ALGEMENE INFORMATIE - Montenegro

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

De lagere regionen aan de kust van Montenegro hebben een mediterraan klimaat, met droge, warme zomers en milde, regenachtige winters. De temperaturen variëren naargelang de hoogte. De hoofdstad Podgorica, gelegen op zeeniveau, heeft de hoogste temperaturen van het hele land, gemiddeld 27°C. Cetinje daarentegen, gelegen op een hoogte van ca. 650 meter, heeft maar een gemiddelde temperatuur van 17°C. In de wintermaand januari variëren de gemiddelde temperaturen van 8°C aan de zuidelijke kust tot -3°C in het noordelijke berggebied. In de regio’s Zetska en Bjelopavlicka, in Centraal-Montenegro, kan de temperatuur oplopen tot 40°C.

Opmerkelijk is dat in de berggebieden van Montenegro de meeste neerslag valt van geheel Europa. Langs de Adriatische valt de meeste neerslag in de winter, hoog in de bergen regent het ook vaak in de zomer. November is normaal gesproken de natste maand. Sneeuw langs de Montenegrijnse kust is vrij zeldzaam, maar in de bergen kan de sneeuw wel vier maanden blijven liggen. In de bergen van Durmitor ligt soms een pak sneeuw van wel vijf meter dik. 's Winters waait vaak de koude bora, een noordoostelijke valwind die regelmatig tot stormkracht kan aantrekken. De bora is verraderlijk omdat deze vaak zonder aankondiging vooraf opsteekt.

Montenegro ligt aan de Adriatische Zee tegenover Italië en grenst, vanaf de zee met de klok mee, aan Kroatië, Bosnië en Herzegovina, Servië, Kosovo en Albanië. 

Het land Montenegro is meer dan de helft kleiner dan Nederland. 

De Montenegrijnen staan qua geschiedenis, taal en religie dicht bij de Serviërs. Het verschil is dat Montenegro onafhankelijk bleef in de tijd dat Servië tot het Ottomaanse Rijk behoorde en de Montenegrijnen een eigen kerk voor 1918 hadden. Tegenwoordig zijn er een hoop Montegrijnen die zichzelf als Serviër beschouwen (de politieke Serviërs) omdat ze tegen de onafhankelijkheid van Montenegro zijn. Deze personen identificeren zichzelf ook als de Montenegrijnse Serviërs. 

De laatste tellingen laten zien dat de etnische Montenegrijnen 45% van de bevolking uitmaken, Serven 28,7%, Albanezen 4,9%, Bosniërs 8,7% en andere groepen in totaal 12,7%. Ca. 6000 Roma leven permanent in Montenegro, de meeste van hen in de omgeving van Podgorica.

Ongeveer 60% van de populatie leeft in de steden.

Het landschap van Montenegro is zeer gevarieerd maar over het algemeen is het een uitgesproken bergachtig land. 60,5% van haar grondgebied ligt boven de 1000 m. In het noorden komen zacht glooiende vruchtbare vlakten voor; in het oosten en zuidoosten bergketens en in het zuidwesten zeer hoge kustlijnen; de Boka Kotorska is wordt zelfs het meest zuidelijke 'fjord' van Europa genoemd.

In het noorden van Montenegro ligt een groot karstgebergte, het Durmitor-massief (tevens Nationaal Park), met de hoogste bergtop van het land, de 2522 m hoge Bobotov kuk. De gemiddelde hoogte van het Durmitor-massief bedraagt 1400 m en het gebied telt meer dan 48 bergtoppen boven de 2000 m. De diepste ravijn van het Durmitor Nationale Park, tevens diepste van Europa en op één na diepste van de wereld, is de Tara-ravijn (1300 m diep) en de rivier met die naam is de langste van Montenegro. Verder liggen hier achttien gletsjermeren. Het centrale binnenland van Montenegro bestaat uit een karstplateau van gemiddeld 1000 m hoog, met toppen tot 1900 m. Het 5400 hectare grootte nationale park Biogradska Gora is een geïsoleerd gebied in Montenegro, waarvan tachtig procent bestaat uit middeleeuwse bossen. Het park is niet alleen bekend door zijn 60 meter hoge eeuwenoude bomen, maar ook door zijn vijf glaciale meren, die bekend staan als de “bergogen”. 

Montenegro telt 40 meren waaronder het grootste meer van de gehele republiek en van de Balkan, het Skadarmeer behoort deels tot Albanië. Voor de kust van Montenegro liggen veertien eilanden met een totale kustlijn van 15,6 km. De rivieren van Montenegro stromen uit in de Zwarte Zee en de Adriatische Zee De langste rivieren zijn de Tara en de Lim.  

