ALGEMENE INFORMATIE - Schotland

* Bijgewerkt t/m 2014 - wijzigingen voorbehouden.

Het klimaat in Schotland wordt mede bepaald door de richting waarin de Schotse bergen liggen en wordt, naast de sterke zuidwestelijke winden, sterk beïnvloed door de Atlantische Oceaan.  Die zorgt ‘s winters in de lagere delen voor vrij zachte temperaturen. Kouder wordt het in de winter op de hoogvlaktes, in de bergen en aan de noordelijke kusten. In januari ligt de gemiddelde temperatuur tussen de 3-5°C en ’s nachts onder het vriespunt en de hoger gelegen bergen blijven dan maanden met sneeuw bedekt.

De zomers zijn over het algemeen vrij koel: de gemiddelde temperatuur in de maand juli is 13-15°C, maar ’s middags loopt deze vaak op tot boven de 20°C. Het wordt zelden warmer dan 24°C. De meeste regen valt in de westelijke bergachtige gebieden, waar de zuidwestelijke winden zeer vochtige lucht van de Atlantische Oceaan meevoeren. Er valt gemiddeld rond de 2500 mm per jaar.

Met name de Buiten-Hebriden (Outer Hebrides of ‘Western Isles’) worden vaak geteisterd door depressies met stormwinden en talrijke regenbuien. Aan de oostkust regent het aanzienlijk minder, met name in de maanden mei en juni.

Opmerkelijk is dat de hoofdstad Edinburgh jaarlijks minder regen heeft dan De Bilt (676 mm tegen 763 mm). De natste maanden zijn juli tot en met november, en ook januari is meestal nat.

Het gebied omvat het voormalige koninkrijk Schotland en maakt deel uit van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland. Schotland grenst in het noorden en westen aan de Atlantische Oceaan, in het oosten aan de Noordzee en in het zuiden aan Engeland. 

Schotland is ongeveer 2,5 x zo groot als Nederland. 

Etnisch gezien is Schotland een smeltkroes van volkeren, die in opeenvolgende golven de Britse eilanden tussen 1000 v.Ch. en 1100 n.Chr. overspoelden. Op Shetland, Orkney en sommige eilanden van de Hebriden overheersen kenmerken van het Noorse ras; in de Hooglanden van het Keltische en in de Lowlands van het Angelsaksische ras. Tot de volkeren waaruit de Schotten zijn samengesteld behoren allereerst de Picten, en verder Kelten, Scoti, Angelen en Saksen, vikingen en Normandiërs.

Verder leven er maar enkele tienduizenden etnische minderheden in Schotland, voornamelijk Indiërs, Pakistani en Chinezen, maar ook Ieren, Italianen, joden en Polen. 

Schotland is met ca. 65 inwoners per km2 een van de dunst bevolkte gebieden in Europa. Het grootste deel van de bevolking (ca. 80%) woont in het centrale laagland (‘Central Belt’), in de industriële driehoek Dundee, Edinburgh, Glasgow. De rest van het land, afgezien van het noordoosten, is dun bevolkt. De zuidelijke Lowlands hebben ca. een kwart miljoen inwoners, de Highlands en Islands ca. één miljoen. 

Je kunt Schotland in drie geografische delen opsplitsen: 

• Hooglanden

De Hooglanden liggen ten noorden en westen van de Highland Boundary Fault die loopt van Arran tot Stonehaven. De Schotse Hooglanden zijn over het algemeen bergachtig en de grootste hoogtes van de Britse Eilanden zijn er te vinden. 

• Eilanden

Schotland heeft meer dan 790 eilanden die in vier hoofdgroepen worden onderverdeeld: Shetlandeilanden, Orkney-eilanden, de Binnen-Hebriden en de Buiten-Hebriden. Veel van de Schotse eilanden komen bij een hoog tij onder water te staan, en in de Golf van Corryvreckan tussen Scarba en Jura is steeds een spectaculaire overgang tussen eb en vloed. Er zijn ook eilanden(groepen) in de Firth of Forth en de Firth of Clyde en in zoetwatermeren als Loch Lomond en Loch Maree. De verst uit de kust van het Schotse vasteland gelegen eilanden zijn Saint Kilda en Rockall, dat ook door Ierland, Denemarken en IJsland wordt geclaimd. 

• Central Lowlands

Dit gebied is relatief gezien laag gelegen hoewel heuvels als de Ochils en Campsie Fells vlakbij liggen.

Over geheel Schotland zijn talloze zoetwatermeren te vinden waaronder Loch Lomond en Loch Ness. De westkust heeft diepe inhammen. De oostkust is meer gelijkmatig, maar heeft wel veel grote estuaria of firths en zandstranden.

