GESCHIEDENIS - Nepal

Aangenomen wordt dat de eerste bewoners van de Kathmandu-vallei in Nepal van Tibetaanse (Mongoolse) afkomst waren. Nepal’s vader zou “Prithvi Narayan Shah” zijn en de Gupta en de Ahir de oudste dynastieën. Onder de Hindoeïstische “Kirat” stam (vanaf 700 v.Chr.) beleeft Nepal een welvarende tijd.

Nepal lag op de handelsroute tussen China en India en veel kooplui, reizigers en pelgrims reisden door het land. Ook werd het Boeddhisme geïntroduceerd; rond 500 voor Christus werd in Lumbine prins Siddharta geboren. Hij was de latere Boeddha. Omstreeks de de 3e eeuw v.Chr. was Nepal een belangrijk centrum van de boeddhistische cultuur.

Rond 250 v. Chr. heerste de vorst Ashoka. Diverse van oorsprong Indiase Licchavi-vorstenhuizen regeerden vanaf circa 450 na Christus. Er ontstond een bloeiende beschaving in Nepal en het Boeddhisme werd langzaam vervangen door het Hindoeïsme.

Onder hen bevonden zich vorstelijke geslachten uit Rājāsthan en hieruit ontstond in de loop van de 13e eeuw de Malla-dynastie, die in de 15e eeuw haar hoogtepunt bereikte. In deze periode namen de handel en de welvaart toe en werden veel tempels en paleizen gebouwd. Tegen het eind van de regeerperiode van de Malla-vorsten viel het land uiteen vanwege familievetes. Nepal viel uiteen in diverse kleine staatjes.

 In 1768 werd Nepal verenigd onder de heerschappij van de Prihvi Narayan Shah - vorst van het prinsdom Gurkha en nazaat van een ander vorstengeslacht uit Rājāsthan - die in 1768 tot koning werd gekroond.

Aan het eind van de 18e eeuw leidde langdurige verschillen van opvatting over de waarde van de munt (die geslagen werd in Tibet) tot twee invasies in Tibet door de Gurkha's in 1788 en 1791. De interventie van een omvangrijk Chinees leger van circa 20.000 soldaten was noodzakelijk om de gurkha's het land weer uit te drijven.

Het Chinese leger achtervolgde het Nepalese leger tot in de directe omgeving van Kathmandu, waar het zich uiteindelijk overgaf. Nepal werd gedwongen een vernederend vredesverdrag te sluiten. Met dit verdrag van Betrawoti verloor Nepal alle voorrechten die het voorheen in Tibet bezat. Eén van de bepalingen uit het verdrag is, dat Nepal tribuut plichtig aan China wordt. Eén maal per vijf jaar zal er vanuit Nepal een missie naar Peking reizen.

In het begin van de 19e eeuw probeerde Nepal zijn grondgebied in zuidelijke richting (noord-India) uit te breiden, terwijl de Britse Oost-Indische Compagnie vanuit het zuiden dit gebied binnendrong. De conflicten liepen uit op een oorlog tussen de Britten en Nepal, die duurde van 1814 tot 1816 en waarin Nepal een nederlaag leed.

Omdat het land van weinig betekenis was voor de Britse handel en omdat de Nepalese Gurkha-soldaten in eerste instantie betrouwbare bondgenoten waren, maakten de Britten van Nepal geen kolonie. Wel zou een Britse resident in Kathmandu blijven terwijl een aantal belangrijke families om de macht bleven strijden.

De Shahs raakten in 1846 hun feitelijke macht kwijt, toen Jung Bahadur Kunwar de regeringsmacht naar zich toetrok. Hij benoemde zichzelf tot premier, onder de titel Rana en maakte dit ambt erfelijk. De koning moest gehandhaafd blijven, omdat het volk hem beschouwde als reïncarnatie van de hindoe-god Vishnoe. Hij streefde ernaar om het land in militair, politiek en commercieel opzicht een regionale macht te maken. Daarnaast wilde hij revanche nemen op Tibet voor de vernedering in 1792.

In 1850 breekt in China de Taiping-opstand uit. Jang Bahadur taxeert dat China niet in staat is tot enige militaire actie in Tibet. Hij gebruikte het voorwendsel van een slechte behandeling van Nepalese handelaren in Tibet op de terugreis van Peking naar Kathmandu om in april 1855 het land binnen te vallen. Dat leidde tot de Tibetaans-Nepalese oorlog van 1855 en 1856.

Het daarna gesloten verdrag van Thapatali geeft Nepal tot aan de Britse veldtocht in Tibet in 1903 een zeer dominante positie in Tibet. De Rana-familie verbond zich met de Britten en beheerste al spoedig alle sectoren van de Nepalese samenleving. Met steun van de Britten onderdrukten de Rana's op meedogenloze wijze alle oppositie tegen hun bewind. In ruil vochten de beruchte Gurkha soldaten voor Engeland. De Rana’s bouwden enorme paleizen en verdeelden het land onder familieleden en vrienden. Onderwijs was er niet voor het volk maar alleen voor de elite. Deze constructie zou blijven bestaan tot 1951.