In 2000 werden er 125 bruine beren in Montenegro geteld. De Montenegrijnse bruine beren leven op een hoogte tussen 900 en 2600 meter. In het noorden van Montenegro komen ca. 200-300 wolven voor. Rond Plužine komt nog een klein aantal Balkan-lynxen voor op een hoogte van 550-2500 meter en in de zuidelijke mediterrane gebieden wat jakhalzen. De gems, met als habitat het ontoegankelijke karstgebied, komen alleen nog voor op de steile kliffen van Karanfil. Dit is tevens de laatste plaats in het voormalige Joegoslavië waar deze dieren nog voorkomen. Giftige slangen zijn de ‘poskok’ en de ‘šarka’, beiden leden van de adderfamilie.

De variëteit van het terrein en het klimaat in Montenegro betekent dat, ondanks het kleine formaat, het een thuis biedt aan een verbazingwekkend grote verscheidenheid aan vogels. Zeldzaam zijn de Dalmatië-pelikaan en de zwarte ibis. Het Biogradska Gora Nationaal Park heeft een met een ongerept coniferenwoud, zoals er in Europa nauwelijks nog een tweede bestaat. Hier komen veel bosvogels voor, zoals arenden, uilen, spechten, lijsters, leeuweriken, nachtegalen, mezen, vinken en patrijzen. Langs de Montenegrijnse kust liggen een aantal gebieden met bijzondere vogelsoorten: Velika Plaza en Ada Bojana zijn twee gebieden ten zuiden van Ulcinj. Velika Plaza is een belangrijk broedgebied en een rustplaats voor trekvogels. -Buljarica is een meer dan twee kilometer lang strand met daarachter een nat gebied met vele kanalen en rietvelden. Vogels die hier voorkomen zijn Griekse spotvogel, rouwmees, rotsklever, dwergaalscholver, Europese steenpatrijs, Eleonora’s valk, Syrische bonte specht, Balkansperwer en blauwe rotslijster.

De vijf grootste steden van Montenegro zijn: 

1. Podogrica * 140.000 inwoners
2. Niksic             60.000 inwoners
3. Pljevlja           20.000 inwoners
4. Bijelo Polje    16.000 inwoners
5. Cetinje           15.000 inwoners

* = hoofdstad

Het parlement van Montenegro (Skupština Crne Gore) is de wetgevende macht en bestaat uit 81 vertegenwoordigers die voor een periode van vier jaar gekozen worden. Het parlement benoemt de minister-president op voordracht van de president, maar ook de ministers die door de minister-president voorgedragen worden. Een meerderheid van het parlement kan het kabinet naar huis sturen als het vertrouwen opgezegd wordt. De president van Montenegro is het staatshoofd en hij zetelt in de voormalige koninklijke hoofdstad Cetinje. De president wordt via directe verkiezingen gekozen voor een periode van vijf jaar en kan slechts éénmaal herkozen worden.

De bevolking van Montenegro hangt voor 70% de Oosters Orthodoxe kerk aan. Verder is 21% (soenni) moslim, 4% rooms-katholiek, 2% protestant en 3% heeft een andere denominatie. Alle godsdiensten leven over het algemeen goed met elkaar samen, van religieus extremisme is tot nu toe geen sprake. De meeste etnische Slavische moslims komen van het gebied rond Sandzak, terwijl de Albanese moslims vlak bij de Albanese en Kosovaarse grens wonen.

In Montenegro is er ook de Montenegrijns-Orthodoxe kerk. De Servisch-orthodoxe Kerk bestaat in Montenegro sinds 1918. Hiervoor was dit de Montenegrijns-Orthodoxe kerk. De Montenegrijnse kerk werd door het regime van Koning Aleksandar Karadjordjevic van het koninkrijk Joegoslavië opgeschort en pas na het uiteenvallen van Joegoslavië in 1991 werd deze weer door de Montenegrijnen volgens oude traditie hersteld met Mitropolit Antonije Abramovic als leider.

De meeste sporten in Montenegro zijn teamsporten zoals voetbal, basketbal, waterpolo, volleybal en handbal. Veruit de meest populairste is voetbal; niet zo vreemd als je weet dat ex-super-voetballers “Dejan Savicevic” (ex Rode Ster Belgrado en AC Milan) en “Predrag Mijatovic” (ex Real Madrid) hier vandaan komen. Andere sporten zijn boksen, judo, karate en atletiek. Als we een sport moeten aanwijzen als nationale sport is het wel waterpolo. Het nationale team is een van de topteams van de wereld. In 2008 wonnen zij het Europese kampioenschap in Spanje. 

In Montenegro zijn nog veel gerechten uit de Balkan te vinden, zoals dat bijvoorbeeld ook veel voorkomt in Kroatië en Hongarije. Turkse gerechten zullen ook nog regelmatig geserveerd worden. Ook zijn er in het eten diverse Italiaanse invloeden te vinden. Opvallend is dat er minder visgerechten worden gegeten, de mensen in Montenegro zijn meer van de (grote) vleesgerechten. Het eten in Montenegro is erg gevarieerd doordat iedere streek weer zijn eigen keuken heeft. In de kuststreek van het land is vooral de mediterrane keuken erg aanwezig. Gerechten bestaan hier vooral uit groenten, verse vis en olijfolie. Ga je meer landinwaarts in dan komen de warmere en zwaardere maaltijden voor en zal je nog maar weinig visgerechten zien. Een groot stuk schapenvlees of een varkenspoot kom je hier geregeld tegen. Ook vissoorten uit het Skadarmeer, zoals de forel en de paling, zijn populair en worden als een van de weinige visgerechten wel gegeten in het binnenland. Cevapi, een stuk vlees dat je klaarmaakt op de grill, is ook er geliefd en tevens een traditioneel gerecht. Vaak wordt er gekookt in een ispod, wat een pot is die bedekt wordt met houtskool. Verder worden er veel vruchten gebruikt bij de gerechten als bessen, frambozen en aardbeien.

