Scheveningen

De aanwezigheid van de graven in “Die Haghe” zijn waarschijnlijk de reden geweest van het ontstaan van het buurtschap Scheveningen vanwege de vraag naar verse vis. De oorspronkelijke kern van Scheveningen bevindt zich in Scheveningen-Dorp uit de 12e eeuw, maar door stormvloeden werd de stad steeds overvallen door de zee.

Pas in 1665 kwam er een weg tussen Den Haag en Scheveningen – daarvoor was er alleen een duinpad.

Aan de weg lieten welgestelden villa’s bouwen en dit werd versterkt toen Scheveningen zich als “rijke” badplaats liet gelden.  De jaren erop werd visvangst steeds belangrijker. In de tweede wereldoorlog werd heel Scheveningen aangemerkt door de bezetters als “sperrgebiet” – vele huizen werden gesloopt om ruimte te maken voor bunkers van de “AtlantikWall”.

Oranjehotel 

Batterijen, bunkers en het beruchte “Oranjehotel” (nu Penitentiaire gevangenis Scheveningen waar ook internationale oorlogsmisdadigers worden vastgehouden) zijn allen nog steeds aanwezig in Scheveningen. Er zijn plannen om het gebouw eindelijk te gaan gebruiken als museum (het herinneringscentrum “Oranjehotel”). 

Er zou binnen de muren van de Scheveningse gevangenis, een informatiecentrum komen en achter de vijf meter hoge gevangenismuur wordt een herdenkingsruimte ingericht. Het museum gaat waarschijnlijk in 2018 open.

Tegenwoordig is de kustplaats vooral 's zomers in belangrijke mate afhankelijk van met name dagtoerisme uit Nederland en Duitsland. Het meest karakteristieke deel van het oude dorp vindt men bij en achter de Oude Kerk.

In Scheveningen geboren inwoners voelen zich Schevenings en niet Haags. Het plaatselijke dialect, het Schevenings, wordt door jongeren weinig meer gesproken, hoewel er een groeiende belangstelling bestaat voor deze oorspronkelijke dorpstaal. In het stadje wordt nog door een klein aantal, overwegend bejaarde, vrouwen nog plaatselijke klederdracht gedragen. Een aantal vooraanstaande Scheveningers zijn o.a. Dick Jol (scheidsrechter), Wim Kan (cabaretier), Jan Pronk (politicus) en Martin Jol (voetbaltrainer).

Koning Willem I

De latere koning Willem I zette bij aankomst in zijn vaderland voor het eerst voet op Nederlandse bodem te Scheveningen. Hij landde hier aan op het strand op 30 november 1813 en werd een dag later te Amsterdam uitgeroepen tot soeverein vorst der Nederlanden. 

Filmliefhebbers smullen van het verhaal dat tijdens WW2 de Duitsers altijd werd gevraagd om de plaatsnaam “Scheveningen” uit te spreken ervanuit gaande dat dat als buitenlander onmogelijk was. In 1973 was Scheveningen de startplaats van de Ronde van Frankrijk.

De Scheveningse pier: 

De beroemdste pier van Nederland is de pier van Scheveningen. De Scheveningse Pier is in 1961 geopend en heeft dienst gedaan als horeca-, winkel- en entertainmentcomplex (o.a. discotheek en Club Veronica). 

Het werd in oktober 2013 gesloten omdat het niet meer voldeed aan de brandveiligheidseisen. Op 18 juli 2015 is de pier weer gedeeltelijk opengesteld.

Er is een pannenkoekenhuis,  de uitkijktoren en de Bungy Jump weer toegankelijk voor het publiek. 

Ook internationale optredens waren er van o.a.  Marlene Ditrich, Edith Piaf en John Coltrane. Het eerste optreden van de Rolling Stones in Nederland vond ook plaats in de Kurhauszaal, op 8 augustus 1964. Het zou een berucht en kort concert worden. André van Duin deed in het voorprogramma mee en Jos Brink moest de nummers aan elkaar praten.

Het voorprogramma liep uit en de onrust onder het publiek nam toe. De Stones speelden slechts vier nummers voordat een complete chaos uitbrak en het optreden werd gestaakt. De artiesten moesten vluchten via een van tevoren bedachte vluchtroute. Honderd man politie was nodig om de zaal te ontruimen.

