ALGEMENE INFORMATIE - Marokko

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

Het klimaat van Marokko varieert afhankelijk van het landschap. Het berggebied heeft koude winters en matig warme, in het zuiden hete zomers. Veel neerslag valt vooral in de winter (800-1000 mm.) op de westhellingen van de Midden- en Hoge Atlas. Op de oostelijke hoogvlakte van Marokko valt aan de lijzijde van het gebergte weinig neerslag (200 mm.). In de noordelijke kustvlakten van Marokko heerst een klimaat dat typerend is voor het Middellandse Zeegebied, naar het binnenland neemt de invloed van het continent toe.

Marokko ligt aan de kust van de Middellandse Zee, de Straat van Gibraltar en de Atlantische Oceaan. Het grenst aan Algerije in het oosten en de (betwiste) Westelijke Sahara in het zuiden.  

Betwiste gebieden

Marokko annexeerde (het grootste gedeelte van) de Westelijke Sahara in de periode 1976-1979, maar dit stuitte op (internationaal) verzet. Bevrijdingsorganisatie Polisario vond eerst onderdak in zowel Mauritanië als Algerije, totdat het eerstgenoemde land een verdelingsakkoord met Marokko sloot over de Westelijke Sahara. Marokko is het enige land van Afrika dat geen lid meer is van de Afrikaanse Unie, omdat de Arabische Democratische Republiek Sahara (ADRS) hiervan lid is. De ADRS claimt net als Marokko de Westelijke Sahara. In het noorden van Marokko liggen twee Spaanse exclaves: Ceuta en Melilla. Marokko beschouwt deze exclaves en zeven onbewoonde eilandjes voor de Noord-Afrikaanse kust, samen de zogeheten Plazas de soberanía, en het eilandje Alborán als bezet Marokkaans grondgebied. 

Marokko is ongeveer 18x groter als Nederland.

Ca. 36% van de bevolking bestaat uit Berbers, 20% is Arabier en 40% is gearabiseerd Berber. De helft van de buitenlanders (circa 60.000) is Frans. Verder wonen er Spanjaarden en Algerijnen. Van de Fransen en Spanjaarden zijn veel leraren en technisch geschoold personeel en daarnaast steeds meer gepensioneerden, vooral in Marrakesh. De Berbers bewonen vooral de gebieden van de Hoge Atlas en de Midden-Atlas en zijn voorland, het stroomgebied van de Sous, evenals de Rif. 2,8% van de bevolking (in het zuiden) is negroïde. Het aantal joden liep tussen 1969 en 1989 terug van 162.000 tot 30.000. De bevolking is ongelijkmatig over het land verspreid. 

Op 1/10 van de oppervlakte leeft 2/3 van de bevolking in het noordwesten en westen van het land. Het dichtst bevolkt zijn de vruchtbare gebieden aan de kust. Door de trek naar de stad neemt de bevolking in de steden jaarlijks met 5% toe. In 1995 leefde ruim 50% van de totale bevolking in steden (in 1960: 29%). Veel Marokkanen werken als gastarbeider in het buitenland, van wie 40% in Frankrijk en ca. 200.000 in Nederland. 42% van de bevolking is jonger dan 15 jaar, 43% tussen de 15 en 45 jaar, 11% tussen 45 en 65 jaar en 6% ouder dan 65 jaar (1994).

