Sierpnica

Reisverhalen - Polen


Sierpnica-grot-tunnel-Riese-Project-Polen-ww2-nazi-ondergronds-fabriek

op weg naar de ondergrondse stad


Vanuit Gluszyca nemen we een klein minibusje waar we staand met onze grote rugtassen op onze rug, via Kolce (waar we een van de massa begraafplaatsen van de kamparbeiders zien) naar Sierpnica rijden.

 

Ik weet niet of dit normaliter ook gebeurt maar de chauffeur zet ons voor het moderne complex Osowka wat bestaat uit een restaurant inclusief een receptie en een groot parkeerterrein.

 

Dit moet een van de drie ondergrondse complexen zijn die de Duitsers aan het einde van WWII gebouwd hebben. Binnen horen we dat de grote touringbus die voor de deur staat een grote groep jongeren oplevert uit Duitsland en Polen.

 

Een andere mogelijkheid voor ons (om wellicht met z’n tweeën een tour te nemen) zit er niet in.

 

Na een kop koffie wandel ik even naar buiten waar ik kennis maak met de twee (Duitse) leraren; het schijnt een uitwisselingsprogramma te zijn en het juist leuk en leerzaam voor hen als wij meegaan met de Duitse groep – ik kan het dan verstaan (zij hebben een vertaalster mee) en kan het wellicht vertalen voor Pete in het Engels.

 

Een audiosetje is dus overbodig en we moeten verplicht mee met de “boot” en “historische” toer.


het riese"project


We wandelen met de halve (Duitse) groep naar het begin van de grot waar we de oude klassieke auto zien staan die ik eerder op foto’s heb gezien. Uit een barak geplaatst voor de ingang van de grot krijgen we een helm uitgereikt en maken we kennis met de Poolse gids en de Duitse vertaalster.

 

Ze legt uit dat dit een van de drie in- en uitgangen is van deze ondergrondse tunnel die tot het Riese project behoort. Het is fris als we de tunnel inlopen en het water spettert van het plafond van de grot. De Poolse, dik ingepakt, praat tegen de groep terwijl de vertaalster het even later uitlegt in het Duits.

 

Vanaf 1943 zijn de nazi’s dit soort ondergrondse complexen (steden) gaan bouwen en het was de bedoeling dat hier een hele gemeenschap in kwam te wonen vrij van bombardementen zoals elders in Duitsland. De firma “Todt” was verantwoordelijk voor de bouw. Nogmaals wordt aangegeven dat er wel zo’n 6 complexen in de buurt zijn en dat het hoofdkwartier in Ksiaz is gelegen, een stad waar ik nog nooit van gehoord heb.

 

Alle complexen zouden later met elkaar in verbinding worden gesteld. Helaas zijn er totaal geen documenten over Riese gevonden (wellicht allen meegenomen door de Russen) – alle info die er is komt uit de boeken van architect Albert Speer. Er zouden zo’n 14 tot 28 duizend mensen hebben gewerkt (vooral Joden en Polen) en de funderingen van de barakken zijn op en naast het parkeerterrein gelegen.


"indiana jones"


We wandelen verder de vochtige grot in waar op sommige plekken grote plassen op de grond liggen. De helm is niet voor niets – sommige stukken zijn zeer laag en je moet oppassen dat je je kop niet stoot tegen de rotsen van het plafond.

 

We komen uit bij een stuk van de grot waar je goed kunt zien dat er twee verdiepingen waren waarvan een groot gedeelte werd benut (of benut zou worden) voor luchtcirculatie.

 

Ook zien we verderop een collectie van oud oorlogstuig zien achter een stuk prikkeldraad; eerst werd dit verstopt onder het voetbalveld maar bij het opknappen van de velden werden de spullen toch weer in de grotten verzameld. Hier stoppen we voor het gammele bootje wat heen en weer vaart – Pete en ik zijn de laatsten met een van de Duitse leraren die in het vierkante bootje klimmen om naar de overkant te gaan.

