Groningen en Ezinge

Historische centrum Groningen:

Het oude centrum van Groningen, hard geraakt tijden de slag om Groningen in 1945 is compact en zeer gemakkelijk per voet te verkennen. Verschillende delen van de stad zijn aangewezen als beschermd stadsgezicht: de Binnenstad, Bloemenbuurt, Korrewegwijk, Oosterpoort Oost, Petrus Campersingel, Schildersbuurt, Verlengde Hereweg en Zuiderpark.

Ondanks de oorlogsschade bleven het symbool van de stad Groningen, de Martinitoren en de bijbehorende kerk bespaard evenals het Goudkantoor en het stadhuis. De Martinitoren, gelegen aan de Grote Markt, is de bekendste en met zijn 96,8 meter ook de hoogste toren van de stad Groningen.

De toren hoort bij de Martinikerk. Voor de stadjers, de inwoners van de stad, heeft de toren de bijnaam d' Olle Grieze, Gronings voor de oude grijze. Je kunt de toren beklimmen en genieten van het uitzicht.

Stadhuis en het kerkhof

Ook het stadhuis, gebouwd in 1810 ligt aan de Groot Markt, het kloppende hart van de stad is met vele gerestaureerde gebouwen. Hier staan talloze terrassen opgebouwd en is ook de wekelijkse markt. Een van de gebouwen die niet is herbouwd is het Scholtenhuis aan de Grote Markt waar de bezetter z’n SD hoofdkantoor in had gevestigd. Nu is er een Naberpassage (verzetsstrijder) waar een plaquette hangt ter herinnering aan de gruweldaden die daar hebben plaatsgevonden.

Ten noordoosten van de Grote Markt ligt het Martinikerkhof. Tegenwoordig een van de meest serene plekken van de stad met als blikvangers het provinciehuis en het Prinsenhof,. Hier stond ook het meest mysterieuze gebouw van Groningen: de Sint-Walburgkerk. De locatie van de in 1627 gesloopte kerk is gemarkeerd. Achter het Prinsenhof ligt de fraaie Prinsentuin met hierin een van de rijkst vormgegeven zonnewijzers van het land. Aan de westkant van de Grote Markt ligt de Vismarkt.

De Martini-kerk: 

Met name de zuidkant van dit plein bevat een aantal fraaie panden. Het plein wordt aan de westkant afgesloten door de Korenbeurs, een verwijzing naar de rijkdom van de provincie in de negentiende eeuw die gebaseerd was op de graanteelt op de vruchtbare zeeklei.

Achter de Korenbeurs verheft zich de Der Aa-kerk, na de Martinikerk de tweede parochiekerk van de historische stad. Iets verder naar het westen, langs het water, of in het Gronings 'het diep', staat langs het Hooge der Aa een aantal fraaie pakhuizen en woonhuizen. Ook langs de Noorderhaven staan dergelijke panden. Vanaf de Grote Markt naar het noorden loopt de Oude Boteringestraat met een van de oudste huizen van de stad, het Calmershuis en de oude Rechtbank.

Een bijzonder aspect van Groningen zijn de vele hofjes, in Groningen gasthuizen genoemd. De bekendste zijn het Pelstergasthuis, uit de dertiende eeuw en een van de oudste hofjes van Nederland, en het Pepergasthuis. De meeste hofjes zijn te vinden in de Hortusbuurt, in de stadsuitleg uit het begin van de zeventiende eeuw.

Rond het borgterrein ligt een landgoed van ongeveer 2 hectare met o.a. een boomgaard met oude Groningse fruitrassen, waaronder Groninger Kroon en Zigeunerin. Het huis is in gebruik als congrescentrum van de Rijksuniversiteit Groningen en kan op afspraak worden bezichtigd.

Het landgoed rond de borg is opengesteld voor wandelaars. De ingang naar het borgterrein is voorzien van een in toegangshek dat in 1989 werd geplaatst. Het oude hek werd toen bij de kerk van Ezinge geplaatst. Bij de borg behoorden vroeger drie boerderijen, die tot de verkoop van de borg in 1899 werden verhuurd aan meiers.  

Andere bezienswaardigheden: 

• Groningen stad heeft een aantal interessante musea zoals het supermoderne Groninger museum gelegen op het kunstmatige eiland in het Verbindingskanaal. Andere musea zijn het noordelijke scheepvaartmuseum en het Nederlandse stripmuseum.  

Onderdeel van het Heilige Roomse Rijk

Bij de deling van het Frankische Rijk in 843 kwam het huidige grondgebied van de provincie Groningen onder de heerschappij van Lotharius I van Midden-Francië, dat in 962 werd omgedoopt tot het "Heilige Roomse Rijk"; sindsdien stond Groningen onder de Rooms-Duitse koningen en keizers.