• Het Rifgebergte ligt evenwijdig aan de Middellandse-Zeekust en omvat de bergketens vanaf de Monding van de Moulouya tot aan de Straat van Gibraltar. De hoogste top is de Tidirhine (2456 m). Het is weinig toegankelijk bergland met veel erosie. De kust van het noorden van Marokko is rotsachtig.
• Het Atlasgebergte bestaat uit de Midden-Atlas (de noodwestelijkste keten van de Atlas) en de Hoge Atlas die verbonden is met de zuidelijkste keten, de Anti-Atlas. De Hoge Atlas bestaat voornamelijk uit een serie hoge plateaus (tot 2000 m), die de zuidzijde van de vlakte van de Sous begrenzen en in terrassen naar de wadi`s in het voorland van de woestijn afdalen.
• De hoogvlakte van Oost-Marokko, een steppe in de regenschaduw van de Atlasketens. Hier ligt het brede dal van de 530 km lange Moulouya, die ontspringt op de Midden-Atlas en uitmondt in de Middellandse Zee. Afdalend van het Atlasgebergte naar het zuidoosten ligt op een hoogte van 1500 à 1600 meter een plateaulandschap, dat door een breuklijn gescheiden wordt van de Sahara. De beweging langs dit breukvlak veroorzaken soms hevige aardbevingen (verwoesting van Agadir in 1960).
• Het gebied ten noordwesten van de Atlas. Er zijn drie landschapsvormen te onderscheiden, een vruchtbare kustvlakte, meer landinwaarts een droog, steppeachtig, minder vruchtbaar plateau en tenslotte een strook aan de voet van het gebergte. Deze laatste is rijk aan water en vormt een aaneenschakeling van boomgaarden, waarvan de oase van Marrakech het middelpunt vormt.

Veel voorkomende dieren in Marokko zijn ooievaars, ezels en schapen. In het zuiden komen woestijndieren, zoals slangen en kamelen voor. De dierenwereld heeft zowel een Europees als een Afrikaans karakter. De Noord-Afrikaanse Berber- of Atlasleeuw is al in de jaren twintig van de 20ste eeuw geheel uitgeroeid, evenals het Noord-Afrikaanse hartenbeest (dat al eerder verdween) en het Atlashert een vorm van het edelhert. Slechts enkele soorten gazellen komen nog voor. Evenals de panter en het jachtluipaard zijn zij in Marokko bijna uitgestorven. Ook de enige aap, de magot, is zeldzaam geworden, vnl. als gevolg van kaalslag van de bossen. Jacht en natuurbescherming zijn wettelijk geregel, toch is vooral de stroperij door nomaden aan de noordgrens van de Sahara een probleem. In de kustwateren van Marokko is veel vis te vangen.

De vijf grootste steden in Marokko in chronologische volgorde zijn:   

1. Casablanca   3.500.000 inwoners
2. Marakkesh    1.600.000 inwoners
3. Rabat *          1.400.000 inwoners
4. Fes               1.000.000 inwoners
5. Qujda               900.000 inwoners 

* = hoofdstad

Marokko is een onafhankelijke staat sinds 2 maart 1956+ het is een monarchie met een grondwet en een gekozen parlement. Het land heeft een koning als staatshoofd en een minister-president als regeringsleider. Volgens de grondwet ligt de macht over vrijwel alle taken van de regering bij de koning die de ministerraad voorzit en de ministers aanwijst of hun aanstelling goedkeurt. De koning kan ministers ontslaan, het parlement ontbinden, nieuwe verkiezingen uitschrijven, en hij kan bij decreet regeren. In de tweekamerstructuur waarvan sprake is in de Marokkaanse politiek, kan ook het parlement de regering ontbinden door een motie van wantrouwen. De huidige koning is Mohammed VI (sinds juli 1999), die zijn vader, koning Hassan II opvolgde na diens overlijden. De huidige premier is Benkirane (sinds september 2011).  

Na zijn verkiezingsoverwinning in mei 2007 maakte de Franse president Nicolas Sarkozy werk van het zoeken van steun voor de oprichting van de Unie voor het Middellandse Zeegebied, die de bestaande akkoorden tussen de Europese Unie en andere landen rond de Middellandse Zee zou vervangen en verdiepen. Die unie zou tevens tot een nauwere associatie van Marokko met Europa moeten leiden en de afwijzing van de aanvraag tot Marokkaans lidmaatschap van de Europese Unie in de jaren 80 verzachten. 

Marokko is onderverdeeld in zestien regio's (inclusief Westelijke Sahara), vijfenveertig provincies, zestien prefecturen en vele andere administratieve eenheden.

