ALGEMENE INFORMATIE - Nieuw-Zeeland

* Bijgewerkt t/m 2003 - wijzigingen voorbehouden. 

De seizoenen zijn in Nieuw-Zeeland precies tegenovergesteld als in Nederland. Het is zomer van december tot en met februari en winter van juni tot en met augustus. Van het noorden naar het zuiden wordt het steeds kouder.

Ten noorden van Auckland is het subtropisch en de rest van het land kent een gematigd zeeklimaat met lange warme zomers en zachte winters met af en toe vorst. In het voor- en najaar valt de meeste regen. In de Bay of Islands valt gemiddeld 1648 mm neerslag, in Auckland 1300 mm, in Wellington 1271 mm en in Christchurch 658 mm. De meeste neerslag valt in Milford Sound aan de zuidwestkust van het Zuideiland met ca. 7000 mm per jaar. De minste neerslag valt in Los Angeles met ca. 400 mm per jaar. Op de hoogste bergtoppen van het Mount Egmont nationaal park, het Tongariro nationaal park en in de Zuidelijke Alpen ligt eeuwige sneeuw. De zomers zijn in deze berggebieden fris en 's winters koud met sneeuw.

De gemiddelde dag- en nachttemperaturen in de zomer en in de winter bedragen in de Bay of Islands 25/15°C, in Auckland 23/14°C, in Wellington 20/11°C en in Christchurch 22/12°C. Het Zuideiland kent de grootste temperatuurverschillen met warm en droog weer in het noorden en oosten en in het westen en zuiden kouder en natter weer.

Nieuw-Zeeland ligt in een gordel van westenwinden, die hier dominant zijn. De luchtstroom wordt langs de gehele westkust tot opstijging gedwongen, wat met veel neerslag gepaard gaat en de dalende luchtstroom brengt ten oosten van de bergketens veel minder neerslag. Daar is het landschap vrij droog en dor.

Cookstraat tussen het Noord- en het Zuideiland staat als zeer stormachtig bekend door een soort schoorsteeneffect.

Nieuw-Zeeland is het meest geïsoleerd gelegen land ter wereld. Het dichtstbijzijnde buurland is Australië, dat circa 2000 km ten noordwesten ligt en waarvan Nieuw-Zeeland wordt gescheiden door de Tasmanzee. 

Nieuw-Zeeland omvat naast het het Noordeiland en het Zuideiland het Stewarteilan, de Chathameilanden en een aantal kleinere onbewoonde eilanden zoals, Campbell, Bounty, Antipodes, Auckland, Snares en Kermadec. Daarnaast zijn er overzeese gebieden die onder de jurisdictie van Nieuw-Zeeland vallen, te weten de Tokelau-eilanden en de Ross Dependency in het Antarctisch gebied, en de zelfbesturende overzeese gebieden de Cookeilanden en het eiland Niue.

Nieuw-Zeeland is bijna acht keer zo groot als Nederland. 

De twee belangrijkste etnische groeperingen zijn de blanken van Europese, voornamelijk Britse afkomst (75%) en de Maori's, de oorspronkelijke bewoners (ca. 15% = ruim 300.000). Engelsen, Schotten Britten mochten tot 1974 zonder meer naar Nieuw-Zeeland emigreren als ze dat wilden. Ca. 3,5% van de bevolking is van Polynesische afkomst. De meeste Maori's wonen op het Noordereiland (ca. 90%). Door een hoog geboortecijfer en verbeterde leefomstandigheden neemt het aantal Maori's snel toe. Aan de andere kant neemt het aantal rasechte Maori's af door de steeds meer in aantal toenemende gemengde huwelijken. Na de Tweede Wereldoorlog heeft er een aanzienlijke immigratie van Nederlanders (ca. 35.000 emigranten), Denen en Italianen plaatsgevonden en sinds de jaren zeventig voornamelijk nog Australiërs en Aziaten. Daarnaast zijn er kleinere groepen Chinezen, Indiërs en andere Polynesiërs. De laatste golf van emigranten uit Azië betrof veelal rijke mensen uit Hongkong die na de teruggave van Hongkong aan de Volksrepubliek China, een goed heenkomen zochten. Een speciale groep vormen de meer dan honderdduizend immigranten van eilanden in de Stille Oceaan, allen op zoek werk dat ze echter vaak niet vinden. Emigratie naar Australie neemt steeds meer toe in de hoop op betere werk- en leefomstandigheden.