Dit was aanleiding tot de oprichting van het Nepali Democratic Congress. In 1950 gingen de twee partijen een fusie aan en vormden de Nepalese Congrespartij, die in het geheim werd gesteund door koning Tribhuvana.

In hetzelfde jaar deed het Nepali Congress een greep naar de macht, die het eind van het Rana-bewind inluidde en het koninklijk gezag herstelde. De Rana's gaven zich niet zo snel gewonnen en in januari 1951 werd er een compromis bereikt dat er een kabinet zou worden gevormd van vijf Rana's en vijf leden van het Nepali Congress. In februari keerde de koning terug van zijn ballingschap in India.

De gemengde regering was geen succes en onder dreiging van een burgeroorlog en ingrijpen van India in november 1951 nam het laatste Rana-lid ontslag. Er volgde een periode van politieke onrust met tien regeringen in negen jaar. In deze periode stierf koning Tribhuyana (1955), hij werd opgevolgd door zijn zoon Mahendra. Koning Mahendra kondigde in 1959 de eerste grondwet van Nepal aan.

Deze voorzag in de instelling van een parlement bestaande uit twee kamers, waarvan de tweede gekozen zou worden. Bij de verkiezingen, die later dat jaar werden gehouden, veroverde het Nepali Congress 74 van de 109 zetels in de gekozen kamer. De regering bleef echter slechts 19 maanden aan het bewind.

In 1962 verklaarde de koning dat Nepal nog niet klaar was voor een democratie naar westers model, en vaardigde een nieuwe grondwet uit, die de macht van de monarchie bevestigde en die het partijloze panchayat-systeem voor het overheidsbestuur instelde (een systeem gebaseerd op de aloude dorpsraad).

In 1972 volgde Birendra Mahendra op als koning toen deze plots overleed. De politieke situatie in Nepal veranderde echter nauwelijks.

Het verboden Nepali Congress kreeg aanhang onder de studenten en bleef een haard van ontevredenheid en verzet. In april en mei 1979 braken er studentenonlusten uit, die op gewelddadige wijze werden onderdrukt. De onrust in het land deed de koning echter inzien dat er politieke hervormingen nodig waren. Hij kondigde dan ook een nationaal referendum aan, waarbij de bevolking kon kiezen tussen voortzetting van het politieke systeem in aangepaste vorm of instelling van een democratisch meerpartijenstelsel.

Alle volwassenen hadden stemrecht en konden in het geheim hun stem uitbrengen. Er werd amnestie verleend aan ballingen en politieke gevangen, zodat ook zij hun stem konden uitbrengen. De uitslag van de stemming die werd gehouden op 2 mei 1980; een bescheiden overwinning (55%) van de voorstanders van een hervormd panchayat-stelsel was het gevolg. In juni van dat jaar kondigde de regering wetten af die een ernstige beperking betekenden van de politieke vrijheid en een verbod op alle politieke organisaties.

Afgezien van de binnenlandse politieke situatie was het belangrijkste probleem waar Nepal in de jaren 80 voor werd gesteld, het oplossen van de ernstige sociale en economische vraagstukken: een groeiende bevolkingsdruk, een trage economische ontwikkeling, een gebrekkig verkeersnet en onvoldoende sociale voorzieningen. Tot 1990 was Nepal een dictatuur waarin de koning een alleenheerschappij had.

Toen er in 1996 verkiezingen waren waar de Verenigde Communistische Partij van Nepal (Maoïstisch) niet aan mee mocht doen, besloot zij o.l.v. Prachanda met geweld de machthebbers te verdrijven. De Nepalese Burgeroorlog zou uitgevochten worden tussen 1996 tot 2006 tussen enerzijds de maoïstische (communistische) rebellen en anderzijds het regeringsleger van het Koninkrijk Nepal.

In korte tijd kwamen grote gebieden onder controle van de maoïstische rebellen; zij zouden zo’n 60% van het land veroveren maar in de dichtstbevolkte gebieden bleven de regeringstroepen weerstand bieden. In 2001 schoot kroonprins Dipendra onder invloed van alcohol en andere drugs een groot deel van zijn familie (waaronder zijn vader Birendra) dood en pleegde vervolgens zelfmoord.

De reden daarvan is tot op heden nog een raadsel (men gaat uit van het niet accepteren voor z’n echtgenote), maar de rebellen maakten er dankbaar gebruik van en verhevigden de strijd in een poging om het nog overgebleven deel van het koningshuis te verdrijven. Hun belangrijkste doel was om de koning af te zetten en een communistische natie te beginnen zoals China na de revolutie.

