten. Opvallend in dit gebied zijn uitgestrekte zandvlaktes, in het bijzonder de Deliblato Zandvlakte, die zich tot bij de hoofdstad Belgrado uitstrekt. De zandvlaktes zijn overblijfselen van een duinengebied.

Ten zuiden van de Donau, in het oosten van het land, liggen kalkstenen bergketens en bekkens en oudere gebergten en heuvels bij de Bulgaarse grens. In het zuidwesten van Servië ligt de Sandžak, een overgangsgebied tegen de grens met Bosnië-Herzegovina en Montenegro. Ten zuiden hiervan, richting Kosovaarse grens, wordt het landschap steeds bergachtiger. Tweederde van het zuiden wordt omringd door bergen: de Dinarische Alpen in het westen, de Šar- en Prokletije bergketens die tot in Kosovo reiken en de Stara Planina in het oosten. De hoogste bergen liggen in Kosovo, met als hoogste piek de Ðeravica (2656 m), vlakbij de grens met Albanië en Montenegro. De hoogste top in het Servische landsdeel is de Midžor (2169 m) in de Stara Planina bergketen, op de grens met Bulgarije. De rivieren van Servië behoren tot drie verschillende afwateringssystemen: die van de Adriatische Zee, de Zwarte Zee en de Egeïsche Zee. Drie rivieren zijn goed bevaarbaar, maar veruit de belangrijkste rivier is de Donau, die 558 km door Servië stroomt en uitkomt in de Zwarte Zee. Belangrijke zijrivieren van de Donau zijn de Sava, de Tisa en de Morava.

Servië heeft een rijke en gevarieerde fauna: 80% van alle Europese vogelsoorten komt hier voor als broedvogel of als trekvogel, 66% van alle Europese zoogdieren, vlinders en insecten en 50% van alle zoetwatervissen. Negentig zoogdiersoorten komen in Servië voor, waarvan sommigen zeer zeldzaam in Europa. Verder 110 soorten zoetwatervissen, met veertien ondersoorten die alleen in deze regio gevonden worden; zeven soorten staan op de Europese rode lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Servië herbergt zeventig reptielsoorten, veel meer dan in grote buurlanden als Roemenië en Bulgarije.

Meer dan 350 vogelsoorten zijn gesignaleerd in Servië, waarvan veel trekvogels, zowel richting zuiden als richting noorden. Van de broedvogels worden 103 soorten extra beschermd en zijn witoogeend, keizerarend, kleine torenvalk, grote trap en kwartelkoning belangrijk voor de wereldpopulatie. Servië heeft ook een groot aandeel in de Europese populaties van relatief zeldzame vogels als sakervalk, woudaapje, purperreiger, dwergooruil, middelste bonte specht en Syrische bonte specht. De Pannonische Vlakte bij Vojvodina heeft natte gebieden (poelen, visvijvers, weilanden en wilgenbossen), waar veel waadvogels voorkomen. Hier komt men o.a. dwergaalscholver, roerdomp, woudaapje, kwak, ralreiger, grote zilverreiger, purperreiger, lepelaar, witoogeend, zeearend, bijeneter, gekraagde roodstaart, snor en kleine klapekster tegen. Ten zuiden van Belgrado, in bergachtig terrein, zijn roofvogels als slangenarend, arendbuizerd, aasgier en vale gier goed vertegenwoordigd, maar ook kleinere vogels als roodstuitzwaluw, rotskruiper, rode rotslijster, strandleeuwerik, rouwmees, roodkopklauwier, grauwe klauwier, cirlgors, grijze gors, zwartkopgors, ortolaan, sperwergrasmus, baardgrasmus, bergfluiter, notenkraker, alpenkauw, vale gierzwaluw, Spaanse mus en rotsmus.

De vijf grootste steden van Servië zijn: (exclusief Kosovo)

1. Belgrado *                 1.120.090 inwoners
2. Niš                                236.722 inwoners
3. Kragujevac                   211.580 inwoners
4. Novi Sad                      186.312 inwoners
5. Subotica                        99.980 inwoners

* = hoofdstad

De Republiek Servië is een parlementaire democratie. Aan het hoofd staat een president. De Servische president wordt via rechtstreekse verkiezingen voor vijf jaar gekozen. Hij moet minstens 50% van de stemmen behalen, en als dat niet gebeurt dan is er een tweede verkiezingsronde nodig. De president kan één keer herkozen worden. De president nomineert de premier, het parlement moet hierna haar goedkeuring geven. De wetgevende macht wordt gevormd door een 250 zetels tellende, rechtstreeks gekozen Nationale Assemblee van de Republiek Servië of ‘Narodna skupština Republike Srbije’. Gemeenteraden worden eens in de vier jaar rechtstreeks gekozen.

