GESCHIEDENIS - Maleisië

Men gaat er vanuit dat mensen rond de 25ste eeuw v.Chr. van de Negrito en de Senoi stammen, afkomstig uit Centraal en Zuid Thailand, zuidwaarts trokken en zich vestigden in wat nu Maleisië is.

Tussen 1500 en 500 v.Chr. zouden hier de Proto-Maleisische stam, afkomstig van de Indonesische eilanden, zich hierbij voegen. Zij zouden de voorvaderen van de huidige inwoners van het land zijn.

In de eerste eeuwen na Christus zouden vooruit handelaren afkomstig uit India de kusten aandoen vanwege aanwezigheid van o.a. kruiden. Deze zouden cultuur, religie en bestuursvormen meenemen en het land veranderen. Het resultaat was het ontstaan van het machtige Boeddhistische Srivijaya rijk dat floreerde tussen de 7e en 13e eeuw.

Zij waren oppermachtig in de Straat Malakka maar ook in Java en Borneo. 

In de late 14^e eeuw stichtte een op de vlucht zijnde Hindoe prins, Parameswara”, Malakka. Deze stadstaat ontwikkelde zich snel als een belangrijke haven en vestigingsplaats voor kooplieden langs de handelsroutes tussen China, de Indische Archipel, India en Arabië.

Men gaat ervanuit dat Islam werd geïntroduceerd door Indische kooplieden. Malakka werd hiermee een belangrijk religieus en cultureel centrum. In 1459 trouwde de Malakka Sultan Mansur Shah met de Chinese prinses Hang Li Po. 

De Venetianen informeerden de Portugezen die geïnteresseerd werden om deze interessante koopwaar zelf te halen. In 1511 werd een vloot samengesteld en werd het 20.000 koppige leger van Malakka verslagen. De Portugezen bouwden een fort, introduceerde het Christendom en legden een monopolie op de handel. De verdreven oorspronkelijke bewoners groepeerden zich in het nieuwe Johor rijk en wisten aan de Nederlanders een goede Europese bondgenoot.

Samen versloegen ze de Portugezen in 1641 en zouden zo’n 150 jaar hier blijven. Het Johor rijk zou uitgroeien tot het belangrijkste in dit deel van Azië; de Nederlanders zouden nooit de volle potentie gebruiken van Malakka met Jakarta en Indonesië zo dichtbij. 

In 1819 stichtte Raffles Singapore en n.a.v. de Nederlandse-Engelse verdrag uit 1824 werd afgesproken dat Nederland Indonesië zou krijgen als de Engelsen heel Maleisië zouden krijgen. 

Aan het einde van de 19e eeuw was de industriële revolutie in Europa op volle gang en op het schiereiland werden grote tin-reserves ontdekt. Ondertussen stond het Chinese keizerrijk op instorten en dus vluchtten veel Chinezen naar Maleisië om te werken in de nieuwe tinmijnen.

Deze gebeurtenissen zorgden voor grote instabiliteit en leidden tot een bloedige burgeroorlog in Selangor en Perak. Dit feit en de druk van ondernemers in de Straits Settlements zorgde ervoor dat het Brits-Indische leger ingreep en de belangrijkste staten in 1895 verenigde in een door de Britten vanuit Kuala Lumpur bestuurde federatie. Onder Brits bestuur ontwikkelde de economie zich snel en Malaya groeide uit tot ’s werelds grootste producent van tin, rubber en palmolie.

Aan de arbeidsbehoefte werd voldaan door immigranten uit China en Brits Indië. Onderwijl groeide de ontevredenheid onder de Maleisische bevolking omdat hun land overspoelt werd door buitenlandse mensen. In 1931 waren er meer Chinezen in Maleisië dan oorspronkelijke bewoners. 

Enkele uren nadat Pearl Harbor was gebombardeerd vielen de Japanners vanuit Thailand (toen Siam) Maleisië binnen. Binnen enkele maanden was het hele land bezet; de Engelsen hadden wel alle voor de tinmijn benodigde spullen verwoest.

In 1945 gaven de Japanners zich over maar de Engelsen hadden verschrikkelijk gezichtsverlies geleden met de snelle nederlaag.

Na de Japanse bezetting richtten de Britten de Unie van Malaya op die Chinese en Indiase immigranten staatsburger maakte en een einde maakte aan de speciale positie van de Maleisische Sultans. De tegenstanders van dit plan waren de communisten (MCP) en Maleisische nationalisten die in 1946 de UMNO partij oprichtten.

Uiteindelijk bleek UMNO de belangrijkste onderhandelingspartner te zijn omdat de communisten te radicaal waren en de andere Chinese en Indiase partijen niet geïnteresseerd waren in onafhankelijkheid. Het compromis dat in 1948 werd bereikt was een federatie met staatsburgerschap voor immigranten en een speciale positie voor de Sultans en de Maleise bevolking. Direct daarna begonnen de communisten – voornamelijk oorspronkelijke Chinezen -een guerrillaoorlog. Uiteindelijk werden de troepen teruggedreven naar de Thaise grens en de jungle in – in 1960 waren ze verslagen ook al werd pas in 1989 officieel een capitulatie getekend. 

In 1957 werd Malaya onafhankelijk, maar Singapore bleef een kroonkolonie van Engeland. Met Singapore buiten de federatie waren de Maleisiërs nét in de meerderheid en niet de Chinezen en had de Maleisische UMNO in het parlement dus de macht, samen met Indiase en Chinese coalitiegenoten. In 1963 werd besloten Singapore, Sarawak, Noord-Borneo en Brunei bij Malaya te voegen en zodoende Maleisië op te richtten.