In tegenstelling tot de inmiddels vermoorde Birendra, die de strijd zo veel mogelijk probeerde te sussen, besloot zijn broer en opvolger Gyanendra frontaal in de aanval te gaan tegen de rebellen. Het volk was woedend vanwege z’n aangerichte bloedbad. Het gevolg van de verharde strijd was dat bij zowel de rebellen áls bij de regeringstroepen veel slachtoffers vielen. Daarnaast stegen ook de aantallen burgerslachtoffers schrikbarend.

Door alle partijen werden de mensenrechten in Nepal op grote schaal geschonden. Als gevolg van de verhevigde burgeroorlog stortte het toerisme (enige noemenswaardig bron van inkomsten voor Nepal) volledig in. Omdat de rebellen werden beschuldigd van terrorisme was de Nepalese regering in staat om in het buitenland wapens aan te schaffen tegen gereduceerd tarief.

In 2008 versloeg Ram Baran Yadav van de Congrespartij de door de maoïsten gesteunde kandidaat Ramraja Prasad Singh als president. De nieuwe president heeft voornamelijk een ceremoniële functie, maar moet wel de nieuwe premier benoemen. Er treed een coalitie aan o.l.v. de maoïstische premier Prachanda. In 2009 treed hij af uit protest tegen het besluit van president Yadav om het ontslag van de legerchef te blokkeren. De leider van de communisten Madhav Kumar Nepal wordt de nieuwe premier.

In 2010 treedt Madhav Kumar Nepal af onder druk van de maoïsten. In 2011 wordt na een zeven maanden durende impasse Jhalnath Khanal premier, maar hij moet in augustus alweer het veld ruimen. Zijn opvolger is de Maoïst Baburam Bhattari. In 2012 ontbind Bhattari het parlement en kondigt verkiezingen aan. Archeologen hebben in 2013 een houten constructie opgegraven die een eerbetoon zou zijn aan Boeddha en dateert uit de 6e v.Chr.

Het zou het oudste monument voor Boeddha zijn dat ooit is ontdekt en een bewijs vormen dat de spirituele leider in die periode al leefde of had geleefd. De vondst werd gedaan bij de Maya Devi tempel in Lumbini, de geboorteplaats van Siddhartha Gautama die later Boeddha werd. De tempel staat op de plaats waar Boeddha ter wereld zou zijn gekomen. In datzelfde jaar wint de Nepales Congresspartij de meeste zetels. In 2014 wordt Sushil Koirala de nieuwe premier. 

De grote aardbeving

In 2015 wordt Nepal getroffen door de zwaarste aardbeving sinds 80 jaar. De communist Khadga Prasad Sharma Oli wordt in 2015 verkozen tot nieuwe premier van Nepal. De nieuwe premier kondigde aan zich te willen toeleggen op onder meer de wederopbouw van het land. Ook moet Oli een oplossing vinden voor het conflict met een etnische minderheid in het zuiden van het land. De ruzie gaat over de nieuwe grondwet en leidde al tot gewelddadige protesten. In 2016 wordt de maoïst Prachanda voor de tweede keer premier.

In 2017 wisselt het premierschap volgens afspraak, Sher Bahadur Deuba is de premier tot februari 2018, dan worden opnieuw verkiezingen gehouden. De partijen o.l.v. Oli en Dahal vormden een coalitie en haalden de parlementsverkiezingen binnen en OLI, die de grootste van de twee partijen leidde, wordt in 2018 beëdigd als premier. Later dat jaar kondigden Oli en Dahal de fusie aan van hun partijen - de UML en CPN-M - aan om de Communistische Partij Nepal (NCP) op te richten, die nu de regerende partij in het parlement is en na 2 jaar weer wordt gesplitst door onenigheid. Vanaf eind 2020 streeft Oli naar ontbinding van het parlement en het houden van verkiezingen.

Het hooggerechtshof verklaart in 2021 de pogingen van OLI ongrondwettelijk en roept op tot een benoeming van de door de oppositie gesteunde NC-leider Sher Bahadur Deuba tot premier. Hij wordt op 13 juli de nieuwe premier van Nepal.

September 2018 - tijgers

Nepal lijkt het eerste land ter wereld te worden dat de zogeheten TX2-doelstelling haalt: een verdubbeling van de wilde tijgerpopulatie in 2022. TX2 is een akkoord dat dertien landen in 2010 sloten om de schrikbarende terugloop van deze dieren in het wild actief tegen te gaan.

In Nepal is het aantal tijgers sinds 2009 toegenomen van 121 tot ongeveer 235. Dit heeft het Wereld Natuur Fonds (WNF) bekendgemaakt. De belangrijkse oorzaken van de snelle terugloop van het aantal tijgers zijn onder meer hardnekkige stroperij en ontbossing om plaats te maken voor nieuwe infrastructuur of landbouw.

Dit heeft het essentiële levensgebied van tijgers in het wild drastisch verkleind. Het doel is een verdubbeling van het aantal tijgers in deze landen voor 2022, het volgende Chinese Jaar van de Tijger.