Edam en Volendam

Bezienswaardigheden - Nederland

HOME / Nederland / NL - NH - bezienswaardigheden

inleiding

Volendam en Edam zijn twee voormalige Zuiderzee stadjes aan het huidige IJsselmeer met een zeer interessante geschiedenis. Beiden liggen zo’n 20 kilometer ten noorden van Amsterdam. Vroeger leefden de bewoners ,van Edam en Volendam voornamelijk van de visserij, tegenwoordig moeten vooral de inkomsten komen uit het toerisme.

Beide stadjes zijn gelegen in Waterland, een regio zoals de naam al suggereert met veel water maar ook boerderijen met koeien.

Waar Volendam bekend staat vanwege z’n klederdracht en gebakken vis, is Edam meer bekend om z’n kaasmarkt.

Volendam is vooral gericht op commercie met talloze souvenirwinkels, visrestaurants, uitgaansgelegenheden en winkels waar je je in traditionele kledij kan hijsen, Edam heeft z’n traditionele voormalige scheepswerven, romantische rustige straatjes met keitjes geflankeerd door prachtige oude koopmanshuizen, smalle kanalen en prachtige ophaalbruggen.

highlights

Volendam:

Het is een feit dat nog steeds meer toeristen een kijkje nemen in Volendam dan in het naastgelegen stadje Edam. Belangrijkste redenen zijn de klederdracht en de bekendheid vanwege de muziek en voetbal van het paling-dorp.

Frau Antje, het meisje, dat in Duitsland de Nederlandse kaas promoot, draagt een afgeleide van de Volendamse dracht.

De dracht is bekend geworden dankzij de schilders die rond 1900 in Volendam neerstreken. Kenmerkend is vooral de Volendammer hul die op het hoofd wordt gedragen, en de bloedkoralen kettingen, bestaande uit drie rijen dikke bloedkoraal, met een rechthoekig gouden slot, waarop vaak een scheepje of iets dergelijks is afgebeeld.

Je kunt in menig winkel op de drukke maar kleine haven jezelf in traditionele kledij hijsen en op de foto in een traditionele Volendammer kamer. Naast deze commerciële winkels zijn er talloze andere toeristen-winkels en restaurants te vinden in de Haven. Je kunt een kijkje nemen op de dijk (o.a. naar Edam) met prachtig zicht op het IJsselmeer met z’n talloze boten en/of de haven met z’n havenfront met talloze schepen en/of het prachtige “Spaander” hotel met z’n indrukwekkende schilderijencollectie (zie ook overnachtingen).

Langs de dijk en in de haven (en wat plekken hierachter zoals het “doolhof”) kun je nog de oude (houten) huizen op palen. Volendam is grotendeels katholiek en je kunt een bezoek brengen aan de “Sint-Vicentius” kerk en/of de “Stolphoevekerk”. Tenslotte is daar het Volendammer-museum en het palingsoundmuseum aangezien de stad talloze bekende Nederlandse artiesten heeft voortgebracht.

Edam:

Iets ten noorden van Volendam ligt de kaasstad Edam met z’n niet minder dan 177 rijksmonumenten. Het stadje heeft een zeer rijk verleden van scheepsbouw, houthandel en koopmansgeest. Edam heeft een fort (onderdeel van stelling van Amsterdam), een camping, 27 bruggetjes over talloze kanalen en is omringd door weilanden met Friese koeien. Maar de belangrijkste toeristische trekpleister is de wekelijkse kaasmarkt.

Na de toekenning van het recht op een kaaswaag door Willem van Oranje is er in Edam tot 1922 een commerciële kaasmarkt geweest waar de boeren uit de omtrek hun kaas kwamen verhandelen.

De Edammer kaas werd naar de markt vervoerd met kleine bootjes. Na het lossen op een speciale loswal werd de kaas door kaasdragers naar de markt gebracht. Daar werd de kaas te koop aangeboden aan handelaren. Na eerst te zijn gekeurd werd door middel van loven en bieden, het ‘handjeklap’, de kiloprijs van de kaas vastgesteld.

De kaasmarkt

Vervolgens werden de kazen weer op een berrie geladen en naar de waag gebracht waar het gewicht werd vastgesteld. De kaas werd ten slotte met paard en kaasbrik naar het kaaspakhuis vervoerd om daar nog enige tijd te ‘rijpen’. De kaasmarkt werd in 1989 weer nieuw leven ingeblazen. In de zomer (juli en augustus) wordt elke woensdag tussen 10.30 en 12.30 een toeristische versie van de kaasmarkt gehouden.

