Zwolle

Centrum:

Het centrum van de oude stadskern moet de Grote Markt zijn – een meerhoekig plein in het midden van de Middeleeuwse deel van Zwolle. Misschien het bekendste symbool van Zwolle is de Peperbus, pepertoren of officieel onze lieve Vrouwekerk. Deze is van veraf in de omgeving te bewonderen. De toren kun je beklimmen tegen een kleine vergoeding.

Andere bekende bouwwerken in het centrum zijn de Grote of St. Michaelskerk maar ook het prachtige stadhuis wat deels bestaat uit een 15de eeuws deel. Vlakbij de Bethlehemkerk (met een lievelijk pleintje met terrassen waar ooit de begraafplaats lag) is het “Karel V” huis te bewonderen.

Het is een in renaissancestijl huis met een prachtige versierde gevel. Aan de oostzijde van het centrum is de statige Sassenpoort te zien. Dit is de enige geheel bewaard gebleven poort van de oorspronkelijk zes poorten in de stadsmuur.

Tijdens een wandeling door het centrum, dat omringd is door een stadsgracht kom je meerdere restanten van de stadsmuur tegen. Oorspronkelijk waren er 23 torens opgenomen in de muur. De Wijndragerstoren en de Pelsertoren zijn helemaal bewaard gebleven, de Zwanentoren gedeeltelijk bewaard gebleven. Vroeger was de hele stad ommuurd.

Film-locaties: 

Indien geïnteresseerd in film-locaties zal Zwolle je niet snel vervelen; De koestraat en kamperstraat fungeerden in “Bankier van het Verzet” terwijl de Kromme Jak duidelijk te zien is in “Ciske de Rat”. Tenslotte is de gerechtshof (ten zuiden van centrum) van Zwolle te zien in “Lucia de B”. 

Zwolle behelst een aantal interessante musea waarvan de “fundatie” wellicht de bekendste is. Hier kun je een omvangrijke collectie beeldende kunst zien. Andere stadsmusea zijn o.a. het stedelijk museum en het vrouwenhuis. Het bekendste stadspark is gelegen aan de Potgietersingel terwijl er ook twee molens bewaard zijn gebleven. Deze zijn de “passiebloem”, een 8kantige stelling-oliemolen en de Windesmeier, een windkorenmolen uit 1747. 

IJsselbrug:

De IJsselbrug (ook wel Katerveerbrug (I)) vormt de verbinding over de IJssel tussen Zwolle en Hattem. Enkele honderden meters van deze brug ligt de Nieuwe IJsselbrug in de A28 en een Hanzeboog op de spoorlijn Utrecht - Zwolle. 

Voordat de IJsselbrug tot stand kwam, werd de verbinding tussen de oevers verzorgd door een veerdienst, het Katerveer. Een brug over de brede rivier is uiteindelijk in 1930 opengesteld en tegelijk werd de veerdienst opgeheven. In de vroege ochtend van 10 mei 1940 werd om de opmars van de Duitsers af te remmen het hoofdgedeelte van de IJsselbrug door het Nederlandse leger opgeblazen.

De stalen boogbrug viel in het water, maar de rivierpijlers en de aanbruggen bleven gespaard. Het herstel van de brug duurde bijna 3 jaar. In januari 1943 was operatie "in den oorspronkelijke toestand" voltooid. Het houten dek van de hoofdbrug werd vervangen door een versie van gewapend beton.

In 1945 werd voor de tweede keer de brug opgeblazen, nu door het Duitse leger om het de geallieerde troepen moeilijk te maken verder op te rukken. Er werd door de geallieerden tijdelijk een baileybrug aangelegd. Op 4 oktober 1947 werd de brug heropend.

Oorlogswinter: 

De brug speelt een bijzondere rol in de Nederlandse film “Oorlogswinter” waarbij een Engelse piloot naar al bevrijd Nederlands gebied probeert te ontsnappen. Op de middelste peiler is een plaquette bevestigd waarop de tekst “brug tussen angst en hoop – hongerwinter 1944, 1945” is ingegraveerd. Dit om aan te geven dat de brug een zeer belangrijke hindernis was om te nemen in deze angstige tijd voor hongerige mensen die uit het Westen een tocht ondernamen om in het Oosten eten te bemachtigen. 

Vrije Rijksstad

Tegelijkertijd met Deventer en Kampen werd Zwolle in 1495 door Keizer Maximiliaan I erkend als Vrije Rijksstad. In 1572 werd Zwolle veroverd door Willem van den Bergh, een zwager van Willem van Oranje.

Maar na het uitmoorden van Zutphen door de Spaanse troepen van Don Frederik, gaf de stad zich met enkele andere steden vrijwillig over om verder bloedvergieten te voorkomen.

De Staten van Overijssel deden in eerste instantie niet mee aan de Unie van Utrecht, die bedoeld was als militair verbond tegen de oprukkende Spaanse troepen. Maar toen de stadhouder van Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel in 1580 overliep naar Spanje volgde een opstand waarbij de katholieken werden verslagen. Tijdens Parma's negen jaren was Zwolle de enige stad die niet door de Spanjaarden werd heroverd. Tijdens de Tien jaren van Maurits van Oranje was de stad een militaire basis vanuit waar Overijssel en Gelderland konden worden heroverd. 

Pas in de Franse tijd kreeg Zwolle de status van hoofdstad, Na het vertrek van de Fransen werd Zwolle hoofdstad van de provincie Overijssel. Rond 1870 nam het bevolkingsaantal van de stad sterk toe. De oorzaak lag hoofdzakelijk bij het verkrijgen van een spoorwegstation (1876). Buiten de stad werd een nieuw stadsdeel ontwikkeld, Assendorp. De stadstram werd opgeheven in 1919. Na de Tweede Wereldoorlog werd het regionaal tramnet opgeheven.

Tijdens de oorlog: 

In Zwolle werden de verkeersbrug en de spoorbrug over de IJssel opgeblazen op 10 mei 1940. Daarmee viel ook de telefoonverbinding met Noord-Nederland weg, die via deze bruggen liep. In Zwolle werd een van de drie bureaus van de burgerlijke stand voor Duitsers gevestigd. Ook kreeg Zwolle een van de 57 door de Duitsers ingestelde arbeidsbureaus. Zwolle kreeg een zg. 'Joodsche Raad', opgericht in opdracht van de Duitsers.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden 495 joodse inwoners van Zwolle door de bezetter weggevoerd en in concentratiekampen omgebracht. Zwolle werd op 14 april 1945 door Canadezen bevrijd. Leo Major (1921-2008) was een van de eerste geallieerde militairen die de stad betrad en vrijwel zelfstandig verantwoordelijk was voor de terugtrekking van de Duitsers, en daarom ’de bevrijder van Zwolle’ wordt genoemd.