 

De man trekt zich voort d.m.v. de touwen die zich aan het plafond bevinden voort en je moet je goed vasthouden; dan volgt een stuk waar je d.m.v. houten planken over het water loopt. Ze liggen zigzaggend op de natte vloer en de vraag rijst waar dit voor is – we voelen ons als “Indiana Jones”; je moet goed oppassen want naast je evenwicht bewaren om niet in het water terecht te komen moet je ook vaak gebogen lopen. Aan het dak zijn ijzeren staven vastgemaakt waardoor je je kunt vasthouden.

Technische aspecten Osowka:

Het Osowka complex als onderdeel van het Riese project is gesitueerd in de Osowka berg (Duits: Sauferhohen) en deze kun je bereiken door een 120 meter lange tunnel.

 

Hier zijn kamers en een wachtruimte en volgt een andere tunnel van 450 meter lang – deze laatste is 10 meter onder het aardoppervlak. Hier is nog een wachtruimte die bijna klaar was voor gebruik in 1945.

 

Hierna is een stuk ontstaan waar het plafond is ingestort waardoor twee niveaus zijn ontstaan. Het is een vierkant van tunnels en ondergrondse ruimtes waarvan sommige wel 8 meter hoog zijn. Nog geen tiende van dit complex is versterkt met beton. Er is een schacht van 6 meter breed en bijna 50 meter lang naar het oppervlak toe gebouwd.

 

Er is een derde tunnel een stuk verderop maar deze komt (nog) niet samen met de andere twee tunnels; deze is ruim 100 meter lang en ligt 45 meter onder de grond. Twee dammen zijn binnen gebouwd en hydraulische apparatuur – waarvoor het zou komen te dienen is helaas niet bekend.

 

Weer boven water

Boven de grond zijn gebouwen, machines, een betonnen verhoging voor transport van mijnkarretjes voor verschillende niveaus aanwezig alsmede een waterreservoir en een depot. Deze laatste bevatte een systeem voor het opwarmen van bouwmaterialen in de winter. Het grootste gebouw telt alleen een begane grond met muren van een halve meter dik en een dak gebouwd voor camouflage.

 

Ook hier liep een tunnel naar de eerder genoemde schacht ook al was deze nog niet helemaal klaar. Ook is er een monoliet aanwezig vol (afvoer)pijpen die verzinkt is in de rots – tot op de dag van vandaag weet niemand waar deze voor gediend zou moeten hebben.

 

Er liep een smalle monorail  met tunnels van het treinstation in het nabij gelegen Gluszyca Gorna naar het complex. Vlakbij de alleenstaande tunnel (nummer 3) was een concentratiekamp AL Sauferwasser dat in Augustus 1944 werd gebouwd. Hier waren voornamelijk Joden maar ook wat Hongaren, Grieken en Polen aanwezig voor dwangarbeid aan het complex. De evacuatie van de gevangenen kwam in Februari 1945 tot stand na het dichterbij komen van het front.

 

De fundamenten van het kamp zijn nog zichtbaar.


Sierpnica-grot-tunnel-Riese-Project-Polen-ww2-nazi-ondergronds-fabriek-uitgebrande-auto

ongeloof


Het Riese complex is nooit gevonden door Geallieerde vliegtuigen en was nog lang niet klaar toen het door de Russen bevrijd werd op 8 Mei 1945.

 

Tot de laatste dag waren de overgebleven gevangenen “gewoon” tot 18:00 aan het werk en zij (de laatste 200 man) geloofden niet dat de oorlog was afgelopen. Niet zo vreemd als je bedenkt dat de gemiddelde gevangene 3 tot 4 maanden in leven bleef door de zeer slechte leefomstandigheden en harde arbeid.

 

Onze vertaalster verteld dat indien gevangen ziek werden zij tot 3 tot 4 dagen in het hospitaal mochten blijven – waren ze dan nog niet beter dan werden zij gedood. Aan het einde van de toer wordt de gids en vertaalster bedankt en geeft de leraar nog een speech over het inktzwarte verleden van nazi-Duitsland.