Het centrum van de stad kun je het beste per voet ervaren; bekendste architectonische bouwwerken zijn o.a. de laatgotische Grote of Niklaaskerk, een bouwwerk uit 1626, met een 15e-eeuwse speeltoren, het Raadhuis, daterend uit de 15e eeuw en het Weeshuis. Een drankje op het terras van het Damhotel is ook een “must”. Je kunt het Edammer museum bezoeken maar wandelend over de talloze prachtige hangbruggetjes, de romantische stille straatjes met keitjes, oude scheepswerven bezoeken of langs de grachtjes geflankeerd door talloze oude arbeiderswoningen en statige koopmanshuizen slenteren.

Het fort van Edam

Ten oosten van het centrum van Edam ligt het fort bij Edam wat een onderdeel is van de “Stelling van Amsterdam” wat dan weer op de UNESCO werelderfgoedlijst staat. In 1885 werd begonnen met de bouw waarin het veengrond werd afgegraven en vervangen werd door zand. In 1913 werd het fort opgeleverd en in WWI waren er wel degelijk Nederlandse soldaten aanwezig. Tijdens de WW2 was het fort in gebruik bij de Duitse Wehrmacht. Na de bevrijding in 1945 werden er NSB'ers en collaborateurs gevangengezet.

In 1986 heeft het ministerie van Defensie het fort overgedragen aan Staatsbosbeheer. In 2005 werd op initiatief van een groep vrijwilligers de Stichting Fort bij Edam opgericht, die Staatsbosbeheer behulpzaam is bij het beheer en de exploitatie van het fort. Het fort is op sommige dagen in het jaar geopend voor het publiek.

>> Lees hier over bestemming Willemstad in Noord-Brabant.

geschiedenis - edam en volendam

Volendam heette oorspronkelijk Follendam. Oorspronkelijk kwam hier de IJe of E, waaraan de plaats Edam lag, in de Zuiderzee. In 1357 groeven de Edammers een kortere verbinding tussen het Purmermeer en de Zuiderzee. Daarna werd voor de oude haven van Edam een dam aangelegd en de oude haven werd dichtgemaakt; vandaar Follendam. Zo kreeg Edam een nieuwe haven, het Oorgat. Al snel vestigden zich hier boeren en vissers.

Ook bleven sommige grondwerkers na de beëindiging van het graafwerk achter in het nieuwe ontstane dorp. Vooral Volendam bleef een aparte gemeenschap, zelfs voor de omringende stadjes. Ten eerste is daar de taal; de Volendamse bevolking gebruikt een kenmerkend dialect, het Volendams. Daarnaast is Volendam historisch gezien altijd een zeer rooms-katholiek dorp geweest in een verder veelal protestantse omgeving.

Het hemeltje

Het aansteken van een bos sterretjes in Café De Hemel heeft in de nieuwjaarsnacht van 2000 op 2001 in Volendam een zeer felle, kortdurende brand veroorzaakt. Het café was vol met jonge mensen. De sterretjes zorgden ervoor dat de kurkdroge kerstversiering die aan het plafond was bevestigd in brand vloog. Bij deze brand kwamen veertien jonge mensen om door vertrapping, zuurstofgebrek en zeer ernstige brandwonden.

Ongeveer 180 personen raakten gewond, van wie velen ernstig. Tussen 2002 en 2012 kwam Volendam regelmatig in het nieuws omdat er sprake zou zijn van grootschalig cocaïnegebruik onder jongeren. In november 2012 werd door rioolwateronderzoek aangetoond dat het cocaïne- en xtc-gebruik in Volendam hoger was dan in sommige Europese hoofdsteden.

Edam ontstond bij een dam aan de IJe of E die in de Zuiderzee uitmondde. Omstreeks 1230 werden de zeegaten van de Zuiderzee afgedamd. Bij de dam moesten de goederen worden overgeladen en kon tol worden geheven.

Zo kon Edam tot een handelsplaats uitgroeien. Scheepsbouw, haringvisserij en kaashandel brachten Edam tot grote bloei. Volgens een legende zouden de Edammers in 1219 op een kruistocht de Haarlemmers te hulp zijn gekomen bij de belegering van Damietta in Egypte.