De grondwet van Marokko bepaalt dat de islam, en dan met name het malikisme de staatsgodsdienst van Marokko is. De grondwet bepaalt bovendien dat dit aspect van de grondwet niet veranderd kan worden door een grondwetsherziening. De Marokkaanse staat erkent wel twee andere religies in het land naast de islam: het christendom en het jodendom. 98,7% van de bevolking zijn soennitische moslims, 1,1% christenen en 0,2% joden. 

De islam kent er specifieke Maghrebijnse kenmerken: heiligenverering, bedevaart naar heiligengraven en religieuze broederschappen. Hoewel de islamitische doctrine geen heiligen kent, treft men in Marokko talrijke heiligengraven (maraboets) aan. De belangrijkste islamitische broederschappen zijn de Kadirijja en de Tijanjija. Marokko kent een beperkte godsdienstvrijheid. Zo is het moslims verboden te spreken over een bekering tot een andere godsdienst en kunnen Marokkaanse moslims die zich bekeren tot het christendom niet gedoopt worden. Moslims is het geoorloofd hun geloof te verkondigen, maar voor christenen is dit verboden en buitenlandse christenen worden regelmatig het land uitgezet. Op pogingen om moslims te bekeren tot een andere godsdienst staat voor burgers van Marokko een gevangenisstraf van een half tot drie jaar. 

Het christendom is in Marokko aanwezig sinds de Romeinse tijd. De Heilige Marcellus stierf in Tanger in de 3e eeuw. In de achtste eeuw verspreidde de islam zich. Sinds Franciscus van Assisi vijf minderbroeders naar Marokko zond, zijn er steeds franciscanen in het land geweest. In de Franse tijd nam het aantal katholieken toe. Zo kent Marokko naast moskeeën ook vele kathedralen. De meeste christenen in Marokko zijn echter buitenlanders; Marokkanen die openlijk een christelijke samenkomst willen bijwonen, kunnen daarvoor opgepakt en verhoord worden.

Er wordt vooral voetbal gespeeld in Marokko. In april 1998 behaalde de nationale Marokkaanse ploeg de 10e plaats de hoogste positie op de FIFA-wereldranglijst; daarmee is Marokko na Nigeria in 1994, het tweede Afrikaanse land dat in de top tien zat. Marokko was in 1970 het tweede Afrikaanse land dat deelnam aan een WK-eindronde, na Egypte in 1934. De eer werd behaald door tegen Bulgarije een punt te halen maar Marokko werd in de eerste ronde direct uitgeschakeld. Afrika moest in die tussentijd 36 jaar lang wachten voordat het opnieuw naar het WK mocht. In 1986 was Marokko het eerste Afrikaanse land dat op een WK-toernooi groepswinnaar werd en is na Kameroen het meest gekwalificeerde Afrikaans land op het WK. Er werd gelijk gespeeld tegen Engeland en Polen terwijl tegen Portugal met 3-1 gewonnen werd. In de tweede ronde werden de Marokkanen door een zeer laat doelpunt van Lothar Mattheus uitgeschakeld. In 1998 kwalificeerde Marokko zich wederom voor de eindronde in Frankrijk maar kwam niet verder dan de eerste ronde. Tegen Brazilië werd verloren en Noorwegen ging door naar de volgende ronde naast de Zuid-Amerikaanse grootmacht.  

Marokko heeft in totaal veertien keer deelgenomen aan de Afrika Cup en debuteerde in 1972. In 1976 won Marokko de trofee, het is de enige gewonnen CAN door de Leeuwen van de Atlas. Twaalf jaar later in 1988 fungeerde Marokko als gastland. Deze editie van de Afrika Cup werd ook wel Maroc' 88 genoemd. De Marokkaanse ploeg bereikte in 2004 voor het laatst de finale. In deze wedstrijd werd met 2-1 van het rivaliserende thuisland Tunesië verloren, waardoor Marokko tweede werd. In 2015 zal Marokko het toernooi voor de tweede keer organiseren. 

