Het historische centrum:

Aan het Zócalo, het centrale plein, bevinden zich de kathedraal van Oaxaca en het gouverneurspaleis. Het plein is autoluw, staat vol met grote schaduwrijke bomen en is omringd door zuilen waar menig restaurant en café in gevestigd zijn.

Aan het plein staat het regeringspaleis waar vele demonstraties ooit begonnen. Het is nu een museum met o.a. prachtige fresco’s. Ook staat de kathedraal aan het plein. 

Even verder dan het plein kun je de kerken de La Compania en San Juan de Dios bezoeken alsmede de tempel San Felipe Neri of het theater Macedonio Alcala. Het voornaamste monument in Oaxaca is het klooster van Santo Domingo de Guzmán, gebouwd vanaf 1570, waarin een museum is ondergebracht met onder meer kunstschatten uit Monte Albán.

De kloosterkerk heeft een weelderig versierd barok-interieur. Tenslotte is een kijkje in de autoluwe straatjes van Calle Alcala een must – prachtige gerestaureerde koloniale gebouwen in een romantische setting. 

Monte Alban

Zo’n 10 kilometer buiten Oaxaca ligt Monte Alban, de hoofdstad van de Indiaanse stam de Zapotheken. Monte Albán (witte berg) is de naam die de Spanjaarden gaven aan de geïsoleerde, steile berg waarop de stad stond.

Hoe hij origineel heette is niet bekend, maar uit gliefen bij opgegraven gebouwen is afgeleid dat de stad waarschijnlijk Danipaguache, "Heilige Berg", heette. De Azteken noemden Monte Albán Ocelotepec, "Heuvel van de Jaguar".

Monte Alban werd in ongeveer 600 voor Christus voor het eerst bewoond, waarschijnlijk door de Zapotheken wellicht verbonden met de Olmecs in het noorden. De stad groeide continue en op haar hoogtepunt, in de jaren 400-750,  was het een stad van naar schatting zo'n 30.000 inwoners. 

Priester-stad

De stad groeide rond de centrale pleinen en bestuurlijke centra en wordt gezien als een goed georganiseerd door priesters aangestuurde maatschappij. Het bestuurde de gehele centrale vallei van Mexico en zou zeker zo’n 200 vestigingen tellen.

De stad is waarschijnlijk gevormd door drie hoofdmanschappen, die ieder hun eigen vestiging hadden in dat gebied. Monte Albán ligt precies in het midden van die drie plaatsen en was er duidelijk op gericht de drie hoofdmanschappen onder één politiek bestuurssysteem te brengen.

Het grote centrale plein was het centrum voor de stad. De huizen werden met pleister aangesmeerd en rood geverfd. Omdat de hellingen van de berg te steil waren werden terrassen gebouwd. Daar zijn er nu al meer dan 2000 van opgegraven. Ook zijn er ondergrondse graven gevonden en bewijs dat er wel degelijk medische verzorging werd uitgevoerd. Tussen 750 en 900 zou de stad verlaten zijn en verviel de stad.  

De ruïnes die je nu ziet stammen veelal uit de bloeitijd van de Zapotheken. Goed zichtbaar is nog het grote plein wat het centrum was van de stad. Tempels maar ook gewone “woonhuizen” en een paleis zijn gevonden. Ook zijn tombes en tekeningen te zien. Vanaf de platformen die zijn gemaakt heb je niet alleen een goed zicht op de ruïnes maar zeker ook op het prachtige 360 graden uitzicht over de vallei.

Op de site is naast een museum ook een café, boeken en juwelen (souvenir) winkel en mogelijkheden voor het zien van de site (en museum) met een gids. 

In de achttiende eeuw groeide de stad uit tot mogelijk de op twee na grootste stad in Nieuw Spanje, dankzij de productie van karmijn, een rode kleurstof, gewonnen uit de Cochenillelui en van de weverijen in de stad. 

De stad had zwaar te lijden onder aardbevingen in 1854 en 1931 waarbij 70% van de stad in ruïnes werd achtergelaten.

De laatste grote aardbeving vond plaats in 1999. In 2006 was de binnenstad van Oaxaca een aantal maanden bezet door de Volksassemblee van de Volkeren van Oaxaca (APPO), die het aftreden van gouverneur Ulises Ruiz Ortiz eiste. In december werd de APPO uit de binnenstad verdreven door federale veiligheidstroepen al bleef de situatie nog lang gespannen.