Kosovo is een protectoraat van de UNMIK-missie van de Verenigde Naties. Op 17 februari 2008 riep het parlement van Kosovo eenzijdig de onafhankelijk uit, maar deze wordt vooralsnog niet door een meerderheid van de internationale gemeenschap noch door Servië zelf erkend. Het gros van de lidstaten van de Europese Unie en veel andere westerse machten erkennen Kosovo's onafhankelijkheid wel en hebben, tot ongenoegen van Servië en zijn vaste bondgenoot Rusland, niet geaarzeld om diplomatieke relaties met het land aan te knopen. De huidige Servische grondwet is na een referendum aangenomen in oktober 2006. Hierin wordt verklaard dat Kosovo een integraal onderdeel vormt van Servië en wordt Vojvodina financiële autonomie verleend. Kosovaarse Albanezen waren niet stemgerechtigd. Servië heeft de ambitie toe te treden tot de Europese Unie. Het land vroeg op 22 december 2009 officieel het lidmaatschap aan en heeft al verklaard dat de Kosovokwestie los van de interesse in toetreding tot de EU moet worden gezien. Op 12 oktober 2011 werd Servië als kandidaat-lid van de Europese Unie erkend.

Servië werd christelijk in de 7e eeuw onder invloed van Byzantijnse missionarissen. Het grootste deel van het land was christelijk rond het jaar 790. De volgende twee eeuwen werd Servië afwisselend beïnvloed door Rome en Constantinopel, totdat in 1054 de Oostelijk Orthodoxe Kerk zich afscheidde van Rome. Problemen met het primaatschap van de paus en de taal van de geloofsbelijdenis lagen hieraan ten grondslag. De islam werd op de Balkan geïntroduceerd door de Ottomaanse Turken. Gedurende een periode van 500 jaar werden veel mensen gedwongen zich te bekeren tot de islam. Op dit moment wordt de islam vooral aangehangen in Kosovo. Ca. 85% van de Kosovaren zijn moslim-Albanezen. De rest zijn met name katholieke Kroaten en protestantse Hongaren in het noorden van Servië. De grondwet garandeert godsdienstvrijheid en kerk en staat zijn in Servië gescheiden, althans zolang de belangen van de staat niet geschaad worden.

De belangrijkste religie tegenwoordig in Servië is de Servisch-orthodoxe Kerk met z’n 85%.  Verspreid over het land zijn er vele orthodoxe kloosters. In Belgrado staat het grootste orthodoxe kerkgebouw ter wereld, de Savakathedraal. In het zuidwesten van Servië hangt de meerderheid van de inwoners de islam aan (3,2%). In het westen en noorden wonen minderheden katholieken (5,5%) en protestanten (1,1%).

Voetbal is een van de populairste sporten van het land. De grootste voetbalclubs zijn Partizan Belgrado en Rode Ster Belgrado. Op het wereldkampioenschap voetbal 2006 kwamen de Servische voetballers uit voor het voetbalelftal van Servië en Montenegro, aangezien afgesproken werd om pas na dit WK voor beide landen een apart nationaal voetbalteam te vormen.

Ook tennis is erg populair in Servië. De beroemdste tennisser van het land is Novak Đoković, die geruime tijd op nummer 1 op de wereldranglijst stond. In het vrouwentennis was er de laatste jaren de doorbraak van talenten als Jelena Janković en Ana Ivanović. Laatstgenoemde wist in 2008 de overwinning van het prestigieuze toernooi Roland Garros op haar naam te schrijven. Andere populaire sporten in Servië zijn basketbal, volleybal, handbal en waterpolo. Het voormalige team van Joegoslavië, dat van Servië en Montenegro en dat van het huidige Servië hebben herhaaldelijk successen behaald in deze sporten.

Zonder enige twijfel is “burek” de koning van het eten van een snack in Servië; je kunt deze krokante bladerdeegsnack krijgen met kaas, vlees of spinazie en heel soms met paddenstoelen. De echte Servier zal hierbij een bekertje yoghurt verorberen. Het is een lekker ontbijt zeker als deze gebakken op hete kolen en vult je maag direct (het is wel wat vet). De Servische keuken staat bekend om z’n gegrilde vlees zoals de onversmadelijke “cevapcici” (kebab worstjes in of met brood met veel ui), “pljeskavica” (gekruide hamburger) en “raznjici” (varkens- of kalfkebab). “Karadorde” schnitzel is kalfsvlees met kajmak (gezoute melk) gepaneerd gebakken in de frituur. Een ander populair gerecht is Servische djuvec; een stoofpot van varkensvlees, rijst, uien, paprika’s en uien gekruid met paprikapoeder.

Minder gevleesde gerechten zijn o.a. (het Griekse) moussaka en o.a. ‘sarma” wat opgerold betekent. Vaak wordt hier een soort kool voor gebruikt en een mix van ui, knoflook, gerulde gehakt en/of spek en rijst. Ook “Kapama” en “Punjene Tikvice” zijn populaire gerechten. Je zult merken dat ook de regio een rol speelt in Servie; daar je in het zuiden van het land veel (Turkse) kebab kan kopen zal dat in het noorden (Vojvodina) vaker goulash is.

Drinken: 

Bier is en wordt overal verkocht; Lav (leeuw) en Jelen (hert) zijn overal verkrijgbaar maar ook andere (internationale) merken. Veel mensen in Servie brouwen nog steeds hun eigen “rakija” (brandy) van kersen of pruimen. Smaken kunnen walnoot, peer of appel zijn. In het noorden van Servie probeer “bermet” te drinken – een Servische desert-wijn. In Servie wordt vaak Turkse koffie geserveerd compleet met een glas water.