Van de Nieuw-Zeelanders woont ongeveer 70% op het Noordereiland en 30% op het Zuidereiland. De dichtstbevolkte regio is Greater Auckland met ongeveer een miljoen inwoners. Ongeveer 70% van de bevolking leeft in de vijf grootste steden.

Driekwart van de oppervlakte van Nieuw-Zeeland ligt boven de 200 meter. Verder zijn het Noord- en Zuideiland bergachtig. De hoogste top is Mount Cook (3764 meter) in de Nieuwzeelandse Alpen op het Zuideiland. Andere hoge bergen zijn Mount Dampier (3440 meter) en de Mount Tasman (3499 meter). In totaal zijn er 223 toppen met hoogten van meer dan 2300 meter. Verspreid over Noordeiland staan indrukwekkende kraterkegels: aan de westkust Mount Egmont (2518 meter), uitgedoofd en zwaar bebost; oostelijker de nog werkzame Ruapehu (2797 meter), de Ngauruhoe (2291 meter), met soms stoom- en gaswerking, en de Tongariro (1986 meter). In de Zuidelijke Alpen liggen een aantal spectaculaire gletsjers. De grootste gletsjer van het zuidelijk halfrond buiten Antarctica is de Tasman-gletsjer die meer dan 28 kilometer lang is. De Franz Josef-gletsjer en de Fox-gletsjer omvatten een gebied van meer dan 4000 hectares.

De kustlijnen zijn vrij regelmatig van vorm met alleen een aantal diepe fjorden aan de westkust van Zuideiland. De westkust van het Noord- en Zuideiland kennen hoge zandduinen, spectaculaire rotsformaties en klifachtige kusten.

Op het Zuideiland liggen ook de zogenaamde Punakaiki Pancakerocks, een naam die voor zich spreekt. De oostkust van beide eilanden kenmerkt zich door soms prachtige zandstranden en mooie baaien en de zee is hier veel kalmer dan aan de westkust. In het subtropische noorden liggen in de Bay of Islands de mooiste zandstranden van Nieuw-Zeeland en tevens ca. 150 kleine, veelal onbewoonde eilandjes. Vele gletsjerdalen zijn sinds de ijstijden gevuld met regen- en smeltwater. In de Zuidelijke Alpen en in Fiordland liggen daardoor enkele grote meren waaronder de meren Pukaki, Wanaka, Wakatipu en Manapouri. Behalve kortdurende lava-uitvloeiingen zijn er in deze door "puimsteen" bedekte vlakte van maximaal 600 meter hoogte vele kokende springbronnen. In de Plentybaai ligt de zeer actieve vulkaan White Island waar voortdurend hoge aswolken de lucht in geslingerd worden. In het Whakarewarewa-park komen veel spuitende geisers, kokende modderpoelen, warmwaterbronnen en dampende rotsformaties voor. Het grootste warmwatermeer ter wereld ligt in de Waimangu Thermal Valley..De vele rivieren zijn alle kort en door het grote verval vaak onbevaarbaar, maar daardoor zeer geschikt voor hydro-elektrische energieopwekking, vooral in samenhang met de talrijke hooggelegen meren, die dienen als waterreservoir. De langste rivier van het land is de Waikato Rivier (425 km) op het Noordeiland. De langste bevaarbare rivier is de Whanganui rivier, ook op het Noordeiland. Nieuw-Zeeland heeft ook nog fantastische grottenstelsels te bieden. Op het Noordeiland bijvoorbeeld de Waitomo-grotten en op het Zuideiland de glimwormgrotten van Te Anau en de Ngarua-grotten.

Meer dan 7% van de oppervlakte van Nieuw-Zeeland wordt ingenomen door zeven nationale parken en 1300 natuurreservaten. Bovendien beslaan de bosreservaten 15% van de oppervlakte van het land. Het grootste nationale park is het Fiordland of Sounds National Park, op het Zuideiland. Het belangrijkste bosreservaat is het Waipoua Kauri Forest Sanctuary (900 ha), op het Noordeiland, waar de bijna uitgeroeide kauri-boom in stand wordt gehouden.Het Department of Conservation (DOC) beheerd en bezit alle National Parks, Maritime Parks en Forest Parks. De nationale parken Westland, Fiordland, Mount Cook, Mount Aspiring en Tongariro staan op de werelderfgoedlijst van de Unesco.