Brunei haakte op het laatste moment af en Indonesië en de Filipijnen erkenden Maleisië aanvankelijk niet. Deze laatste wilde Sabah hebben terwijl Indonesië probeerde Maleisië in zijn invloedssfeer te krijgen. Er werd zelfs een poging gedaan om Maleisië in te lijven  tijdens de "konfrontasi" oorlog van 1962-1966. Sabah, Sarawak maar ook het schiereiland en Singapore werden tevergeefs aangevallen. 

In 1982 kwam premier Mahathir Mohammed aan de macht en hij duwde een programma van industrialisatie en economische liberaliseringen door. In 1988 raakte hij in conflict met de rechterlijke macht en maakte nog dat jaar met een grondwetswijziging de rechterlijke macht ondergeschikt aan het parlement.

Hoewel hij bruut was tegen zijn tegenstanders, geen tegenspraak duldde, groeide de Maleisische economie eind jaren 1990 met bijna 10% per jaar. 

In 1997 brak de Aziatische monetaire crisis uit maar Mahathir lapte het economisch advies van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) aan zijn laars. Hij legde de internationale handel in Maleisisch geld en aandelen stil om zo stabiliteit te creëren. Uiteindelijk was de crisis in Maleisië veel minder ernstig dan in Thailand, Indonesië en Zuid-Korea en gaf het IMF zijn fouten toe. Een jaar later brak er een hevige leiderschapsstrijd uit tussen Mahathir en diens vicepremier Anwar Ibrahim.

Deze werd volgens Mahathir’s methode geheel geschoffeerd; hij werd opgepakt en beticht van corruptie en sodomie ook al waren de meeste inwoners het erover eens dat Anwar onterecht gevangen was gezet. Terwijl Anwar begon aan z’n 15 jarige gevangenisstraf hadden tijdens de crisis andere partijen geprofiteerd; de fundamentalistische Islam partij PAS bijvoorbeeld die veel leden had geworven en ging voor een Islamitische staat zoals het nabijgelegen Brunei. 

In een poging zich te profileren van radicale islam heeft Premier Abdullah Badawi het concept Islam Hadari (beschavings islam) gelanceerd. Deze staat vooral in het teken van vooruitgangsdenken. In maart 2004 wint Abdullah de verkiezingen met ruime cijfers. In december 2004 wordt Maleisië samen met een groot aantal landen in de omgeving getroffen door een tsunami.

Bij de verkiezingen van maart 2008 verliest Badawi zijn twee derde meerderheid, in juli 2008 wordt oppositieleider Anwar Ibrahim gearresteerd vanwege veronderstelde beschuldigingen wegens sodomie. Door de wereldwijde economische crisis besluit Maleisië in januari 2009 dat buitenlandse arbeiders niet meer mogen worden aangetrokken.

In april 2009 treedt Badawi af als premier en wordt opgevolgd door Najib Abdul Razak. In agustus 2010 wordt het besluit om huwelijken voor minderjarigen toe te staan bekritiseerd door vrouwengroepen. In mei 2013 zijn er verkiezingen, de regeringscoalitie blijft aan de macht. In 2014 krijgt Malaysian Airlines te maken met twee zeer ernstige vliegtuigongelukken

Eerst verdwijnt in maart vlucht MH370 van de radar en in juli wordt vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten, hierbij komen ook 194 Nederlanders om het leven. In Juni verdrinken tientallen illegale Indonesische bootvluchtelingen in gammele bootjes nabij de kust van Maleisië. In 2015 en 2016 krijgt Maleisië een niet permanente zetel in de Veiligheidsraad van de VN. In december 2016 wordt sultan Muhammed V ingezworen.

In februari 2017 wordt Kin Jong-nam de broer van de Noord-Koreaanse leider vermoord op een Maleisisch vliegveld.

In Februari 2020 diende de Maleisische premier Mahathir Bin Mohamad z’n ontslag in na een tumultueus weekend in het Maleisische parlement. De 94-jarige Mahathir was bezig aan zijn tweede ambtstermijn. Het voortbestaan van de regering hing afgelopen weekend plotseling aan een zijden draadje, nadat Mahathirs partij plannen voor de vorming van een nieuwe coalitie had bekendgemaakt.

Daarmee zou Mahathirs gedoodverfde opvolger Anwar Ibrahim op een zijspoor gezet worden. De 72-jarige Anwar reageerde furieus. Ook beschuldigde hij zijn eigen partijleden van "verraad". Een factie van Anwars partij zou namelijk hebben samengespannen met Mahathir om diens nieuw te vormen regering te steunen, zodat hij zijn termijn als premier tot 2023 zou kunnen uitzitten.

Het politieke geworstel tussen Mahathir en Anwar houdt de Maleisische politiek al tientallen jaren bezig. Mahathir ontsloeg zijn toenmalige vicepremier Anwar in 1998. Die begon daarna een eigen politieke beweging, maar werd vervolgens veroordeeld, omdat hij seks zou hebben gehad met een man.

Voor Mahathirs verkiezingsoverwinning in 2018 sloegen de oude rivalen de handen echter ineen om zo af te rekenen met oud-premier Najib Razak. Ze spraken af dat Anwar Mahathir uiteindelijk zou opvolgen als premier. Ook zorgde Mahathir ervoor dat Anwar vrijkwam uit de gevangenis.