Meknes en Volubilis

Medina (Meknes):

Het hart van de oude historische binnenstad van Meknes moet het centrale plein Place El-Hedim zijn. Het grote plein in de Medina was ooit de plek waar publieke executies plaatsvonden en later Koninklijke manifestaties en parades.

Het plein ligt aan de ingang van de Koninklijke stad Bab El-Mansour en de bazaar – de markt met z’n kleine smalle steegjes en straatjes.

De Grande Mosquee en de Medersa Bou Inania liggen in het noordoosten van het plein; je kunt klimmen naar het dak van de moskee om de hoge minarret van dichtbij te zien.

Ook ligt het huidige Dar Jamaii museum aan het plein wat ooit het paleis was van de machtige Jamaii familie. In de Franse tijd werd het ingeruimd als militair hospitaal. Het wordt gezien als een van Marokko’s beste musea.

Poorten en het mausoleum

De Bab El-Mansour poort is de meest groteske en indrukwekkendste van allen in Marokko. Gebouwd in 1732 is deze alleen open tijdens belangrijke feestdagen.

In de oude Koningsstad kun je ook het mausoleum van sultan Moulay Ismail bezoeken die van Meknes de hoofdstad maakte in de 17e eeuw. Niet ver van het mausoleum liggen de oude paradevelden Koubbat as-Sufara nu bekend onder de naam Place Lalla Aouda.

Hier inspecteerde de sultan z’n fameuze “zwarte troepen” samengesteld uit slaven. Bekend om hun hardheid loste zij niet alleen interne problemen op maar joegen ook Europese machten het land uit alsmede de Ottomanen uit Marokko. Ze werden betaald met “vrouwen” en de belofte dat hun kinderen konden toetreden tot de elitetroepen die zij vormden.  

Tenslotte kun je een bezoek brengen aan Koubbat as-Sufara wat een klein receptiehuis is voor buitenlandse ambassadeurs. Op 2 km ten zuidoosten van het mausoleum vind je het Heri es-Souani wat de stallen waren van de sultan. Dit prachtige architectuurwerk was goed voor 12.000 paarden.

Ook kun je een wandeling maken rond het Agdal basin, het reservoir aangelegd voor ontspanning maar ook het besproeien van de tuinen van sultan Moulay Ismail. 

Volubilis:

Volubilis was een Romeinse nederzetting in het noorden van het huidige Marokko. Vermoedelijk is de stad gebouwd op de resten van een eerdere stad van de Carthagers uit de 3e eeuw voor Chr.

De ruïnestad was het bestuurlijke centrum voor dit deel van Romeins Afrika. In de vruchtbare regio werd grootschalig graan verbouwd en geëxporteerd naar Rome.

Op het hoogtepunt van de stad zouden zo’n 20.000 mensen hier wonen. In Volubilis vonden ook de contacten plaats tussen de Berber stammen en de Romeinen. De Romeinen zijn er nooit in geslaagd deze stammen te onderwerpen.

Wanneer dat wederzijds voordeel opleverde werkten de Berbers met de Romeinen samen. Anders dan in het geval van veel andere Romeinse steden werd Volubilis niet verlaten nadat de Romeinen in de 3e eeuw hun steunpunten in dit deel van Afrika waren kwijtgeraakt en zij zelf vertrokken. 

Volubilis bleef bewoond

Het Latijn bleef nog eeuwenlang in gebruik door de overgebleven Grieken, Berbers, Joden en Syriërs en werd pas door de Arabische opmars aan het einde van de 7e eeuw verdrongen. Gedurende een periode van 1000 jaar bleven er mensen in Volubilis wonen.

De stad werd pas in de 18e eeuw verlaten om te worden afgebroken en bouwmateriaal te leveren voor de constructie van de paleizen van Moulay Ismail in het nabijgelegen Meknes.

Als deze afbraak niet had plaatsgevonden dan was Volubilis misschien een van de best bewaarde Romeinse locaties geweest. Desondanks zijn de ruïnes in goede staat en bevinden zo’n 30 mozaïeken van hoge kwaliteit zich nog op hun originele plaats. In 1997 is Volubilis toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst.  

Volubilis ligt zo’n 33 km ten noorden van Meknes. Enige dingen die je hier nog kunt zien zijn het Capitool, badhuizen, een basiliek, het Forum, Romeinse pilaren en bogen, Romeinse woonhuizen maar ook een oud vrouwenskelet, een olijvenpers en prachtig gepreserveerde mozaïeken.

Deze Miknasa-nederzettingen waren bolwerken van anti-Idrisiden sentiment en voerden jarenlang strijd tegen de dynastie. In 927 versloegen de Miknasa de Idrisiden en konden zij Fez (en het grootste deel van Marokko) innemen.

In de 11e eeuw kwamen de Almoraviden, die er in 1063 een militaire nederzetting bouwden, waarna zich rond dit legerkamp een ommuurde stad ontwikkelde. De bouw van dit militaire kamp wordt vaak gezien als de werkelijke stichting van het huidige Meknes. Van de Almoraviden kreeg de stad de naam Tagrart ('legerkamp' in het Berber).

De stad werd 20 jaar belegerd; de inwoners verzette zich hevig tegen het groeiende koninkrijk en de stad werd door hen vernietigd, om vervolgens herbouwd te worden in een grotere omvang. De Almohaden bouwden er de Nejjarine moskee, die nog steeds bestaat en als oudste bouwwerk in Meknes geldt.   

De stad groeit door

Onder de Meriniden ontwikkelde Meknes zich tot een van de belangrijkste steden van Marokko. Zij bouwden talrijke moskeeën, madrassa's en forten. Door haar ligging ontkwam de stad aan aanvallen door de Banu Hilal, waardoor Meknes een constante groei door kon maken.

Tegen het einde van 14e eeuw was het een bolwerk van sharifen en Berberse zaouïa-leiders, die regelmatig in opstand kwamen tegen het gezag van de koningen. Berberse maraboets van de zaouïa van Dilat, konden Meknes in 1640 innemen en verspreiden hun gezag over het hele noordelijke deel van Marokko.

Vanaf 1664 kwamen de maraboets van Dila in conflict met een nieuwe macht uit het zuiden, de Alawieten. Net als de Saadis hadden ook zij een bedoeïne-sharifaanse oorsprong, en hadden zij effectief de macht in het zuiden overgenomen. In 1666 werden de Dila's verslagen en kwamen de Alaouiten over heel Marokko te regeren.

Onder de regering van Moulay Ismail werd Meknes voor een korte periode de hoofdstad van het rijk der Alawieten, van 1675 tot 1728. Moulay Ismail liet de hoofdstad volbouwen met prachtige bouwwerken. Toen Marakkesh de hoofdstad werd verviel de stad ook dankzij een aardbeving die de stad deels verwoestte. Andere gebouwen werden gesloopt om elders weer opgebouwd te worden.   

In 1912 arriveerden de Fransen die de stad tot militair hoofdkwartier bombardeerden en een “Ville Nouvelle” bouwden. Ook Franse kolonisten kwamen mee die het land rond Meknes begonnen te ontginnen. Meknes is nu een toeristische stad.