Voordat de mens op Nieuw-Zeeland arriveerde kwamen er door de geïsoleerde positie van Nieuw-Zeeland maar twee landzoogdieren voor; twee vleermuissoorten. Vossen, herten, gemzen, konijnen, opossums, fretten en hermelijnen werden door de Europeanen ingevoerd. Dit voorbeeld bij uitstek van faunavervalsing zette de inheemse fauna zwaar onder druk. Zo zijn de ca. 70 miljoen opossums een ware plaag geworden die elke nacht naar schatting 21.000 ton aan groene en bloeiende vegetatie opvreten. Op al deze dieren mag onbeperkt gejaagd worden om de schade die ze aanrichten enigszins te beperken. Het aantal soorten vogels was en is maar beperkt, ca. 300 soorten. Al deze vogels kregen ineens veel natuurlijke vijanden, maar ondanks dat leven er nog vele inheemse vogels in Nieuw-Zeeland. Ook het kappen van veel bossen zorgde ervoor dat nog steeds een aantal soorten met uitsterven bedreigd wordt.

Nieuw-Zeeland kent ca. 300 vogelsoorten waarvan maar ongeveer de helft ook daadwerkelijk als broedvogel bestempeld kan worden. De kiwi is de bekendste vogel van Nieuw-Zeeland. Deze vleugelloze, bijna blinde vogel is een nachtdier dat zich voedt met bessen, insecten en wormen. Het vrouwtje legt één ei dat door het mannetje wordt uitgebroed. Het gaat niet goed met de nationale trots van Nieuw-Zeeland. Ooit telde het land twaalf miljoen van deze vogels, nu nog maar zeventigduizend. Gevreesd wordt dat de kiwi zonder maatregelen binnen een eeuw uitgestorven is. De makomako komt veel voor op het Zuideiland; op het Noordeiland alleen in de bossen van Taranaki.De kakapo of uilpapegaai is bijna uitgestorven. Het is een grondvogel die nauwelijks kan vliegen. Met name ingevoerde katten, vossen en opossums hebben een makkelijke prooi aan deze vogel. De kakapo voedt zich onder andere met knoppen, wortels en bessen. De morepork is een inheemse uilensoort die nestelt in dode bomen en zich voedt met vogels, insecten en kleine knaagdieren.De zwarte saddleback met zijn roodbruine rug komt alleen nog maar op speciale vogeleilanden voor. Op het vasteland zou hij snel ten prooi vallen aan de roofdieren en wordt daar dan ook niet uitgezet. De zeldzame kokako is een familielid van de saddleback en leeft alleen nog maar in de bossen van Noord-Taranaki en in het Puketi Kauri Forest. De kea is de enige bergpapegaai ter wereld en deze groene vogel leeft in de Nieuw-Zeelandse Alpen. Hij voedt zich voornamelijk met planten. De Nieuw-Zeelandse valk komt voor in Fiordland en de Zuidelijke Alpen en eet kleine vogels en knaagdieren.De zwartgroen gekleurde pukeko leeft in waterrijke gebieden en is een goede zwemmer. De zeldzame takahe is een rallensoort die leeft in het nationaal park van Fiordland. Er leven nog maar ca. 150 exemplaren die zich voeden met varenwortels. Wat bij ons de nachtegaal is, is in Nieuw-Zeeland de "bellbird" met zijn hele hoge luide stemgeluid.Op de Chathameilanden komt het zeer zeldzame zwarte roodborstje nog voor. Via een speciaal programma is het aantal van zeven in 1979 opgelopen naar ongeveer 150 exemplaren. De kereru of Nieuw-Zeelandse duif komt overal voor, in tegenstelling tot de blauwe eend die alleen nog voorkomt in hooggelegen gebieden. Voorbeelden van door de Britten ingevoerde soorten zijn de havik, de valk, de leeuwerik, de zwaluw, de merel, de spreeuw, de Australische zwarte zwaan, de witkopreiger en de Californische kwartel. 

