Haarlem en Overveen

De historische binnenstad:

De historische binnenstad, die omringd is door grachten en singels, wordt gekenmerkt door vele oude straatjes en monumenten. Haarlem is de zesde monumentenstad van Nederland en telt 1149 rijksmonumenten.

Daarnaast telt de stad zo’n 1238 gemeentelijke monumenten. In de binnenstad staan dan ook de meeste van de monumenten, zoals de Grote of Sint-Bavokerk, het Stadhuis en de Vleeshal.

De stad kent echter ook een aantal toonaangevende moderne bouwwerken, zoals de Toneelschuur, het Patronaat, de nieuwbouw van de Stadsschouwburg en het kantoor van de ING Bank aan de Wilhelminastraat. Sinds 1990 is het centrum aangewezen als beschermd stadsgezicht. 

De Grote Markt: 

In het hart van de binnenstad ligt de Grote Markt waaraan enkele bijzondere historische gebouwen staan waaronder het stadhuis, de Vleeshal en de Grote of St. Bavokerk. De skyline van de binnenstad wordt gedomineerd door deze enorme kerk met zijn bijna 80 meter hoge toren.

Veel bekende musici onder wie Mozart hebben op het wereldberoemde Müllerorgel in de kerk gespeeld. Aan de westzijde bevindt zich het stadhuis, een rechthoekig gebouw met kantelen en een toren. Op de plaats waar het stadhuis is gebouwd stond vroeger een jachtslot van de Graven van Holland. Op de Grote Markt is twee keer per week markt en door het jaar heen vinden er verschillende evenementen plaats waaronder de jaarlijkse kermis.

De drie winkelstraten: 

Vanaf de Grote Markt lopen in drie richtingen belangrijke winkelstraten namelijk de Grote Houtstraat, de Barteljorisstraat en de Zijlstraat. Allen staan op het “Monopoly” bordspel. In het historisch centrum bevindt zich een aantal kleine karakteristieke winkelstraatjes, zoals de Warmoesstraat, de Schagchelstraat en de Kleine Houtstraat. De rivier het Spaarne scheidt de binnenstad in twee delen.

Ten westen van de rivier ligt het grootste deel van de binnenstad. Ten oosten het deel dat ook wel de Spaarnwouderbuurt wordt genoemd. In dit deel is onder andere de enige overgebleven stadspoort van Haarlem te vinden de Spaarnwouder- of Amsterdamse Poort.

Ook bevinden zich hier de molen De Adriaan en Koepelgevangenis. Beide oevers van het Spaarne worden door twee monumentale draaibruggen, een klein ophaalbruggetje genaamd de Gravestenenbrug en een moderne ophaalbrug met elkaar verbonden. Deze laatste brug, die in de volksmond de 'Verfroller' wordt genoemd, heet officieel de Lange Brug.

Buitenwijken

Ten zuiden van het centrum ligt de Haarlemmerhout. Aan dit stadspark ligt het 18e-eeuwse neoclassicistische Paviljoen Welgelegen, dat thans deel uitmaakt van het provinciehuis van Noord-Holland.

Welgelegen werd gebouwd door bankier Henry Hope en werd tijdens de Franse tijd bewoond door Lodewijk Napoleon.

Ten zuiden van de Leidsebuurt werd eind 19e eeuw begonnen met de bouw van de Kathedraal St. Bavo. Het Kenaupark, ontworpen in 1865, is het op één na bekendste park in Haarlem.

De naam heeft het te danken aan Kenau Simonsdochter Hasselaer, die leefde van 1526 tot 1588 of 1589.

TIjdens het beleg: 

Zij speelde een grote rol tijdens het Beleg van Haarlem. Haarlem telt 22 hofjes. In de 17e eeuw waren er meer dan 40, maar in de 18e en 19e eeuw is er veel verdwenen. Ook het oudste hofje van Nederland is in Haarlem, het Hofje van Bakenes uit 1395.Ten noorden van de Amsterdamse Vaart ligt het industriegebied Waarderpolder. Dit gebied huisvest veelal detail- en groothandelsbedrijven, bedrijven uit de bouwnijverheid en lichte industrie.

Het Teylers Museum aan het Spaarne bestaat sinds 1784 en is daarmee het oudste museum van Nederland. De collectie van het museum is gericht op kunst en wetenschap en omvat onder andere schetsen van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo. Een ander bekend museum in de stad is het Frans Hals Museum.

Dit museum werd opgericht in 1862 en was destijds gevestigd in het stadhuis; het is in 1913 verplaatst naar een hofje uit de 17de eeuw. Het beheert een grote collectie schilderkunst uit de Gouden Eeuw, waaronder veel werk van naamgever Frans Hals. 

In de nabije omgeving kunnen meerdere forten en kastelen worden bezichtigd. Een hiervan is de Ruïne van Brederode, liggend in Santpoort-Zuid. Vroeger stond daar Kasteel Brederode, gesticht door Willem van Brederode in de tweede helft van de 13e eeuw. De forten van de Stelling van Amsterdam zijn de laatste grote bezienswaardigheden in de omgeving van Haarlem.