Er zijn twee Nationale Parken in Schotland:

• Cairngorms National Park
• Trossachs Nationaal Park 

Zoogdieren
Reeën komen nog volop voor in de bossen, evenals vossen, hazen, konijnen, damherten en wezels. Dassen en otters komen veel minder voor, terwijl wilde katten (‘Scottish tiger’) en marters alleen te vinden zijn in afgelegen veen- en bosgebieden te vinden en hermelijnen alleen in het noorden van Schotland. Ook zijn er edelherten en eekhoorns te vinden. Halfwilde dieren zijn Schotse highlanders, Shetland pony’s en veel schapensoorten. Op de heidevelden leeft de sneeuwhaas. Tot in de 12e eeuw leefden er nog volop rendieren in Schotland. Voornamelijk door de jacht raakten ze uitgestorven, maar recent zijn er een aantal kuddes uitgezet op de hellingen van de Cairngorms.

Vogels
De meest indrukwekkende verschijning, en tevens een nationaal symbool, is de steenarend. In 1985 is de zeearend weer uitgezet en ook de visarend en de blauwe kiekendief bouwen weer nesten in Schotland. De slechtvalk komt nog vaak voor in de Highlands. De Schotse kliffen en eilanden vormen een goede leefomgeving voor een groot aantal soorten zeevogels, onder andere papegaaiduikers, zeekoeten, noordse stormvogels en jan-van-gents. Alleen op de eilanden Colonsay en Islay leven zeer zeldzame alpenkraaien met opvallende rode poten en rode snavels.

Vissen

Aan de kusten van Schotland komen zeehonden en kegelrobben, dolfijnen, bruinvissen, otters en soms een enkele walvis voor. 

Het nationale 'dier' van Schotland is de mythische eenhoorn.

De vijf grootste steden van Schotland zijn: 

1. Glasgow *                 585.000 inwoners
2. Edinburgh                465.000 inwoners
3. Aberdeen                  185.000 inwoners
4. Dundee                     178.000 inwoners
5. Paisley                        75.000 inwoners 

* = hoofdstad

Schotland maakt deel uit van het Verenigd Koninkrijk, levert 10,1% van de parlementszetels in Londen, hoewel het slechts 8,7% van de Britse bevolking uitmaakt. Nochtans is er in Schotland een sterke separatistische partij actief, de Scottish National Party, die in acteur Sean Connery een sterke bondgenoot heeft en Alex Salmond als Eerste minister.

Het parlement van Schotland werd afgeschaft in 1707. Toen Labour de Britse verkiezingen won in 1997, werd er een referendum gehouden in Schotland om dit terug in te voeren, wat de Schotten accepteerden met 75%. Het werd aldus heringevoerd in 1998.

Hoewel het Verenigd Koninkrijk formeel een eenheidsstaat is, heeft de Britse regering een aanzienlijk aantal bevoegdheden 'uitbesteed' aan Schotland. Het gaat concreet om gezondheidszorg, onderwijs, lokaal bestuur, sociale zaken, huisvesting, ruimtelijke ordening, toerisme en economische ontwikkeling, verkeer (wegen, bussen en havens), justitie en binnenlandse zaken, politie en brandweer, milieu, natuur, monumenten, landbouw, bosbouw, visserij, sport, cultuur, statistiek en bevolkingsregisters.

Door de Britse regering 'gereserveerde' bevoegdheden waar Schotland geen invloed op heeft, zijn grondwettelijke zaken, buitenlands beleid, defensie en nationale veiligheid, belastingen en muntzaken, immigratie en nationalisatie, energiebeleid, gemeenschappelijke markt, handel en industrie, spoorwegen en verkeerswetgeving, werkgelegenheid, sociale zekerheid, kansspelen, databescherming, ethische kwesties en gelijke kansen beleid. De Schotlandwet uit 1998 bepaalt dat alle bevoegdheden die niet expliciet gereserveerd zijn, bij Schotland liggen.

67% van de Schotse bevolking is religieus. Veel Schotten zijn protestants. De meerderheid van de religieuze Schotten voelt zich thuis bij de protestantse Kerk van Schotland. De presbyteriaanse Kerk van Schotland heeft ongeveer 600.000 leden, wat ongeveer 12% van de bevolking is. Maar het aantal mensen die zich presbyter noemt, is vele malen groter. Ongeveer 800.000 mensen zijn katholiek. 0,9% van de bevolking is islamitisch. Verder woont er een nog kleinere meerderheid die joods, hindoe, sikh of boeddhist zijn. 

Sport speelt een belangrijke rol in de Schotse cultuur. The temperatuur heeft een behoorlijke invloed gehad op de evolutie van sport in het noordelijke land. Sporten die je het hele jaar door kan “bedrijven” zoals voetbal, rugby en golf domineren vooral om die reden het klimaat over het algemeen van Schotland. Maar ook curling, basketball en water polo zijn populair.  