Bekende zeevogels zijn meeuwen, sternen, kluten, pluvieren, scholeksters en stormvogels en een aantal grote kolonies jan-van-gents. Van de kaki of zwarte steltkluut, de zeldzaamste waadvogel ter wereld, bestaan waarschijnlijk nog maar enkele exemplaren. De koningsalbatros met een spanwijdte van drie meter komt nog voor op het schiereiland Otago, bij Taiaroa Head.De zwarte stormvogel komt wereldwijd alleen nog maar voor bij de Punakaiki Pancakerocks aan de westkust van het Zuideiland. Twee andere zeer zeldzame vogels zijn de Fiordland-kuifpinguïn en de geeloogpinguïn, die uiterlijk veel op elkaar lijken. De blauwe pinguïn komt nog wel veel voor, maar is alleen 's nachts te zien als hij aan land komt. De "scaup duck" is een kleine watervogel die tot 10 meter diep kan duiken en alleen in Nieuw-Zeeland voorkomt. Na de komst van de eerste mensen duurde het niet lang voordat de moa of reuzenstruisvogel uitgestorven was. De gebeurde al in het begin van de 14e eeuw. Een andere spectaculaire uitgestorven vogel is de Nieuw-Zeeland adelaar, vermoedelijk de grootste adelaar die ooit geleefd heeft.

Reptielen zijn zeer spaarzaam vertegenwoordigd met wat hagedissen zoals skinks, gekko's en de beroemde brughagedis of tuatara. De tuatara heeft een stamboom die 220 miljoen jaar teruggaat naar het Trias, en wordt dan ook als het oudste dier ter wereld beschouwd. Amfibieën zijn beperkt tot enkele archaïsche kikvorsen van het geslacht Leiopelma. De zwarte zandmug is het bekendste insect van Nieuw-Zeeland en tevens het lastigste; op zoek naar bloed jagen ze op alles wat in beweging is, dus ook en vooral de mens! Een bekende vlindersoort is de distelvlinder. Gewapend met een dodelijk gif is de katipo-spin. 

In de zeeën rond Nieuw-Zeeland komen potvissen, orca's, dolfijnen, zeeleeuwen en pelsrobben in grote getale voor. In totaal 80 soorten walvissen en negen soorten dolfijnen waaronder de tuimelaars, witflankdolfijnen en de zeldzaamste dolfijn ter wereld, de Hector-dolfijn. Inheemse zoetwatervissen ontbreken geheel in Nieuw-Zeeland. Forellen en zalmen in de meren en rivieren zijn afstammelingen van in de negentiende eeuw uitgezette exemplaren. Door voedsel in overvloed en het ontbreken van natuurlijke vijanden leven er inmiddels miljoenen bruine forellen in de meren. Bovendien zijn ze inmiddels gemiddeld vijf keer zo groot dan hun Britse voorouders. Ditzelfde verhaal geldt voor de regenboogforel. Catfish, baars en karper zijn andere geïntroduceerde soorten.

De vijf grootste steden van Nieuw-Zeeland zijn: 

1. Auckland                  1.300.000 inwoners
2. Wellington *                350.000 inwoners
3. Christchurch               325.000 inwoners
4. Hamilton                      175.000 inwoners
5. Napier-Hastings         125.000 inwoners

* = hoofdstad

Nieuw-Zeeland is een Constitutioneel Koninkrijk en een parlementaire democratie. Het land is onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk sinds 1 januari 1907, genaamd Dominion of New Zealand. Nieuw-Zeeland heeft een ongeschreven grondwet en wordt bestuurd door statutaire regels. 

Nieuw-Zeeland is lid van het Gemenebest van Naties en het staatshoofd is Elizabeth II van Nieuw-Zeeland, die vertegenwoordigd wordt door een gouverneur-generaal, sinds augustus 2011 is dat Sir Jerry Mateparae. De troonopvolger is Charles, Prins van Wales, Hertog van Cornwall. 

Het land heeft een parlement bestaande uit één kamer met normaal gesproken 120 leden. Het kiesstelsel waarborgt evenredige vertegenwoordiging en dit heeft na sommige verkiezingen extra zetels tot gevolg, de zogenaamde 'overhang'. Zo telt het parlement sinds de verkiezingen van 2011 bijvoorbeeld 121 zetels. Uit het parlement wordt een kabinet van circa 20 ministers gekozen. Het parlement zetelt in de hoofdstad Wellington. Leider van dit kabinet is de premier, sinds november 2008 is dat John Key van de centrumrechtse National Party. Er zijn momenteel acht partijen vertegenwoordigd in het parlement. De parlementsverkiezingen vinden om de drie jaar plaats, voor het laatst op 26 november 2011.

