ACHTERGRONDINFORMATIE - Rusland

* Bijgewerkt t/m 2016 - wijzigingen voorbehouden

De Russische cultuur, met een geschiedenis van meer dan 1.000 jaar, is uniek. Het mag zo zijn dat, na de val van de Sovjet-Unie, de Russen meer zijn blootgesteld aan westerse ideeën, resulterend in het accepteren van honderden McDonald’s vestigingen en Hollywood films. Tegelijkertijd zijn er nog vele gewoonten, regels en tradities typisch Russisch. Als gast is het handig en belonend hiervan iets meer te weten. Gewoon omdat dit bijdraagt tot een plezierig verblijf in Rusland. Praat zacht, schreeuw en gil niet want Russen houden niet van dat overweldigende over-the-top gedoe uit het Westen en zeker niet uit de Verenigde Staten. Daarentegen kunnen zij wel als heel stoer overkomen – mouwloze shirtjes, gespierd (Russen houden van trainen) en heel veel tatoeages.

De Russische cultuur is gebaseerd op familiewaarden, eten, drinken en entertainment. De familie is extreem belangrijk voor Russen, dit komt vooral tot uitdrukking in het respect dat wordt betoond aan de ‘babushka’s’ (grootmoeders). Russen leven en sterven, in het algemeen, op de plek waar ze geboren zijn. Ze reizen niet rond als in het westen, alhoewel ze dit wel zouden mogen. De oudere generaties van een familie zorgen voor de kinderen van de jongere generaties en leven normaliter met hun kinderen tot de dood. Westerlingen die Rusland voor de eerste keer bezoeken zullen ongetwijfeld verschillen opmerkingen tussen hun eigen gedrag en dat van de Russen. Bijvoorbeeld, Russen glimlachen alleen indien zij iets als grappig ervaren of als zij goede vrienden en bekenden ontmoeten. Glimlachen naar vreemdelingen is niet gebruikelijk. Dit wordt zelfs gezien als verdacht. Een andere opvallende gewoonte van Russen is het fenomeen ‘close talking’. De comfort zone van mensen in het westen is doorgaans een meter of twee, afhankelijk van met wie je praat. Voor Russen is deze comfort zone veel kleiner. Dit geldt ook voor rijen in supermarkten, theaters en elders. Als je in een Russische rij staat is het dan ook zaak netjes aan te sluiten, en geen afstand van een meter of twee tot je voorganger te bewaren. Een Rus zal dan namelijk niet begrijpen dat jij ook in die rij staat en zal voordringen. Niet met opzet, hij heeft simpelweg geen benul dat jij onderdeel van die rij bent. Vertrouwelijkheid en vriendschap staan bij de Russen hoog in het vaandel geschreven. Persoonlijke en openhartige communicatie eveneens. Op de vraag ‘Hoe gaat het?’, zal een Rus altijd eerlijk antwoorden hoe hij zich voelt. Wees ook niet verbaasd als volslagen onbekenden je in de nachttrein intieme details vertellen over hun persoonlijke leven. Maak je Russen deelgenoten van je persoonlijke zorgen en problemen, dan zul je snel vrienden maken. Vraagt iemand echter wat je van Rusland vindt, uit dan geen kritiek. Iedere openhartigheid kent haar grenzen. Russen zijn zeer vaderlandslievend maar ze klagen ook over het leven in hun eigen land. Van buitenlanders nemen ze dat soort kritiek echter niet in dank af.