In de jaren 60 en 70 liepen de bezoekersaantallen zo terug dat afbraak dreigde. Onder druk van de bevolking volgde een renovatie en heeft het nu monumentstatus. Sinds het WK 2010 in Zuid Afrika presenteerde “Wilfred Genee” de voetbal talkshow, VI Oranje vanuit het Kurhaus.

Nationaal Monument Oranjehotel

Aan het eind van WW1 werd in de tuinen van de Bijzondere Strafgevangenis in Scheveningen een cellenbarak gebouwd. Van 1919 tot 1940 diende de cellenbarak van de Scheveningse gevangenis als huis van bewaring voor kleine criminelen.

Na de Duitse inval van 10 mei 1940 werden er Duitse krijgsgevangenen, NSB'ers en Rijksduitsers, die gevangengenomen waren tijdens de gevechten in en om de Residentie, opgesloten. Na de capitulatie van Nederland namen de nazi's de gevangenis over. Tussen 1940 en 1945 zaten ruim 25.000 mensen gevangen in het Oranjehotel.

De meerderheid was gearresteerd wegens verzet, ongehoorzaamheid of uitingen van onvrede met de Duitse bezetter. Daarnaast zaten er Joden, communisten, zigeuners en mensen die waren gearresteerd wegens o.a. diefstal en zwarthandel. Velen werden veroordeeld tot straffen in Duitse kampen of gevangenissen. Ook werden ruim 250 gevangenen ter dood veroordeeld en op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

De naam Oranjehotel dateert uit het begin van de Duitse bezetting en wordt sindsdien gebruikt als eerbetoon aan de vele daar opgesloten verzetsmensen. Bekende Nederlanders die in het Oranjehotel hebben vastgezeten zijn o.a. Anton de Kom, Corrie ten Boom (zie Haarlem), Erik Hazelhoff Roelfzema en George Maduro. Ook werden er vezetsmensen van de Geuzengroep, Februaristakers en van de Stijkelgroep opgesloten.

Na de bevrijding werden er collaberateurs opgesloten maar ook kopstukken zoals de  NSB-leider Anton Mussert, Meinoud Rost van Tonningen en Max Blokzijl. In 1949 werd de cellenbarak weer in gebruik genomen als 'gewoon' huis van bewaring. Vanaf 2018 is een deel van het voormalige “oranjehotel” toegankelijk voor het publiek. 

Waalsdorpervlakte 

De Waalsdorpervlakte is een vlakte in het duingebied vlak achter Scheveningen. De vlakte deed lange tijd dienst als militair oefenterrein van Legerkamp Waalsdorp maar werd in 2016 afgesloten. Tijdens de bezettingsjaren werd het schietterrein door de Duitsers gebruikt als fusilladeplaats: verzetsstrijders uit de nabijgelegen gevangenis, het Oranjehotel, werden door de Duitsers ter hoogte van schietbaan 9 ter dood gebracht.

Hierbij werden er 38 verzetsstrijders vermoord en onder het zand begraven. Er zijn in totaal tussen de 250 en 280 mensen omgebracht. De verzetsstrijders zijn na de bevrijding herbegraven op onder meer Ereveld Loenen.

Dit was mede mogelijk doordat de Katwijkse helmplanter verzetsheld Pieter Kuijt helmgras plantte op de veldgraven van de gefusilleerde, waardoor deze na de oorlog teruggevonden konden worden. Na de oorlog werd deze plek een van de belangrijkste Nederlandse oorlogsherdenkingsplaatsen.

Op 30 april 2021 kreeg als eerbetoon aan Kuijt het fietspad door de Waalsdorpervlakte langs de herdenkingsplaats officieel de naam Pieter Kuijtpad. Van zesentwintig lichamen is tot op heden niet bekend wie de slachtoffers zijn.  

Andere bezienswaardigheden: 

• Sea Life, het museum beelden aan zee, Circustheater en de Penitentiair complex Scheveningen (aka “Oranjehotel) - zie “wandeling Den Haag en Scheveningen”.