In de jaren dat de Dakar-rally in Afrika werd verreden, werd Marokko ook aangedaan. Naast motorsport is ook cricket, handbal, basketbal, rugby en hockey populair in Marokko.

Eten is in Marokko een sociaal gebeuren en een belangrijk deel van de Marokkaanse cultuur. In Marokko hoort de keuken toe aan de vrouw en recepten worden van moeder op dochter doorgegeven. De mannen zorgen voor de thee, maar komen niet in de buurt van het fornuis. De keuken kent een lange traditie en heeft vele invloeden ondergaan. Ze is het resultaat van eeuwenlange interactie met de buitenwereld door mengeling van invloeden uit de Arabische, Berberse, Spaanse, Corsicaanse, Portugese, Moorse, Midden-Oosterse, mediterrane, Afrikaanse, Turkse en Joodse keukens. Het is een mix tussen de Medeterrane en Afrikaane keuken. Al deze keukens hebben in meer of mindere mate bijgedragen aan de diversiteit van de Marokkaanse keuken. . De lokale Berberse keuken is vergelijkbaar met de rest van de Marokkaanse keuken, maar kent minder externe invloeden.Daarnaast werd die verder verfijnd door de koks in de koninklijke keukens in de Marokkaanse koningssteden. Kruiden worden op grote schaal gebruikt. Ondanks dat het land al duizenden jaren kruiden importeert, komen veel ingrediënten uit het land zelf, zoals saffraan, munt en olijven, sinaasappelen en limoenen.  

Belangrijke kruiden zijn kaneel, komijn, peper, gember, saffraan en kurkuma. Kip wordt er het meest gegeten. Daarnaast ook wel rundvlees, ook al wordt de voorkeur gegeven aan lamsvlees, dat echter relatief duur is. Couscous en tajine zijn de meest typisch Marokkaanse gerechten. Couscous is het bekendste gerecht en wordt traditioneel met de hele familie genuttigd na het vrijdagse moskeebezoek. Couscous is het nationale gerecht van Marokko en ontbreekt dan ook nooit op feestelijkheden.

Eetgelegenheden zijn in alle steden en grotere dorpen te vinden, variërend van eenvoudige snackhuisjes, vaak voor lokale arbeiders, tot chique restaurants in de oude paleizen van de medina's van de grote steden waar je honderden dirhams kunt spenderen aan Marokkaanse haute-cuisine, vaak gecombineerd met muziek en dans. In de meeste middenklasse hotels wordt een beperkt assortiment aan salades, Marokkaans- en vaak Spaans- of Italiaans eten voorgeschoteld, meestal lekker maar niet bijzonder en redelijk geprijsd. In de grote steden hebben internationale restaurants en fastfood ketens hun intrede gedaan. Marokkanen zullen vaak ontbijten met thee wat dadels en brood, een gekookt ei of olijven. In de hotels worden veelal versies van het Franse ontbijt geserveerd met stokbrood en jam en eventueel croissants of cakes. Vrijwel altijd is er verse jus d' orange te krijgen. In Marokko wordt 's middags en 's avonds warm gegeten. De goedkoopste maaltijd is de vullende maaltijdsoep harira, waarmee tijdens de vastenmaand Ramadan het eten begint na zonsondergang, maar die verder ook het hele jaar op de menu's prijkt voor enkele dirhams. Het is ook een snelle maaltijd omdat deze altijd klaarstaat. Veel eetstalletjes en kleinere eetgelegenheden verkopen brochettes, spiezen met daaraan gegrild vlees, worstjes, gehakt of lever van vooral geiten en schapen. Dit wordt dan samen met frites en salade geserveerd. 