Russen zijn gastvrije mensen en dat betekent letterlijk dat ‘het beste niet genoeg is voor de gast’. Zijn er gasten, dan komt er eten op tafel, op elk moment van de dag. Of dat nu thuis is of tijdens een treinreis is. Het aanbod wordt wel gezien als een graadmeter van de gastvrijheid. Belangrijk is dat je van alles iets proeft en altijd een tweede portie accepteert wanneer die wordt aangeboden. Weigeren wordt als een belediging opgevat. Breng een klein cadeautje mee als je wordt uitgenodigd bij iemand thuis (wijn, fruit, snoep is voldoende). Over tafelmanieren hoef je je weinig zorgen te maken. Daar wordt in Rusland minder op gelet dan bij ons, ook als er gasten zijn. Aan een Russische tafel vloeit rijkelijk wodka. Het is de gewoonte om de glaasjes in een teug naar achteren te gooien. Ook hier geldt de regel weigeren is ongepast, je wordt gezien als een slappeling. Vrouwen mogen wel weigeren. Voor mannen is er maar een acceptabel excuus te zijn om een borrel af te slaan: zeg dat je een maagzweer of andere enge ziekte hebt. Kleed u netjes wanneer u religieuze gebieden bezoekt. Een vrouw dient haar hoofd met een sjaal te bedekken en een lange jurk of rok te dragen; een man dient een lange broek te dragen en een shirt met mouwen. Neem een cadeau mee wijn of bloemen als u uitgenodigd wordt bij iemand thuis, maar let er goed op dat het een oneven aantal bloemen is een even aantal brengt ongeluk. Wees erop voorbereidt om uw schoenen uit te doen als u uitgenodigd wordt bij een Rus thuis u krijgt daar thuis waarschijnlijk slippers. Vergeet niet om uw jas uit te doen als u ergens binnen bent. Het wordt gezien als onbeleefd als u uw jas aanhoudt. Tevens is het een tip om op te schrijven in welke kamer u uw bezittingen heeft achtergelaten als u een concert, ballet of groot museum bezoekt. Er zijn vaak veel kamers, verspreidt over verschillende verdiepingen. Wees niet verrast als u vaak geduwd wordt of een elleboog krijgt in de metrostations en andere drukke plaatsen.

• Op elke hotelverdieping een mevrouw achter tafeltje (een dezjoernaya); vroeger was diegene van de KGB om buitenlandse toeristen in de gaten te houden, nu is het een soort van bediende;
• In veel Russische treinen is heet water beschikbaar zodat je “gratis” thee, koffie en noedels kunt maken;
• In de marshrutka’s in Rusland (minibusjes) moet je vaak het geld van andere klanten doorgeven;
• In Moskou zijn vele zomer terrassen;
• Je kunt een “sleeper” bestellen in de trein in een coupe of niet (coupe is ongeveer een derde duurder);
• De gescheurde spijkerbroek is (nog steeds) een mode verschijnsel hier;
• Het water in de supermarkt wordt vaak met gas verkocht;
• Je ziet bijna geen Chinese/Aziatische (goedkope) restaurants in Rusland;
• Er zijn in Rusland geen of weinig informatiecentra, niemand spreekt Engels, weinigen nemen de tijd en moeite om te proberen te helpen (zijn ook wat angstig), het is druk bij kassa’s (van trein en bus) en het duurt ook nog ‘ns allemaal heel lang.
• Er rennen mensen heel hard naar beneden op de roltrappen in Moskou (ga rechts staan);
• Van de buiten kant (tenminste als je geen Russisch kunt lezen) heb je geen idee met wat voor soort winkel je te maken hebt;
• De Burger King wordt o.a. als lokale kroeg beschouwd in Rusland – veel Russen bestellen hier –alleen- een biertje;
• Er zijn bijna geen internetcafés meer te vinden in Rusland;
• Rusland heeft heel veel kleine kiosken waar je bijna alles kunt kopen; kijk ook uit voor zogenaamde “gaten” in de muur – hier kun je vaak goedkoop koffie kopen;
• Op sommige plekken er is een filterkraan – als er eentje is gebruik hem dan ook is de tip;
• Het is heel normaal om te liften in Rusland – gebruik een vlakke hand en geen duim zoals bij ons;
• In elke kamer en op elke verdieping in elk Russisch museum zit een “wacht” dame;
• Je hebt (net als andere landen in Oost Europa) te maken met platforms en rails nummers;
• Volgens mij eten ze net zoveel mayonaise in Rusland als in Nederland;
• Voordringen is een tweede natuur hier – laat je niet wegdrukken en dring zelf ook voor zou ik zeggen zonder overdadig te worden;
• De trein is een stuk duurder dan de bus.

Rusland exporteert vooral elektriciteit, aardolie, aardgas, steenkool, ertsen, hout en houtproducten.

Kozakkendans (de Kozakken), de burgeroorlog, de toendra, Sovjet Unie, perestrojka, goelags, wodka, datsja’s (zomerhuizen), de Hunnen, de steppen, communisme, eitjes in elkaar zetten, de tsaren, baboes ka’s, eerste man in de ruimte (Spoetnik), de Siberische tijger, het circus, de taiga, glasnost, de Revolutie en bontmutsen.