Voetbal is de nationale sport en qua clubs springen Celtic en Glasgow Rangers zijn hiervan het meest succesvol. Celtic dat 44 keer kampioen werd in eigen land won in 1967 een keer de EC I (Champions League) en verloor de finale in 1970 van Feyenoord. De tegenhanger in Glasgow zijn de Rangers – zij wonnen in 1972 de EC II (bekerwinnaars) Europees gezien en werden 54 x kampioen van Schotland. De onderlinge strijd werd bekend onder “the old firm” en heeft sinds het faillissement in 2012 van de Glasgow Rangers ophouden te bestaan. Aberdeen won in 1983 de EC II bokaal. 

Het nationale voetbalelftal heeft zich 8x gekwalificeerd voor eindtoernooien maar kwam nooit verder dan de eerste ronde. 

De Schotse keuken kent invloeden van de Britse keuken maar heeft desondanks een schat aan nationale gerechten. Veel Schotse gerechten worden bereid met wildsoorten, zoals hert en everzwijn. Schapen- en rundvlees zijn populair maar ook aardappels. In de kustgebieden wordt echter ook volop vis gegeten – zalm, forel, haring en schelvis maar ook schaal- en schelpdieren.

Een van de traditionele Schotse gerechten: 

• Haggis:

Eeen schapenmaag of runderdarm die gevuld is met stukjes long, lever, hart, niervet en havermout. Het gerecht wordt op smaak gebracht met een ui en wat kruiden. 

• Scottish Egg (Schots Ei):

Een gerecht dat vooral bij de lunch wordt gegeten. Het bestaat uit een gekookt ei, ingepakt in een gehaktbal en gefrituurd. 

• White pudding

Een worstproduct. De worst wordt gekookt of gebakken en bij het ontbijt geserveerd. 

• Stovies

Een gerecht dat gebruikt wordt om de restjes van de afgelopen week op te maken. Wij zouden ze kliekjes noemen. Het wordt gemaakt door wat uien te bakken in vet (van eerder gebakken vlees). Dit wordt aangevuld met wat groenten, aardappelen en stukjes overgebleven worst, kip of rundvlees. Dit wordt gestoofd (gekookt in een klein laagje water) en dan gestampt.  

• Scottish Tablet

Een zoete lekkernij. Het lijkt een beetje op onze borstplaat (van Sinterklaas), maar ook een beetje op harde karamel. 

• Colcannon

Een schotel met ingrediënten als kool, aardappelen en wortelen. Deze schotel wordt op smaak gebracht met peper en zout en warm geserveerd.   

• Scottish Broth

Een dikke, typisch Schotse soep. Traditioneel wordt de broth gemaakt met schapenvlees, maar je kunt ook kippen-broth maken met kip. De soep hiernaast is gemaakt het schapenvlees, wortel, ui, erwten, prei, knolraap en bleekselderij. 

• Kipper

Een gerookte, zoute haring. Deze haring wordt gevangen in de zeeën rondom Schotland. De Schotten eten dit bij het ontbijt! 

• Scottish porridge

Een Schotse havermoutpap. Deze dikke, beetje slijmerige pap wordt ook bij het ontbijt gegeten. Hij wordt gemaakt met havermoutvlokken, water en zout. Scottish porridge eet je niet met suiker of stroop! Schotse pap moet zout zijn. 

• Cranachan

Een mix van whisky, slagroom, honing en verse frambozen. Oorspronkelijk werd dit gerecht enkel in de zomer gegeten, tegenwoordig is cranachan het gehele jaar door verkrijgbaar.  

Een typisch ontbijt in Schotland is een zeer uitgebreid ontbijt. Zo eet men niet alleen het alom bekende spek met eieren, ook worden er worstjes, bonen, champignons en toast met sinaasappelmarmelade gegeten. Men drinkt er een kopje thee of koffie bij.   Het diner wordt normaal gesproken tussen 18.00 en 24.00 geserveerd. Voor een heerlijk diner kun je zowel in pubs als in restaurants terecht.

Schotland is een goed land voor liefhebbers van whisky waar het is uitgevonden. Er worden meerdere soorten whisky geproduceerd, waaronder de Malt whisky, de Blended whisky en de Grain whisky. Als je de naam 'whiskey' ziet (met een 'e') is het Ierse of Amerikaanse whisky. Deze worden gemaakt met andere granen. Echte Schotse whisky spel je zonder 'e'.Schotland kent echter ook diverse biersoorten, zoals Lager, Ale en Stout. Naast alcoholische dranken is er volop mogelijkheid te genieten van een kopje thee in een van de vele Schotse tearooms.