Andere bekende Marokkaanse gerechten zijn: 

• Gegrilde brochettes vindt je overal. Ze zijn heel goedkoop en met een stuk brood erbij zijn ze goed voor een snelle maaltijd. In de kleine eettenten is het vlees niet altijd van goede kwaliteit. Langs bepaalde verkeerswegen kun je je eigen stuk vlees bij de slager kopen en aan een grillstandje laten roosteren.
• Soep kun je in de meeste restaurants bestellen. De bekendste is de harira, die tijdens de ramadan wordt gegeten zodra het einde van de vastendag is aangekondigd. Het is een heerlijk geurende, nogal dikke bonensoep, waarin soms stukjes vlees zitten. Net voor het opdienen wordt er een beetje citroensap aan toegevoegd. Tijdens de ramadan wordt harira gegeten met dadels of honingpasteitjes.
• Briouats zijn kleine beignets uit bladerdeeg, en gevuld met gehakt, hersentjes, worst, vis, amandelen etc. Ze worden in kokende olie knapperig gebakken tot ze goudgeel van kleur zijn.
• Pastilla is een buitengewoon lekker groot gebak van bladerdeeg gevuld met gemalen duiven- of kippenvlees en bestrooid met een dun laagje suiker of kaneel. Pastilla is tamelijk duur en wordt alleen, op bestelling, geserveerd in sommige restaurants of bij grote gelegenheden.
• Méchoui is een feestgerecht. Het is een lam dat in zijn geheel aan een spit wordt geroosterd. Het wordt op religieuze feestdagen gegeten en smaakt heerlijk.

Vis is van uitstekende kwaliteit en is langs de kust van de Middellandse Zee en Atlantische Oceaan in overvloed aanwezig. Ook niet te versmaden zijn schaal- en schelpdieren en zee-egels. In Oualidia vindt je zelfs oesters. Wie het sober wil houden kan genoegen nemen met een bord gegrilleerde sardines, een goedkope en gezonde maaltijd. Er bestaan ook sardineballetjes in een licht gekruide tomatensaus. Deze zijn verkrijgbaar in alle kruidenierswinkels.

Brood is bijna altijd plat en rond en het wordt met de hand gebroken. Veel Marokkaanse gezinnen bakken hun eigen brood. Om het te beschermen tegen het stof bewaren ze het in thickas, en dat voor meerdere dagen. Een detail dat vaak over het hoofd wordt gezien: gooi oud brood niet weg en vraag in een restaurant niet meer brood dan je op kunt. Brood is een religieus symbool.

Zoete gebakjes mogen in dit overzicht uiteraard niet ontbreken. Van het Marokkaanse gebak zijn de zogenaamde gazellehoornen (kaab el ghzal) niet geweldig. Wel verrukkelijk zijn: briouats met honing en amandelen, griouch, houala rhifa (knapperige koekjes met boter), mhanncha (een opgerold gebak met bestoven met kaneelpoeder), shebbakia (gefrituurde deegslingers met warme honing en geroosterde sesamzaadjes). Absolute toppers zijn bastella of pastilla met melk, ktefa genoemd. Dit heerlijke dessert bestaat uit ouarka-blaadjes geparfumeerd met oranjebloesem, opeengestapeld met gebroken amandelen en vlak voor het opdienen overgoten met afgekoelde melk. Er bestaat ook een verzie met banketbakkersroom. 

DRINKEN

De specialiteit van het land is natuurlijk de muntthee die je overal kunt drinken en die je, ongeacht het uur, in elk gezin wordt aangeboden. Theedrinken is een ceremonie. Deze taak wordt over het algemeen waargenomen door de heer des huizes of, in diens afwezigheid, door zijn vrouw of de oudste aanwezige persoon. Men brengt een ketel met water, een doos met groene thee, een doos met suiker (grof gehakte stukken suiker) en, op een dienblad, een theepot, glazen en een bussel verse munt. Terwijl het water op een klein gasvuurtje aan de kook wordt gebracht, vult men de theepot met groene thee (één theelepel per twee glazen). Wanneer het water kookt wordt er een kleine hoeveelheid in de theepot gegoten. Enkele draaiende bewegingen met de pot zorgt ervoor dat de thee zwelt en van onreinheden wordt ontdaan. Vervolgens wordt het water in een glas afgegoten. Dan wordt kokend water op de thee gegoten en wordt de theepot op het vuur geplaatst. Als de thee klaar is haalt men de pot van het vuur, voegt de munt toe en roert men de thee met een grote brok suiker. Daarna wordt de thee in een glas gegoten en opnieuw overgegoten in de theepot. Dit herhaalt zich een vijftal keren, waarbij men de theepot goed hoog heft zodat de thee met een grote straal wordt overgegoten en de thee verlucht. Nu wordt nog even geproefd of de thee voldoende zoet is en de glazen worden voor de laatste keer gevuld. 

