Slag om Dakar (1940)

De Gaulle geloofde dat hij de Vichy-Franse troepen in Dakar kon overhalen om naar de geallieerden over te lopen.

Er waren verschillende voordelen om dit te doen: niet alleen de politieke consequenties, zodat andere Vichy-Franse koloniën van zijde zouden wisselen, maar ook praktische voordelen.

De goudreserves van de Banque de France en de Poolse regering-in-ballingschap bevonden zich in Dakar; en militair, de haven van Dakar was veel beter geschikt om de geallieerde konvooien die rond Afrika voeren te beschermen dan de haven van Freetown in Sierra Leone die op dat moment werd gebruikt. 

De geallieerden besloten om een marine-eenheid bestaande uit een vliegdekschip twee slagschepen, vijf kruisers en tien torpedojagers naar Dakar te zenden. Diverse transportschepen zouden 8.000 man naar Dakar brengen.

Hun orders waren om eerst te proberen te onderhandelen met de Vichy-gouverneur Pierre Boisson, maar als dit niet lukte om de stad met geweld in te nemen.

De Vichy-eenheid die in Dakar aanwezig was werd geleid door het onafgebouwde slagschip Richelieu. Dit was een van de meest geavanceerde oorlogsschepen in de Franse vloot. Ze had op 18 juli 1940 Brest in Frankrijk verlaten voordat de Duitsers de stad innamen, en was toen voor 90% afgebouwd.

Voor de vestiging van het Vichy-regime opereerde de HMS Hermes, een Britse vliegkampschip samen met de Franse troepen in Dakar. Toen het Vichy-regime werd gevestigd verliet de Hermes de haven maar bleef op wacht en werd daarbij bijgestaan door de Australische zware kruiser HMAS Australia.

Vliegtuigen van de Hermes vielen de Richelieu aan en trof haar met een torpedo. Het Franse schip raakte geïmmobiliseerd, maar kon functioneren als een drijvend kanonnenbatterij. Drie Vichy-onderzeeërs en diverse lichtere schepen waren aanwezig in Dakar. Een eenheid van drie kruisers en drie torpedojagers hadden een paar dagen eerder Toulon verlaten voor Dakar.

Een daarvan was langzaam door mechanische problemen en werd door de Australia onderschept en bevolen naar Casablanca te varen. De twee andere kruisers en de torpedojagers waren sneller dan de achtervolgende kruisers van de geallieerden en bereikten veilig Dakar.

Een boot met afgevaardigde van De Gaulle liep de haven in, maar het vuur werd meteen geopend. Om 10:00 uur gaf de Australia waarschuwingsschoten aan Vichy-schepen die de haven wilden verlaten.

Toen de schepen in de haven terugkeerden opende de kustverdedigingen van de haven het vuur op de Australia. Dit leidde tot een treffen tussen de slagschepen en kruisers en de forten. In de namiddag onderschepte de Australia de Vichy-torpedojager L'Audacieux en vuurde op het schip, waardoor het in brand vloog en strandde.

Ook werd in de namiddag een poging ondernomen om Vrije Franse troepen aan land te laten gaan bij Rufisque ten noordoosten van Dakar. De aanval faalde doordat ze onder zwaar vuur kwamen te liggen van de versterkingen die het strand verdedigden. Generaal De Gaulle verklaarde dat hij niet “het bloed van een Fransman voor een Fransman wilde laten vloeien” en riep op de aanval de staken. 

Gedurende de twee dagen gingen de geallieerden door met de aanval op de kustverdedigingen en de Vichy-troepen gingen door met de verdediging. Hierdoor werden twee Vichy-onderzeeërs tot zinken gebracht, werd een torpedojager beschadigd en ook de Richelieu. Ook de geallieerde vloot leed schade. In het geheel was de Slag om Dakar een mislukking voor de geallieerden. De Vichy-troepen gaven zich niet over.

Gedurende het conflict bombardeerden bommenwerpers van de Armée de l'Air de Vichy de Britse basis op Gibraltar. Uiteindelijk trokken de geallieerden zich terug en lieten Dakar en Frans-West-Afrika in Vichy-handen.

De effecten voor de geallieerde mislukking was vooral politiek. De Gaulle had geloofd dat hij de Vichy-Fransen in Dakar kon overhalen om van kamp te wisselen, maar dit bleek niet het geval, een resultaat dat zijn positie bij de geallieerden ondermijnde.

Zelfs zijn succes in de Slag om Gabon twee maanden later kon zijn geschonden prestige niet geheel herstellen. Pas in 1942 zouden de Geallieerden weer een serieuze poging doen om de “Vichy” regering te benaderen n.a.v. plannen om vanuit Noord Afrika Europa te ontdoen van de nazi’s en z’n bondgenoten.

Operatie “Torch” werd wel degelijk een succes ook al begon dit net zo moeizaam als operatie Menace twee jaar eerder.