De Nieuw-Zeelandse bevolking is voor het grootste deel protestant. Van de reformatorische kerken is de anglicaanse kerk met een kwart van de bevolking de grootste, gevolgd door de presbyterianen (19%), methodisten en baptisten. Verder zijn er ca. 426.000 rooms-katholieken en o.a. mormonen, Jehova's getuigen, zevendedags-adventisten, islamieten, hindoes, en aanhangers van het baha'i-geloof. 

De meeste Maori's zijn na intensieve activiteiten van de zendingsmissionarissen toegetreden tot de verschillende protestantse kerkgenootschappen, maar velen van hen behoren tot de Ratana- en Ringatu-geloven, een vorm van Maori-christendom. Ringatu is gesticht door Te Kooti na een aantal verschijningen, en nieuw leven ingeblazen in het begin van de 20e eeuw door de Tuhoe-profeet Rua Kerana. Deze kerk heeft vooral veel aanhangers in de Bay of Plenty op het Noordeiland. De Ratana-kerk werd gesticht door Tahupotiki Wiremu Ratana. Het Ratana-geloof had op een gegeven moment zelfs politieke invloed toen vier aanhangers van het geloof in het parlement zaten. Er zijn ongeveer 40.000 aanhangers. Ca. 20% van de bevolking is atheïst.

Sport in Nieuw Zeeland is (nog) steeds gerelateerd aan het koloniale Engelse. Meest populaire sporten zijn: rugby, cricket en netbal die eigenlijk alleen in de gezamenlijke Engelse staten worden gespeeld. Vooral in rugby (“the Blacks”) is het land een geduchte tegenstander. 

Andere populaire en veel beoefende sporten in Nieuw Zeeland zijn; zeilen en motorsport maar ook basketbal, golf en tennis. In de winter wordt er veel geskied en gesnowboard. Ook wordt het voetbal steeds populairder in Nieuw-Zeeland, het land plaatste zich voor de wereldkampioenschappen voetbal van 2010 in Zuid-Afrika, waar het 1-1 gelijk speelde tegen Slowakije en 1-1 tegen Italië, de toenmalige wereldkampioen.

Vroeger was de Nieuw-Zeelandse keuken niet veel meer dan een Britse boerenhap, met veel aardappelen, lam en boter. Tegenwoordig staat de keuken bekend om haar heerlijke verse ingrediënten, zoals vers gevangen vis en net geoogste groenten, aangevuld met wereldkruiden. Je proeft smaken terug uit Azië, Europa en de Pacific.  Aangezien er zo’n veertig miljoen schapen door Nieuw-Zeeland huppelen, is lamsvlees en rundvlees (nog steeds) erg populair. Doordat het vlees van dieren komt die vrij rondlopen en gras eten in plaats van granen, heeft het een rijke, volle smaak. Nieuw Zeeland heeft veel kust en zee dus volop keus uit verse vis, kreeft en oesters. 

De Nieuw Zeelanders eten graag hartige taarten en gegrild lamsvlees. De Engelse keuken heeft nog sterke wortels hier. Kijk uit naar de Mint jelly voor op het lamsvlees en gezouten boter. Het groeiende toerisme heeft veel internationale koks gelokt. Dankzij de ontwikkeling van de toeristenoorden in Maori-gebieden kan men nu ook traditionele Maori-specialiteiten proeven, zoals de “hangi”. 

Een Engelse maar ook en specialiteit van Nieuw Zeeland is de Fish and Chips, maar hier geldt hetzelfde als voor de vleespastei. Verse vis van de viswinkel, gebakken en opgediend met chips, is over het algemeen overheerlijk, maar voor de bevroren en daarna gebakken vis uit de lokale afhaalbar moet u oppassen. Nieuw Zeeland kent tal van smakelijke vissoorten die heerlijk zijn voor de Fish and Chips zoals Hapuku, Cod (Kabeljauw), Terakhi, Roughy en Dory. 