Eerebegraafplaats Bloemendaal (Overveen)

Op de Eerebegraafplaats in de Kennemer Duinen liggen 347 Nederlandse verzetsstrijders begraven. Onder wie Theo van Gogh, Walraven van Hall, Johannes Post, Marinus Post, Hannie Schaft, Johan Brouwer, Willem de Tello, en Gerrit Jan van der Veen.

De slachtoffers zijn tijdens WW2 door de Duitsers op verschillende plaatsen in de Kennemer duinen begraven, na daar of elders in Noord-Holland, zoals fusilladeplaats Rozenoord te zijn gefusilleerd.

Op in totaal 45 locaties in de duinen zijn 422 slachtoffers gevonden. Van hen zijn 347 herbegraven op de begraafplaats; de overige zijn bijgezet in een familiegraf, of zijn herbegraven in de gemeente van herkomst. 

Hannie Schaft: 

Op 27 november 1945 werd de erebegraafplaats ingewijd met de herbegrafenis van Hannie Schaft vanuit de Grote Kerk in Haarlem, in het bijzijn van koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernhard, gevolgd door een stoet van duizenden mensen. De erebegraafplaats werd 31 oktober 1953 voltooid met het aanbrengen van de gedenkplakkaten in aanwezigheid van minister-president Drees.

Sommige slachtoffers die later zijn gevonden hebben wel een grafsteen op het ereveld maar zijn begraven in een familiegraf. De 2,5 meter hoge urn bij de ingang bevat as van 81 verzetsmensen die in 1944 zijn gecremeerd in het crematorium Westerveld in Driehuis. Ook bevat de urn as uit de verbrandingsoven van concentratiekamp Vught. De graven zijn in vakken ingedeeld – zij zijn zo mogelijk herbegraven met vrienden uit het verzet of hoe zij zijn gevonden in de duinen.

Om onderstuiven door duinzand te voorkomen werd in 1951 een muur geplaatst inclusief een zandstenen toren met een hardhouten klokkenstoel. Naast deze wordt dagelijks de Nationale Vlag gehesen. Jaarlijks zijn er herdenkingen waaronder de 4 Mei Nationale Dodenherdenking. De twee minuten stilte wordt voorafgegaan door een stille tocht om 19.00 uur vanaf de watertoren in Overveen.

In 1429 kreeg de stad het tolrecht. Het laatmiddeleeuwse Haarlem kende textielnijverheid, scheepsbouw en veel bierbrouwerijen. De welvaart werd nadelig beïnvloed door de Hoekse en Kabeljauwse Twisten, de Opstand van het Kaas- en Broodvolk en de Tachtigjarige Oorlog.

Een van de grote: 

Toch was Haarlem aan het begin van de 16e eeuw één van de zes grootste Hollandse steden. In 1573 viel de vesting Haarlem na een maandenlange Spaanse belegering door Don Fadrique Alvarez de Toledo (Don Frederick), zoon van de gevreesde Hertog van Alva.

Deze periode staat bekend als het Beleg van Haarlem, na de maandenlange belegering waren de Haarlemmers door honger gedwongen zich over te geven, Haarlem werd een Spaanse en dus katholieke enclave.

Tijdens de Spaanse bezetting leed de bevolking onder honger, pest en Spaanse strafmaatregelen tegen aanhangers van de reformatie zoals ophanging en verbranding. De stadsbrand van 1576 legde een kwart van Haarlem in de as. Deze brand was veroorzaakt door een Duitse soldaat in Spaanse dienst. De Spanjaarden vertrokken in 1577 nadat het akkoord van Veere was gesloten. Nadat de rust in Haarlem was teruggekeerd kwamen er veel Vlaamse en Franse immigranten naar de stad, zij bezorgden de Haarlemse linnennijverheid een nieuwe bloeiperiode.

Het beleg van Haarlem

Aan het einde van de 17e eeuw was Haarlem tot de derde grootste stad van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gegroeid (na Amsterdam en Leiden). In 1631 werd Haarlem met Amsterdam verbonden via de trekvaart. In de 18e eeuw raakte de textielnijverheid in Haarlem - net als in Leiden - ernstig in verval. In 1658 stichtte de Hollander Peter Stuyvesant Nieuw Haarlem aan de oostkust van Noord-Amerika (later werd dit een New Yorkse wijk).

Uitbreiding: 

In de 19e eeuw werden de vestingwerken ontmanteld en vervangen door plantsoenen terwijl in 1839 de eerste Nederlandse trein tussen Haarlem en Amsterdam reed. Na de uitvinding van de boekdrukkunst kreeg Haarlem een blijvende reputatie als drukkersstad. Later is daar een reputatie als schrijversstad bijgekomen: veel bekende schrijvers zijn er geboren, of werkten er.

Haarlem heeft in de 21e eeuw een woningbouwopgave van het rijk, waardoor er op verschillende locaties bouwprojecten voor huizen, winkels en voorzieningen op stapel staan of uitgevoerd worden. Dit betreft onder meer de volgende locaties: Raaks, Spoorzone, Ripperda, Stadion Oostpoort (HFC Haarlem), Stadsschouwburg Haarlem.