De koffie in Marokko is niet slecht en wordt altijd geserveerd in een glas. Als je zoals de Marokkanen je koffie met melk drinkt, vraag dan een café cassé. In de hotels is een café cassé vaak te sterk aangelengd en smaakt zo'n koffie helemaal niet lekker. Zoals in de rest van de wereld vind je ook hier frisdranken zoals cola en limonade. Een heerlijk brouwsel is amandelsap, melk vermengd met gemalen amandelen. Maar er zijn ook vruchtensappen uit de blender zoals bananen- en avocadosap. Vers geperste sinaasappelsap is lekker en heel goedkoop. Mierzoet maar lekker is jus de fraise, hele aardbeien met siroop, die in het voorjaar wordt geserveerd.  

Les je dorst nooit met leidingwater. Luister niet naar de Marokkanen die je met de hand op het hart verzekeren dat het water drinkbaar is. Wees uiterst wantrouwig met bronwater, want vaak is het vervuild en schep niet teveel ijsblokjes in je drankje. Liefhebbers van water zullen hun toevlucht moeten nemen tot mineraalwater, zonder prik zoals Sidi Harazem en Sidi Ali, of bruisend zoals Oulmès.  

Alcohol is in de kleinere plaatsen vaak niet te krijgen. De koran verbiedt moslims wijn te drinken omdat Mohammed het niet langer kon aanzien dat zijn oom Hamza, wanneer hij ladderzat was, met zijn zwaard de bulten van zijn kamelen afsneed. De weinige bars die zich richten op de Marokkanen zelf zijn vaak moeilijk vindbare 'zuipholen' waar je mannen zult zien zitten rond tafels vol met lege flessen. Marokkanen die in dit soort gelegenheden drinken beperken zich meestal niet tot een biertje. In de meeste hotels en restaurants die zich richten op buitenlanders is bier en wijn verkrijgbaar. De meeste Marokkaanse restaurants hebben geen alcoholvergunning. Wie een maaltijd zonder wijn maar niks vindt, koopt een fles in een winkel en brengt die mee. Behalve in de grotere steden zijn er weinig kruideniers die wijn verkopen. Een fles wijn zal steeds in krantenpapier worden gewikkeld en in een zwarte plastic tas worden gestopt. De meest voorkomende biermerken zijn Stork en Flag, beide lichte pilzen. Marokko is ook een wijnproducerend land. De witte wijn uit Marokko is in de regel simpel, licht en fruitig. Marokkaanse rode wijnen kunnen nogal in kwaliteit verschillen van prima tot ondrinkbaar. Aanbevelenswaardig zijn o.a. Guerrouane (ook wit), Valpierre (ook wit) en Cabernet du President. De lokale wijnen, een erfenis van het protectoraat, zijn drinkbaar en soms zelfs lekker, als de vinificatie met kennis van zaken is gebeurd en de wijn in goede omstandigheden is bewaard, wat helaas zelden het geval is. Mahia is een vijgenbrandewijn die vroeger thuis gedestilleerd werd, maar tegenwoordig in Cassablanca op industriële schaal geproduceerd wordt. In sommige huishoudens wordt de drank nog steeds clandestien gestookt. Het is een uitstekende afsluiter na een maaltijd, op voorwaarde dat je er niet teveel van drinkt. Gemengd met vruchtensap is het een heerlijke mix.