Peter de Grote (staatshoofd), Anton Tjsechov (schrijver), Vladimir Lenin (Communistisch leider), Vladimir Trotsky, Nicolaas II en AnastaBia Romanov (tsaren), Ivan de Verschrikkelijke (IV), (staatshoofd) Leo Tolstoy (schrijver), Garry Kasparov (schaker), Catherina de Grote (tsarin) en Rasputin (filosoof).

Over het algemeen heb ik gerealiseerd liggen de prijzen nog altijd lager dan bij ons in West Europa en Nederland. Overnachten is nog altijd de helft van wat je bij ons betaald (zelfs in Moskou en andere toeristische steden) en ook openbaar vervoer is een fors stuk goedkoper. Houdt er wel rekening mee dat de afstanden in Rusland een stuk groter zijn dan in Nederland en Europa. Je kunt een overnachting besparen om ’s nachts met de trein van stad naar stad te gaan in een slaaptrein (wat ook een goede ervaring is want dit doen heel veel Russen noodzakelijkerwijze). Daarnaast is het een goede plek om de Russen van dichtbij te observeren, kennis te maken en deel uit te maken. Natuurlijk kun je je reis zo duur maken als je zelf wilt, aangezien door allerlei schandalen hier in Rusland er heel veel miljonairs rondlopen (in Moskou meer dan in New York) vind je ook exclusieve restaurants en hotels. In kleine steden en dorpen is liften heel normaal – soms vragen mensen geld voor de benzine (houdt de prijs van de bus gewoonweg aan wat deze zou kosten) maar ook heel vaak is het klantvriendelijkheid. In de supermarkt zie je al snel wat voor soort producten prijzig zijn en welke niet in Rusland.

• Avondeten : gemiddeld tussen de 200 en 400 Roebels kun je al avondeten
• Bus : 100 Roebel per uur
• Trein : 150 Roebel per uur (ligt eraan of je een oude buitenwijktrein hebt of een intercity waar je kunt slapen)
• Hostel (slaapzaal) : rond de 400 en 500 Roebel
• Koffie (met melk) : gemiddeld zo’n 25 Roebel (goedkoop tentje)
• Biertje (0,5 ltr) : op een goedkoop terras betaal je ongeveer 45 tot 70 Roebel

Beste reistijd van Rusland is mei t/m augustus. Hoewel het kwik in de steppes van Rusland tussen mei en september wel erg hoog stijgt, wint de zomer het van de winter als beste reisseizoen. Want zo hard als de temperatuur in het zuidoosten klimt, des te harder daalt ze in de rest van Rusland tussen november en maart.

Andere films: 

• My Friend Ivan Lapshin (1982; 7.9)
• Enemy at the Gates (2001; 7.5)
• 1612; Chronicle of the time of troubles (2007; 5.7)
• The Return (2003; 8.1.)
• Alexander Nevsky (1938; 7.7)
• Stalker (1980; 8.2)
• Prisoner of the mountains (1996; 7.6)
• 12 (2007; 7.8)
• Irony of Fate or enjoy your bath (1975; 8.5)
• Burnt by the Sun (1994; 7.9)
• Russian Ark (2002; 7.3)
• Stalingrad (1993; 7.5)
• Seventeen moments of Spring (1973; 8.4) TV serie
• Cross of Iron (1977; 7.5)
• The cranes are flying (1957; 8.1)
• Disbelief (2004; 7.2) doc
• Ivan the terrible (1948; 7.7) triology
• Moscow doesn’t believe in tears (1979; 8.3)

• http://artsci.shu.edu/resp/documents/index.html
• http://lcweb2.loc.gov/pp/prokhtml/prokabt.html
• www.time.com/time/specials/2007/personoftheyear
• www.ruschudo.ru)
• www.tutu.ru (treinen)
• www.bbc.co.uk/history/worldwars/coldwar/
• http://president.kremlin.ru/eng/
• www.gorby.ru
• http://history.mashaholl.com/history.php
• www.soviethistory.org
• www.rzd.ru (treinen)
• www.waytorussia.net
• www.produkin-gorsky.ru/collection.htm
• http://eng.globalaffairs.ru/
• http://edition.cnn.com/SPECIALS/cold.war/