Andere gerechten uit Nieuw Zeeland zijn: 

Kumara

Dit zijn geroosterde groenten uit Nieuw-Zeeland, traditioneel worden ze geserveerd met vlees. Het kan ook geserveerd worden met bijvoorbeeld beignets. Er zijn dus verschillende variaties voor dit gerecht.

Lamsbout met geroosterde groenten

Bij dit gerecht wordt kumara, citroenen, vijgen, pastinaak, uien, lente-uitjes, pompoen, champignon en radijs geserveerd. Het lamsvlees wordt op smaak gebracht met look.

Stoofschotel van rundvlees met bier

De stoofschotel wordt bereid met olie, bier, ui, wortel, bleekselderij, pastinaak en minestronesoep. De schotel wordt geserveerd met puree en groenten.

Kororareka varkensvlees met Taiamai Kumara vulling

Voor de bereiding van dit gerecht worden de lendenen van het varkensvlees gebruikt, deze wordt op smaak gebracht met peper en zout. Verder gebruikt met kumara en geraspte appel.

Witvis beignets

Witvis wordt in een beslag gedept en zo gefrituurd of gebakken. De beignets worden geserveerd met schijfjes citroen.

Geraldine kip

Dit gerecht wordt bereid met kip, bloem, zout, sinaasappelschil, peterselie, sherry en kippenbouillon. De schotel wordt geserveerd met rijst.

In Nieuw Zeeland vindt u een grote verscheidenheid aan eetgelegenheden, van de meest simpele snackbars tot luxe sterrenrestaurants. Wanneer u onderweg bent treft u vaak knusse cafeetjes waar u terecht kunt voor smakelijke sandwiches, een eigengemaakte dagschotel of een heerlijke vleespastei. Vooral een huisgemaakte vleespastei is zeer de moeite waard. Vermijd wel de in plastic verpakte pasteitjes die in benzinestations te koop zijn; ze zijn smakeloos en de naam niet waard.

Nagerechten en snacks:

Pavolva

Nieuw Zeelandse honing is er in heerlijke variëteiten, gemaakt van bijvoorbeeld nectar van Nieuw Zeelandse kamperfoelie en bomen. Pavlova is ook heerlijk om te proeven als dessert. Het wordt gemaakt van eiwit en suiker.

Pukekohe taart

Deze taart wordt gemaakt van aardappelen, uien, knoflook, zout, peper, tijm en boter. De taart moet ongeveer een uur in de oven.

Hokey Pokey

Als het wat warmer is, dan is Hokey Pokey ijs zeker een aanrader, in dit ijs zitten stukjes suikergoed, gemaakt van suikerstroop en suiker. 

Paihia Aardappelsalade

De aardappelsalade wordt gemaakt van aardappelen, lente-uitjes, ciderazijn, mayonaise en muntblaadjes. De salade wordt als bijgerecht geserveerd in kopjes of in een saladekom.

Kiwi koek

Deze koek wordt gemaakt van chocolade chips, bakpoeder, bloem, boter, suiker, gecondenseerde melk en suiker. De koekjes bakken moeten ongeveer een kwartier bakken tot ze lichtbruin en knapperig zijn.

DRINKEN: 

Ook op dit gebied hebben de Britten hun sporen nagelaten. Kiwi’s zijn echte theeleuten en drinken hun thee graag met veel melk. Je vindt de Kiwi’s ook regelmatig terug in de pub. Bier is de populairste alcoholische drank en deze wordt dan ook met grote mate genoten. Door de sterke biercultuur werd het drinken van wijn als een buitenlandse gewoonte beschouwd, maar de laatste twintig jaar wordt wijn steeds populairder. Nieuw-Zeeland kent intussen al meer dan driehonderd wijnmakerijen.

Er werden al in 1830 druiven geplant in Nieuw Zeeland, maar pas in de jaren '80 van de 20 eeuw, toen de wijnmakers besloten zich te concentreren op witte wijnen zoals “sauvignon blanc”, kreeg het land een naam als goede producent van goede wijnen. Het aantal wijnmakerijen bedraagt inmiddels 400 en in 2000 werd er 19,2 miljoen liter wijn uitgevoerd. Veel wijngaarden hebben restaurants, bieden rondleidingen met wijnproeven en verkopen wijn uit het vat. De bekendste wijnen van Northland zijn volle rode, met name merlot.