De 3 sterren van de stad

Als beloning voor hun dappere optreden mochten de Edammers van de Duitse keizer drie sterren in hun wapen opnemen. Graaf Willem V verleende Edam in 1357 stadsrechten, niet in de laatste plaats uit eigenbelang. In deze tijd woedde namelijk de strijd tussen de Hoeken en de Kabeljauwen: een gevecht om de macht tussen het grafelijke gezag en de regenten in de steden.

Het was voor Graaf Willem V belangrijk om de steden aan zijn kant te krijgen. Maar ook voor de inwoners stond veel op het spel. Zo nam de rechtszekerheid voor de burgers toe, omdat schout en schepenen nu zelf recht konden spreken. Heel belangrijk is dat Edam toestemming kreeg om een nieuwe haven naar zee te graven.

Dit werden er twee: de Voorhaven en het Oorgat. Daarmee ontstond niet alleen een veel betere scheepvaartverbinding met de stad, maar binnen- en buitenlandse handelsschepen konden nu veel makkelijker via het Purmermeer naar andere grote Noord-Hollandse steden varen. Ook mocht driemaal per jaar een markt worden gehouden. Al deze gebeurtenissen droegen bij aan de economische groei van de nieuwe stad.

Michiel de Ruyter

Er ontstonden talloze scheepswerven en in Edam werd ook de machtige vloot van Michiel de Ruyter gebouwd. De kaasmarkt had vanaf de zestiende eeuw in belangrijke mate de economie van Edam bepaald. Op 16 april 1526 kreeg Edam van keizer Karel V het recht van vrije weekmarkt alsmede het recht van Waag, waarvoor jaarlijks 90 gulden aan de grafelijkheid moest worden betaald. Op 2 maart 1574 werd dit recht van Waag door Willem van Oranje eeuwigdurend vergeven als dank voor de goede samenwerking tijdens het beleg van Alkmaar.

Edam heeft te kampen gehad met enkele water noden. De stormvloed van 1825 trof vooral de overkant van de Zuiderzee, maar in februari 1916 was er de zogenaamde Zuiderzeevloed, waarbij de wind uit het noordoosten kwam. Er vergingen enkele schepen (32 doden) en een groot deel van Noord-Holland kwam onder water te staan (19 doden). Achter de sluiswachterswoning bij de Edammersluis staat een paal met daarop aangegeven hoe hoog het water in 1916 heeft gestaan.

In de vroege uren van 11 juli 1934 was Edam het toneel van een enorme brand, toen de N.V. Verenigde Touwfabrieken in vlammen opgingen. De gloed van de uren durende vuurzee was tot in Amsterdam te zien.

>>> Lees hier meer over de GESCHIEDENIS van Nederland.

edam en volendam - tips & advies

Er zijn geen treinstations in zowel Volendam als Edam. Wel hebben beide stadjes een busstation. Die van Edam ligt tegen het centrum aan, langs de Provinciale weg aan de westzijde. Die van Volendam ligt eveneens in het centrum, net iets achter de haven (en dijk). Bussen rijden voornamelijk tussen Hoorn en Amsterdam.

Ook rijden er bussen naar Monnickendam en Purmerend. Vanaf half maart tot en met oktober is er een (toeristische) bootdienst tussen Volendam en Marken vanaf 10.30 tot 17.30 uur, iedere 20/30 minuten.

Naam : Volendams museum

Adres : Zeestraat 41

Prijs : 2,50 euro (volwassen)

Tijd : 10:00 – 17:00

Website: www.volendamsmuseum.nl

Inhoud:

Gelegen in het centrum van Volendam op de grens van oud en nieuw ligt het Volendams museum. Talloze traditionele kledij (klederdracht), printjes, schilderijen van haven-gezichten en zelfs een deel van een schippers-slaapcabine.

Maar het museum is vooral een “must” voor sigaren-liefhebbers met zo’n 10 miljoen sigarenband-huisjes aan de muren.

Volendam staat natuurlijk bekend vanwege z’n talloze viskramen- en visrestaurants vooral op en rond de haven. In Edam is het eigenlijk aan je stand verplicht om te gaan eten bij restaurant Fortuna in het centrum van het Zuiderzee-stadje.

Je kunt hier overigens ook overnachten in traditionele ingerichte kamers. Natuurlijk kun je ook een stuk Edammer kaas proberen.