 

Het is 1,5 uur later als we de tunnel uitkomen en de helm teruggeven. Op de terugweg naar de parkeerplaats praten we nog even verder met de vertaalster en horen dat er hier nooit de intentie is geweest om (geheime) wapens te produceren.


>> Lees hier over het concentratiekamp Nordhausen (Dora)


gevangenen barakken


In het restaurantcomplex wassen we onze handen en bedanken de leraren dat we met hun weg mochten, ook vullen we onze waterzakken. Op het parkeerterrein zien we de funderingen van de barakken, maar ook het begin van een wandelroute (waarschijnlijk alleen door het bos) terug naar Gluszyca.

 

Tegen de mensen hier vertellen we dat we lopend teruggaan wetende dat het hier niet zo moeilijk is om een plek voor de nacht te vinden.

 

In het bos vinden we nog vele andere funderingen van gevangenen barakken maar willen zo snel mogelijk een geschikte plek vinden. We vinden een plek tussen twee paden in (een auto en wandelpad) met hoge bomen en in het midden een kronkelend stroompje waar het wat afloopt. Eerst een kop thee terwijl we de boel uitchecken hier – als het heel stil en verlaten blijkt te zijn zetten we onze tenten op als er opeens een auto passeert.

 

We gaan ervanuit dat dit een medewerkster is van het museum die we net bezocht hebben. Het is fris in het bos als we onze wijn opdrinken en rond half elf opbreken. Het is onze laatste avond in het bos van deze eerste helft van deze reis.


Sierpnica-Riese-Project-Polen-ww2-nazi-barakken-dwangarbeiders-bos

sierpnica - tips & advies (2014)


Gluszyca – Wroclaw: in het centrum van Gluszyca gaat een minibus om de zoveel tijd richting Wroclaw – duur is zo’n 2 uur en kosten zijn 15 Ztl.

 

Als je van het museum afkomt gaan er bussen vanaf de kruising van het museum in het dorp Sierpnica – er staat geen bushaltepaaltje maar gewoon je hand opsteken. Lopen naar deze kruising is ongeveer 1 km en zal een 15 minuten duren.


Naam: wildkampeerplek Osowka

 

Inhoud:

Als je het voetpad neemt van het museum (grot) Osowka richting het dorp Gluszyca loop je dwars door een groot bos heen. Je zult tussen de betonnen funderingen van de oude gevangenen barakken slapen in een zeer open maar donker woud met hoge bomen. In het midden stroomt een kronkelend stroompje waar je ’s nachts prima van kunt slapen.

 

Er lopen wel aan beiden een pad – een smal bospad aan de ene kant terwijl aan de andere kant een breed (auto) pad loopt. Er rijdt een bus van het dorp Gluszyca naar Sierpnica maar deze gaat niet regelmatig.


BESTEDINGSTIJD tour tunnel:

De tour duurt anderhalf uur en je kunt nog even op het terrein rondwandelen, een kop koffie drinken in het restaurant en wat souvenirs bekijken. Natuurlijk kun je er ook een wandeling door het bos aan vastplakken (aanrader) en/of andere grotten en tunnels bekijken van het Riese project.

 

TIPS:

Neem wat warms mee als je een tour neemt want het is best fris – als je niet zeker bent dat je droog over komt zou ik ook een paar schone en droge sokken meenemen mocht je misstappen. Een zaklamp krijg je maar je kunt er natuurlijk zelf ook eentje meenemen. Als je geen vieze helm op wil doe dan een muts op.



tips & advies (2014)





meer links:


Seelowe

DUITSLAND

De hoogte van Seelowe was de laatste Duitse buffer voordat de Russen Berlijn zouden veroveren. 

Boedapest

HONGARIJE

De nazi's hadden de centrumheuvel in Boedapest omgetoverd als laatste vesting tegen het Rode Leger.