Montenegrijnen waren gewend om in de namiddag warm te eten, daarna even te rusten, en later op de avond opnieuw warm te eten. Montenegrijnen gaan ook wat later uit eten en nemen er goed de tijd voor. Inmiddels zijn werktijden Europeser  (van 9 tot 17 uur, in plaats van 7 tot 15 uur) uur geworden wat van invloed is op de eetgewoonten, alhoewel sommige Montenegrijnen Europees proberen te beginnen en Montenegrijns stoppen met werken om 15 uur. Dat betreft vooral ambtenaren. 

Specialiteiten van de keuken aan de kust wordt gedomineerd door vis, olijven en olijfolie en het gebruik van granen en verse kruiden. De vis wordt op verschillende manieren bereid: gegrild op de gradele (barbecue), gekookt, brodet (soort bouillabaisse) en gebakken. Typisch voor deze regio is een mengsel van olijfolie, knoflook en peterselie wat naar eigen smaak over de vis kan worden gedaan. Vis wordt meestal geserveerd met gekookte aardappels en gekookte blitva (snijbiet, wat een beetje als spinazie smaakt). De brodet is een soort vissoep met veel stukken vis erin van verschillende soorten, groenten en olijfolie. Brodet wordt ook in Kroatie gemaakt, maar Montenegro heeft een speciale en authentieke versie ontwikkeld: brodet van sardientjes. De specialisten van deze brodet vindt u in de Baai van Kotor. Bij een brodet hoort proja, een maïsbrood of maïskoek (gemaakt van polenta). Het is niet ongebruikelijk dat wanneer u verse vis bestelt, de ober een schaal met verschillende soorten presenteert, zodat u zelf kunt kiezen.

In centraal Montenegro wordt ook vis gegeten, maar dan zoetwatervis uit het Skadarmeer. Karper, alver en paling worden op verschillende wijzen bereid, maar de bekendste manieren zijn gerookte krap (karper) en gedroogde ukljeva (alver), gedecoreerd met bijvoorbeeld gedroogde pruimen, appel en kweepeer. Voornamelijk in de wintermaanden wordt rastan (zie foto, soort koolbladeren) gekookt met gedroogd of gerookt vlees uit de buurt van Cetinje.

De uitgestrekte graaslanden in de bergen van Durmitor, Sinjajevina en Bjelasica zorgen voor zeer gezonde melk- en vleesproducten. Lamsvlees en kalfsvlees bereid onder de sač (een deksel dat wordt verwarmd door kolen erop, terwijl het eten onder de deksel gaart), verschillende soorten kazen, vers gegrilde forel, kačamak en cicvara, kajmak en kisjelo mlijeko (dikke joghurt) zijn allemaal het proeven waard! Uit deze regio komt ook heljdina pita (zie foto, een pita van boekweit). Het is meestal wat duurder, omdat het een bewerkelijk recept is en de ingredienten duur. 

Drinken: 

De bekendste en meest genuttigde alcoholische dranken zijn wijn, jenever en bier. Montenegro kent twee autochtone druivensoorten: de rode Vranac en de witte Krstač. De wijnen die hiervan worden gemaakt hebben dezelfde naam en worden in de hele regio veel gedronken. Er zijn steeds meer kleine wijnboeren die aan duurzame kleinschalige teelt doen en zo hun brood verdienen. Er zijn in de regio Crmnica voor geïnteresseerden wijnroutes uitgezet. Jenever, in Montenegro bekend als rakija, wordt in verschillende soorten geproduceerd. De bekendste is de lozova rakija, of in het kort loza, dat van witte druiven wordt gestookt. Maar meer fruitsoorten worden hiervoor gebruikt, u kunt rakija proberen van: abrikozen, appels, peren, pruimen en dunja (kweepeer). Als u een domaća wordt aangeboden, dan is het een eigengemaakte. Montenegro heeft een eigen biermerk, Niksicko Pivo (bier uit Niksic). De brouwerij is in 1896 opgericht. 

"Medovina" (med = honing) is een alcoholische drank dat wordt gekregen uit de fermentatie van honing (oplossingen). De methodes lijken op het maken van wijn. Bewoners uit alle streken van Montenegro maken ook graag zelf vruchtensappen en vruchtensiropen. Van granaatappels aan de kust tot wilde bosbessensap uit de bossen in het noorden.