Naam : Hotel Spaander (Volendam)

Adres : Haven 15-19

Prijs : 100 euro (kamer) - 2008

Tel.nr. : 363595

Website : www.spaander.com

Inhoud:

Dit hotel is gelegen aan de haven en kreeg nationale bekendheid vanwege een TV show. Het is het meest prominente hotel van Volendam en er heerst een atmosfeer alsof je je 100 jaar terug begeeft.

Traditioneel gevormde balkonnetjes, veel houtwerk en prachtige schilderijen – kitch, kunst, traditioneel, over-the-top, sjeik – je mag het noemen zoals je wilt. Het restaurant serveert vele visgerechten.

Naam : Camping Strandbad (Edam)

Adres : Zeevangszeedijk 7a

Prijs : 10 euro p.p. (klein tentje, een persoon) - 2018

Tel.nr. : 371994

Website : www.campingstrandbad.nl

Inhoud:

Gelegen aan de oostzijde van het centrum van Edam aan de dijk tussen Volendam en Edam en naast het Edammer fort, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. De camping bestaat eigenlijk uit 2 delen – eentje met vaste sta-caravans en de ander met losse caravan’s en tenten.

Deze laatste kunnen op verschillende plekken staan al is er niet echt een trekkersveld. Je kunt o.a. op het gras bij het strandje aan het IJsselmeer staan – hier staan ook een aantal picknicktafels. Er is een openbare ruimte met TV (niet echt gezellig en de TV was kapot), goede washokken (je moet douchemunten halen) in twee gebouwen en een receptiehuis waarin de eigenaar woont.

Het geheel is goed afgesloten voor buitenaf en het is prachtig gelegen zo aan het IJsselmeer weg van bebouwing. Het centrum van Edam is op loopafstand want er is geen winkel. Je kunt wel bij het paviljoen zitten – op het terras en in het restaurant binnen.

Volendam heeft een rijke voetbalhistorie, met een profclub FC Volendam die afwisselend in de Eredivisie en de Eerste Divisie speelt. Volendam behaalde tot op heden tweemaal de finale van de KNVB beker. De eerste keer (1958) bleek Sparta met 4-3 te sterk. In mei 1995 ging Feyenoord er met de beker vandoor na een 2-1 overwinning.

De hoogste klassering van de club is een zesde plaats in de Eredivisie in de seizoenen 1989/90 en 1992/93. De club wordt ook weleens het “andere” Oranje genoemd aangezien voetbal in oranje-zwart speelt. Bekendste spelers zijn Gerrie en Arnold Muhren, Keje Molenaar, Pier Tol, Johan Steur en Wim Jonk.

Het beroemdste feest in Volendam is de kermis, die elk eerste weekend van september plaatsvindt. Op de dijk wordt veel gefeest en in het centrum van het dorp staat een groot aantal attracties. Veel Volendammers storten wekelijks geld in hun stamkroeg, zodat ze met de kermis een goed gevuld potje hebben. Het is de een-na-grootste kermis van Nederland (op Tilburg na).

Volendam is een van de laatste plaatsen in Nederland waar verschillende oude volksliedtradities bewaard bleven: terwijl de volksliederen die men elders zong in majeur stonden en jong waren (vermoedelijk niet ouder dan de negentiende eeuw), kon men hier halverwege de twintigste eeuw nog liederen in mineur optekenen. Bovendien kenmerkte het Volendammer volkslied zich door de vele versieringen; deze manier van voordragen werd mooi zingen genoemd. Canyon en Stampvast brachten elk een versie van Mooi Volendam uit op een single (in 1981 en 1987) en De Dekkerband het nummer Volendammer volkslied (in 1985).

Beide zijn niet het officiële volkslied. Volendam vormt de thuisbasis van een groot aantal popgroepen en andere muzikanten zoals The Cats, BZN, Nick & Simon, 3JS en Jan Smit. Ook Jan Akkerman woont in Volendam. Muziek uit Volendam is ook wel bekend onder de naam palingsound en je kunt het palingsoundmuseum bezoeken.

zie ook:

Klik hier voor bezienswaardigheden - NL - NH >>>

Edam en Volendam

Bezienswaardigheden - Nederland

inleiding

highlights

geschiedenis - edam en volendam

edam en volendam - tips & advies

zie ook:

LANDEN: