Oradea

Historische centrum:

Het eigenlijke centrum van de stad wordt gedomineerd door twee grote pleinen aan weerszijden van de rivier Crisul Repede. Aan het Eenheidsplein (Piate Unirii) staat de 18e eeuwse Maankerk, het neoklassieke stadhuis en het imposante secessiegebouw “de zwarte adelaar”. 

Op de andere oever van de rivier ligt het Ferdinandplein, waar zich de beroemde koffiehuizen bevonden en waar het Staatstheater staat, een eclectisch bouwwerk naar Boedapests voorbeeld. Op dit plein begint de voornaamste winkelstraat (Calea Republicii), die eveneens monumentale panden biedt. 

Barokke buurt: 

De belangrijkste barokmonumenten bevinden zich even buiten het centrum bevinden, zodat de gebouwen van de  secessie Oradea meer karakteriseren dan die van de barok. De barok wordt vertegenwoordigd door de achttiende-eeuwse kathedraal, de grootste rooms-katholieke kerk in Roemenië.

Ernaast staat het bisschoppelijk paleis uit 1750-1779 (architect: Frans Hillebrandt), dat tegenwoordig het regionale museum herbergt (geschiedenis, kunst, etnografie en natuurlijke historie). Het gebouw geldt als het belangrijkste laat-barokke gebouw in Roemenië.

De stad Oradea werd gesticht in de 11e eeuw toen er door de Hongaarse koning Ladislaus I een burcht werd gebouwd. De regio (Banat en Crisana) was al in de 6e eeuw v.C. bewoond door stammen van de Daciers en daarna door de Romeinen die de provincie Dacia doopten.

De stad werd vanaf de 9e eeuw door de Hongaren bestuurd en was belangrijk - er werden verschillende Hongaarse koningen begraven en het was een zeer belangrijk strategisch handelskruispunt.

In de 13e eeuw werd Oradea verwoest door de Mongolen en de eerste Turkse belegering volgde in het jaar 1474. Midden 16e eeuw zouden de Turken bijna het gehele koninkrijk Hongarije veroveren.  

Transsylvanië: 

Oradea werd in 1570 aan Transsylvanië toegevoegd en werd een onafhankelijk vorstendom. Dertig jaar later zouden Turken nogmaals de stad aanvallen en het innemen – deze situatie bleef tot het einde van de 17e eeuw toen de Turken heel Hongarije aan Oostenrijk toevertrouwden.

Voor de stad werd gevochten en in 1692 werd het veroverd door het Habsburgse leger. Tot 1919 zouden de regio’s Banat en Crisana Habsburgs blijven – vanaf 1867 was de stad Hongaars omdat de dubbelmonarchie ervoor zorgden dat de twee landen gelijkgeschakeld werden.

Vooral provincie Banat werd gebruikt om “kolonisten” te vestigen en te gebruiken als bufferzone. Vanaf ongeveer 1850 was Oradea’s bloeiperiode; de stad kon gezien worden als de 3e belangrijkste van heel Hongarije (wat toen veel groter was dan nu), had al een tramnet, waterleiding en elektriciteit.  

Volgens het verdrag van Trianon werd de stad vervolgens aan Roemenië toegewezen gezien het feit dat Hongarije een van de verliezers was van WWI. Het hele gebied werd overigens verdeeld onder Roemenië, Hongarije en het voormalige Joegoslavië na de oorlog. Een jaar eerder was de stad al ingenomen door Roemeense troepen.

Tijdens WWII kwam het gebied (en ook de stad Oradea) weer onder Hongaars bestuur terecht waarna Roemenië het weer overnam – Ceasescu en z’n voorganger hadden weinig op met deze regio gezien z’n grote meerderheid aan vooral Hongaren maar ook aan andere bevolkingsgroepen die zich hier eerder gevestigd hadden (Tsjechen, Slovaken, Duitsers) en de stad zou ver wegzakken.

Heden:  

In de 20e eeuw is de samenstelling van de bevolking van de streek en stad zeer veranderd. Begin van de eeuw sprak zo’n 90% nog Hongaars – nu is dit een derde. De Joodse bevolking is zo goed als uitgeroeid in WWII en Oradea is nu vooral een Roemeense stad met heel veel Habsburgse architectuur.