Arnhem en Oosterbeek

Verschillende delen van Arnhem zijn een beschermd stadsgezicht: Geitenkamp, Mussenberg, Patrimoniumbuurt-Vogelwijk, Sonsbeekkwartier-Noord, Sonsbeekpark e.o., Spijkerkwartier / Boulevardkwartier en Van Verschuerwijk. Verder zijn er in Arnhem honderden rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en een aantal oorlogsmonumenten.

De meeste bekende en meest beroemde is de John Frost brug – de koepelbrug over de Rijn waar tijdens de Slag om Arnhem fel om gevochten is. De brug is gebombardeerd door de Geallieerden op 7 oktober 1944, om te voorkomen dat de Duitsers hun positie in de Betuwe konden versterken. Na de oorlog is de brug heropgebouwd. 

Dierentuin en openluchtmuseum: 

Aan de noordzijde van de stad ligt de meest bezochte bezienswaardigheid van de provincie Gelderland; de Koninklijke “Burgers Zoo” dierentuin. Landelijk is Burgers' Zoo de op vier na best bezochte attractie in Nederland.  

Niet ver van de dierentuin ligt een andere populaire toeristische bezienswaardigheid – het openluchtmuseum; deze is gewijd aan het leven in Nederland gedurende de laatste eeuwen met o.a. trams, gebouwen, windmolens. Vrijwilligers getooid in Middeleeuwse kledij geven demonstraties in originele authentieke beroepen en activiteiten. 

Veel van het oude Arnhem is kapot geschoten tijdens WW2 maar er is wel iets bewaard gebleven. Een van de oudste gebouwen moet het Presickhaeffs Huys zijn, een middeleeuws huis in het centrum van Arnhem, dat volgens onderzoek in het jaar 1354 gebouwd is. Andere historische gebouwen zijn de “Sint Walburgisbasiliek”, de oudst bestaande kerk in de stad en de “Sabelspoort” de enig overgebleven stadspoort van Arnhem.

Het Duivelshuis is het stadskasteel uit de 16e eeuw, versierd met talloze duiveltjes, nu onderdeel van het futuristische stadhuis. Het stadsgezicht van de stad sinds z’n bouw is de 85 meter hoge Sint-Eusebiuskerk. Ook is daar de Koepelkerk, de monumentale kerk op het Jansplein, in het centrum van Arnhem. Tenslotte zijn er de “historische” kelders, zo’n 40 ondergrondse ruimtes uit de 13e. 14e en 15e eeuw die je kunt bezoeken d.m.v. een tour.  

Park en voetbal: 

Het bekendste park van Arnhem is het centraal gelegen stadspark Sonbeek waar vaak zomers stadse activiteiten en concerten worden georganiseerd. Huis Sonsbeek, is een landhuis in het Arnhemse Park Sonsbeek gelegen op een heuvel met fraai uitzicht op de stad Arnhem. Arnhem kent met GelreDome een grote multifunctionele evenementenhal.

Naast de thuiswedstrijden van de voetbalclub Vitesse, is GelreDome gastheer geweest van diverse nationale en internationale voetbalwedstrijden, artiesten en muziekfestivals. De meeste cafés en restaurants zijn te vinden in de binnenstad, met belangrijke horecaconcentraties op de Korenmarkt, Jansplein en de Rijnkade dat vooral in de zomermaanden populair is. Arnhem heeft een levendig uitgaansleven met een bovenregionale uitstraling.

Naast het boven genoemde museum heeft Arnhem nog een aantal noemenswaardige musea waaronder het museum voor “Moderne kunst”,  het “Arnhemse oorlogsmuseum 40-45”, het watermuseum en het wijnmuseum. Tenslotte is daar het “station van Arnhem centraal” wat het meest futuristische stationsgebouw van Nederland is. 

Oosterbeek: 

Het dorp Oosterbeek staat internationaal bekend om de Slag om Arnhem. In de Tweede Wereldoorlog speelde de plaats een belangrijke rol vanwege de luchtlanding en veldslag van de geallieerde troepen in september 1944, als onderdeel van Operatie Market Garden.

In de 10e eeuw werd bij Oosterbeek een kerkje gebouwd. Delen daarvan maken nog deel uit van de huidige Oude Kerk op die plaats. Het is daarmee een van de oudste nog bestaande kerkgebouwen in Nederland. In de 14e eeuw werd het kerkje uitgebreid met een toren, en werd in de buurt een klooster gebouwd.

In de eeuwen erna ontwikkelde het dorp zich nadrukkelijk als zogenaamd schilders-dorp met veel villa’s. Toen de Britten tijdens Operatie “Market Garden” werden teruggedreven uit Arnhem verschansten zij zich dagenlang bij de Oude Kerk. Bij deze kerk stonden destijds ook de kanonnen van het Regiment Lichte Artillerie opgesteld.

Verwoestingen: 

Tijdens de Slag om Arnhem werd 80% van Oosterbeek verwoest en na de slag werden vele inwoners gedwongen te evacueren. Ook villa Hartenstein, tijden de slag het hoofdkwartier van de Geallieerden, werd grotendeels verwoest, maar na de oorlog weer opgebouwd. Sinds 1980 is hier het Airborne Museum gevestigd. De meeste gesneuvelde geallieerde militairen van de Slag om Arnhem liggen begraven op de Airborne War Cemetery in het noorden van de stad.

Ter herdenking van de Slag om Arnhem vindt iedere eerste zaterdag van september in Oosterbeek het grootste eendaagse wandelevenement ter wereld plaats. Ook de Oude Kerk is een belangrijke herdenkingsplek met betrekking tot de Slag om Arnhem en is vanzelfsprekend opgenomen in de Perimeterroute (zie algemeen). 

Arnhem had in de 13e eeuw 2000 tot 3000 inwoners, die binnen de vestingwallen van de huidige binnenstad woonden. Hoewel Arnhem al voor de stadsrechtsverlening een vorm van verdediging had, groeide deze in 1291 uit tot stadsmuur, die in 1505, 1519 en 1533 werd uitgebreid om ten slotte in de 19e eeuw te worden afgebroken.

De stad Arnhem was daarmee de eerste vestingstad van het Koninkrijk die haar muren mocht slechten. Al in 1543 was Arnhem de belangrijkste stad in Gelre door de vestiging van het gerecht en de rekenkamer.

Gelderse hoofdstad

Meer officieel werd de stad in 1579 het eerst de Gelderse hoofdstad, toen ze zich als hoofdstad van het Kwartier van Veluwe in het Hertogdom Gelre bij de Unie van Utrecht voegde. In 1585 voegde Arnhem zich, als hoofdstad van het gewest Gelre, bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Eind november 1813 vonden er in en nabij Arnhem zware gevechten plaats tussen de Franse bezettingsmacht en Pruisische troepen, ondersteund door Russische Kozakken. 1817 werd het de hoofdstad van de provincie Gelderland in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Tijdens de 2e helft van de 19e eeuw groeide Arnhem sterk en was het de snelst groeiende stad van het land. Ook in de vorige eeuw 20e eeuw is Arnhem sterk uitgebreid.

De stad Arnhem is tijdens de Slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog grotendeels door bombardementen van zowel de Duitse als de geallieerde zijde verwoest. Ook werd de stad geplunderd door de Duitse bezetters toen deze de stad in 1944 lieten ontruimen. Na de oorlog, en vooral na 1980, zijn veel oude stadswijken opgeknapt en werden het centrum en de buitenwijken gerenoveerd.

“Het dorp”

Andere bezienswaardigheden: 

• Het Arnhems oorlogsmuseum 40-45 (Schaarsbergen).