De huidige stad Groningen verschijnt in 1040 voor het eerst in een geschreven bron als "Villa Cruoninga", een plaats in Drenthe. Groningen moet van oorsprong een Saksisch dorp geweest zijn. In de vroege middeleeuwen had de stad Groningen nog weinig interesse voor het omliggende Friese land.

Hier kwam in de late middeleeuwen verandering in en resulteerde in het begin van de 13e eeuw tot de Fries-Drentse oorlog.

Gefixeerd op Friesland

Het uiteindelijke gevolg van deze strijd was dat het gezag van de bisschop in Drenthe en de stad vrijwel geheel verdween. De stad ontwikkelde zich meer en meer tot een handelscentrum. Daarbij verschoof het belang wel van de internationale handel, Groningen was aangesloten bij de Hanze, naar een positie als regionale markt. Om die positie te beschermen en uit te breiden streefde de stad naar invloed op de omliggende gebieden. Met name in de 15e eeuw wist Groningen zijn positie steeds verder uit te bouwen.

Hoewel oorspronkelijk Drents was de stad meer en meer georiënteerd op Friesland. Binnen de stadsmuren was Groningen een betrekkelijk veilige plaats en bovendien was deze in staat om een aanzienlijke strijdmacht op de been te brengen.

Tijdens de 80-jarige oorlog koos stad Groningen voor de Spaanse zijde terwijl de Ommelanden voor de opstandelingen koos. Groningen was het eerste strijdtoneel tijdens de Slag bij Heiligerlee. Tot aan de reductie van Groningen, op 22 juli 1594, was de provincie regelmatig strijdtoneel; vanaf 1589 woedde er de zogenaamde Groninger schansenkrijg, met Willem Lodewijk als hoofdrolspeler aan staatse zijde, soms bijgestaan door Maurits van Oranje. Stad en Ommelanden sloten zich samen als 7e provincie aan bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Het belang van de Stad als militaire macht kwam nogmaals duidelijk aan het licht in het begin van de Hollandse Oorlog, het rampjaar 1672. Waar Overijssel, Gelderland en Utrecht zonder veel problemen ten prooi vielen aan de vijand, wist de uitgebouwde vesting Groningen stand te houden tegen Bernhard van Galen, het Gronings Ontzet. Deze overwinning wordt nog jaarlijks herdacht op 28 augustus.

De Franse stad: 

De tegenstellingen tussen Stad en Lande veranderden tijdens de Franse tijd van 1795 tot 1813. In deze tijd werd Groningen een werkelijke provincie die zich een eenheid voelde. Met de uittocht van de Fransen na het beleg van Delfzijl kwam er een einde aan de Franse tijd in Groningen. In de periode 1800-1850 kwam er een gevoel van provinciale trots op in de provincie, ook wel provincialisme genoemd.

De Groningers werden meer bewust van hun eigen identiteit. Op 27 maart 1871 werd de Sappemeerse Aletta Jacobs op 17-jarige leeftijd als eerste vrouw toegelaten tot een universiteit. De negentiende eeuw is in de provincie vooral de periode van de grote bloei in de landbouw en veenkoloniën.

Industrialisatie

Eind 19e en begin 20e eeuw was voor Nederland, en ook voor Groningen, een periode van industrialisatie. Zoals in vrijwel geheel Nederland heeft Groningen weinig gemerkt van WW1. In de stad was zo'n interneringskamp', waaraan de straatnaam Engelse Kamp nog herinnert. Hier werden vanaf oktober 1914 1.500 Britse militairen geïnterneerd. Tijdens WW2 werden nagenoeg alle Joden (zij woonden vooral in de stad Groningen en Winschoten) tijdens razzia’s in het najaar van 1942 allemaal opgehaald en daarna naar Westerbork gebracht.

In de stad woonden tegen het begin van de oorlog ongeveer 124.000 mensen, maar door een grote stroom vluchtelingen vanuit het zuiden was dit opgelopen tot meer dan 150.000. Een groot aantal verzetsstrijders was vlak voor de komst van de Canadezen opgepakt en veel van hen waren gefusilleerd.

De bevrijding van Groningen

In de jaren na 1950 werd de stad Groningen groots uitgebreid. In 1951 begon de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) met het zoeken naar aardolie in de provincie Groningen. In 1959 werd het gasveld bij Slochteren gevonden. Na 2010 werd na vele aardschokken besloten per jaar de kraan verder dicht te draaien.