GESCHIEDENIS - Oeganda

De vroegste menselijke bewoners van het gebied waren jager-verzamelaars. Ongeveer 2000 tot 1500 jaar geleden kwamen Bantoe-sprekende volkeren, vermoedelijk uit Centraal- en West-Afrika, het zuidelijke deel van het land.

Zij behoren tot de Urewe-cultuur en brachten en ontwikkelden landbouw, metaalbewerking en nieuwe sociale en politieke ideeën. De koninkrijken van Boeganda en Bunyoro-Kitara zijn voorbeelden van de eerste vormen van formele organisatie.

In de 18e eeuw waren op het huidige Ugandese grondgebied twee etnische groepen woonachtig; Bantu- volkeren in het zuiden en Nilotische volkeren in het noorden. In het zuiden woonden voornamelijk landbouwers georganiseerd in koninkrijken, waarvan Buganda het belangrijkste rijk was. De Niloten waren voor het merendeel veehouders.

Aan het einde van de 19e eeuw kwam Oeganda onder indirect Brits bestuur te staan en gedurende de eerste helft van de 20e eeuw werd een klassieke koloniale economie ontwikkeld, met voornamelijk cash crops (vooral koffie en katoen), aangevuld met gewassen voor lokale consumptie.

Doordat de Britten vanaf eind 19e eeuw veel Indiërs naar Oost-Afrika haalden voor de aanleg van het Keniaanse en Oegandese spoorwegennet, groeide de Aziatische bevolkingsgroep flink. Later zou deze groep veel activiteiten binnen de commerciële en industriële sector in het land beginnen. In 1962 werd Oeganda onafhankelijk van Groot-Brittannië.

Oeganda zou in de jaren na de onafhankelijkheid 8 regeringswisselingen kennen in 36 jaar, waarvan enkele gepaard gingen met zeer veel geweld. De instabiliteit van het land is door sommigen toegeschreven aan de enorme etnische verscheidenheid die Uganda kent.

Andere verklaringen beroepen zich op de grotere (militaire) machtspositie van het noorden.

De eerste regering van het onafhankelijke Uganda werd formeel geleid door president Mutesa (een voormalig koning van het zuidelijke Buganda), maar de uitvoerende macht lag in werkelijkheid bij premier Milton Obote (een Langi uit het noorden). In 1966 nam Obote met behulp van het leger de macht over en benoemde zichzelf tot president.

Protesten en geweld in Buganda werden door het leger, onder leiding van generaal Idi Amin, met harde hand onderdrukt. In 1971 volgde een nieuwe militaire coup, nu door Amin. Zijn bewind genoot aanvankelijk de steun van de bevolking en de massale deportatie van Aziaten uit het land werd door vele Afrikanen toegejuicht.

Gewelddadige Amin

De populariteit van Amin nam echter snel af, net als zijn greep op het volk, dat hij probeerde te verdelen door de etnische tegenstellingen te benadrukken. Tijdens het gewelddadige bewind van Amin vielen naar schatting enkele honderdduizenden doden. Door interventie van Tanzania, dat het regime van Amin nooit erkend had, moest Amin het veld ruimen. Hierna volgden twee korte regeerperiodes die geen stabiliteit in het land brachten.

Bij verkiezingen in 1980 kwam Obote opnieuw aan de macht als leider van het Uganda National Liberation Front (UNLF). Er brak weer een periode aan van zeer veel geweldaardigheden en binnenlandse onrusten. Volgens de meeste bronnen werden er door politie en leger zelfs meer slachtoffers gemaakt dan ten tijde van het Amin-bewind, ca. 500.000. Conflicten tussen de verscheidene etnische groepen in het leger leidden uiteindelijk tot het afzetten van Obote in 1985.

Kony en z’n verzetsleger van de Heer: 

In 2006 wint president Museveni de presidentverkiezingen. Er beginnen wederom vredesbesprekingen tussen het Verzetsleger van de Heer (LRA) en de Oegandese regering die op niets uitlopen. Het LRA is berucht om het ronselen van kinderen om die vervolgens in te zetten als kindsoldaten of seksslaaf. Het Internationaal Strafhof (ICC) zoekt leider Kony al jaren.

In 2009 worden door het LRA meer dan 300 mensen in het noordoosten van Congol vermoord. Tevens worden 170 volwassenen en 80 kinderen ontvoerd. In 2010 wordt er door leden van de terroristische beweging “El-Shabab” afkomstig uit Somalië een zware bomaanslag gepleegd tijdens de WK voetbal finale in een restaurant in Kampala.

Museveni

Er komen 74 mensen om. In februari wint Museveni zijn vierde presidentsverkiezingen. In de jaren 2012 en 2013 blijft het onrustig met schermutselingen met de LRA. Eind 2013 bekrachtigt het parlement een anti-homo wet waarin de strafmaat wordt opgeschroefd tot levenslang. In 2014 stuurt de VS meer troepen naar Oeganda om te zoeken naar de beruchte Afrikaanse krijgsheer Joseph Kony. De geruchten gaan dat Kony ernstig ziek is. 

In 2015 worden twee presidentskandidaten gearresteerd. De Oegandese oppositieleider Kizza Besigye wordt in de zomer van 2016 aangeklaagd wegens hoogverraad, omdat hij de verkiezingsoverwinning van president Yoweri Museveni betwist en zichzelf tot "alternatieve president" heeft uitgeroepen. De aanklacht zou kunnen leiden tot de doodstraf. Museveni, die al dertig jaar aan de macht is, werd opnieuw geïnstalleerd, na zijn omstreden verkiezingsoverwinning in februari.

Autonoom

Eind 2016 vallen er in het westen van Uganda tussen de politie en soldaten van een onafhankelijk koninkrijkje zijn 62 doden. Het koninkrijkje Rwenzururu bevindt zich 250 kilometer ten westen van de Oegandese hoofdstad Kampala, vlak bij de grens met Congo. In de jaren tachtig kreeg het rijkje een autonome status binnen Uganda, maar met regelmaat laaien de etnische spanningen tussen de inwoners van Rwenzururu en andere Ugandezen op.

In 2017 besluit Oeganda troepen terug te trekken uit buurland de Centraal-Afrikaanse Republiek. Zij waren daar om Kony en z’n troepen te verslaan. Deze zouden nagenoeg verslagen zijn. In januari 2021 wordt Museveni voor een zesde termijn herkozen.

Dominic Ongwen, een voormalig kindsoldaat uit Oeganda die de rechterhand zou zijn geworden van Kony, is door het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag tot een gevangenisstraf van 25 jaar veroordeeld. De rechters veroordeelden de rebellenleider wegens onder meer moord, verkrachting, mishandeling, seksueel geweld en het ronselen van kindsoldaten.