ALGEMENE INFORMATIE - Maleisië

* Bijgewerkt t/m 2014 - wijzigingen voorbehouden.

Maleisië is een heet en vochtig land. De temperatuur schommelt gedurende het hele jaar tussen de twintig en dertig graden. Het klimaat van Maleisië wordt beheerst door de noordoost- en zuidwestmoesson, die beurtelings waaien. De noordoostmoesson waait ongeveer vanaf november tot april en de zuidwestmoesson tussen mei en oktober. De noordoostelijke winden zorgen tussen december en februari regelmatig voor overstromingen en zware regenval aan de oostkust. Sabah en Serawak hebben gedurende deze periode eveneens hun natste seizoen. De zuidwestmoesson zorgt voor droger weer, maar in een tropisch land is er elke dag wel een bui te verwachten. De hoogste temperatuur wordt in de loop van de middag bereikt, waarna een flinke bui voor een frissere en koelere avond zorgt. De hoger gelegen gebieden zijn frisser. Omdat er geen werkelijk droog seizoen is, is Maleisië altijd groen.

Maleisië bestaat uit twee afzonderlijke delen die gescheiden worden door de Zuid-Chinese Zee: West-Maleisië of Malakka, dat in het noorden aan Thailand grenst, en dat Singapore in het zuiden insluit en Oost-Maleisië, het noordelijkste gedeelte van het eiland Borneo, dat in het zuiden grenst aan Indonesië en dat Brunei in het noorden insluit. Het westelijke deel (Malakka) beslaat ongeveer 40% van de oppervlakte van het land, maar meer dan 85% van de bevolking is hier woonachtig. Maleisië claimt ook een deel van de Spratly-eilanden. 

Maleisië is ongeveer 8x groter dan Nederland. 

De bevolking in Maleisië is in drie (of vier) hoofdgroepen te verdelen:

• Maleiers/autochtone Maleisiërs (ca. 50%)
• Chinese Maleisiërs (25%)
• Inheemse volkeren (10%)
• Indiase Maleisiërs (8%)

De grootste groep omvat de Maleiers.Hun staatsrechtelijke en sociale positie wordt door de grondwet met tal van waarborgen omgeven: de ambten van staatshoofd en premier kunnen alleen worden bekleed door Maleiers, hun taal is de officiële taal, zij zijn oververtegenwoordigd in het federale parlement en hun godsdienst, de islam, is de officiële godsdienst. Het beleid van de regering is erop gericht om de Maleiers, die traditioneel vissers en boeren zijn, ook economisch een grotere rol te laten spelen. De grootste etnische groep vormen de Chinezen, die een dominerende positie in handel en industrie innemen en samen met de Indiërs het grootste deel van de niet-agrarische beroepsbevolking uitmaken. Zij leven in een min of meer gesloten gemeenschap en hadden aanvankelijk nauwelijks politieke aspiraties. In West- en Oost-Maleisië zijn er talrijke stammen waarvan de leden afstammen van de oorspronkelijke bewoners van deze gebieden, bijvoorbeeld de Semang, Senoi en Jakun in West-Maleisië, de Dajaks in Sarawak en de Kadazans in Sabah. De vierde groep vormen de Indiërs, voornamelijk bestaande uit Srilankanen en Pakistani. Zij werden, evenals de Chinezen in de 19e eeuw, door de Engelsen naar Maleisië gebracht om op de plantages te werken, omdat de Maleiers dit weigerden. Zij vormen 8% van de bevolking en werken voornamelijk op de plantages en als kleine middenstanders en lage ambtenaren. 

In de federatie woont ca. 54% van de bevolking in steden. De jaarlijkse bevolkingsgroei bedraagt 2,5%. De aanwezigheid van bijna twee miljoen gastarbeiders op een totale beroepsbevolking van acht miljoen leidde eind jaren 1990 lokaal tot incidenten.

In de Oostmaleisische staten Sabah en Serawak treffen we langere rivieren en hogere bergen aan dan op het schiereiland. De rivier de Rejang in Serawak en de Kinabatangan in Sabah zijn beide 563 kilometer lang. Het binnenland van Oost-Maleisië is zeer bergachtig en de hoogste top vind je in het Crocker Massief in Sabah. Dit is de Kinabalu, met 4101 meter de hoogste berg van Maleisië en de hoogste top tussen Nieuw-Guinea en de Himalaya. Het overgrote deel van de kustvlaktes en de golvende heuvels langs de westkust zijn bedekt met rubberbomen en oliepalmen van de grote plantages. Maleisië is vandaag de dag de grootste rubberproducent ter wereld. De oostkust is minder ontwikkeld dan het westen. Het lijkt wel of de tijd op bepaalde plaatsen heeft stilgestaan. Witte zandstranden, omzoomd door casuarinabomen met hier en daar een klein vissersdorpje tussen de palmbomen. Voor de kust vind je eilanden, omgeven door koraalriffen en bedekt met een dicht tropisch regenwoud, waar hoge bergtoppen bovenuit steken. 

Er zijn vele nationale parken in Maleisië, onder andere: Taman Negara, Gunung Mulu en Kinabalu. Ook zijn er grote bergketens, te weten: Cameron Highlands, Genting Highlands en Mount Kinabalu. 

Het Maleisische oerwoud is rijk aan een overvloed van verschillende wilde diersoorten. Het nationale dier van Maleisië, de Maleise tijger, komt nog in vrij grote getale voor. Hij is echter zelden te zien. Panters en luipaarden kom je af en toe tegen. Een andere vleeseter die je hier kunt aantreffen, is de veel voorkomende civet of musang. Verder veel verschillende dieren zoals de aap, gauer, honingbeer, neushoorn, olifant, panter, schildpad en de tapir. Een van de zeldzaamste katachtigen ter wereld, de Borneogoudkat, is in 2009 en 2010 gefilmd in het Maleisische deel van Borneo. De slanke roodbruine kat werd in 2003 voor het laatst gezien. Daarvoor werd al gedacht dat het dier was uitgestorven.

De vijf grootste steden van Maleisië zijn:

1. Kuala Lumpur *            1.300.000 inwoners
2. Ipoh                                 630.000 inwoners
3. Kuching                           625.000 inwoners
4. Kota Kinabalu                  575.000 inwoners
5. Kotha Baru                      420.000 inwoners

* = hoofdstad.

De federatie van Maleisië is een constitutionele monarchie. Officieel staat de Hoogste regeerder, die gewoonlijk de koning of koningin wordt genoemd, aan het hoofd hiervan. De Koningen van Maleisië worden gekozen voor termijnen van vijf jaren uit de negen sultans van de staten van het schiereiland Malakka. De huidige koning is Sultan Mizan Zainal Abidin ibni AlMarhum Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah Al-Haj uit Terengganu. Het kabinet heeft de uitvoerende macht. Het wordt geleid door de premier; sinds 2009 Najib Tun Razak. Het parlement bestaat uit twee kamers: de Senaat (Dewan Negara) en het lagerhuis of huis van afgevaardigden (Dewan Rakyat). De grondwet van Maleisië stipuleert dat de premier gekozen moet worden uit het lagerhuis, dat naar het inzicht van de Yang di-Pertuan Agong een meerderheid in het parlement vertegenwoordigt. Het kabinet wordt uit leden van beide huizen van het parlement gekozen, en legt verantwoordelijkheid af bij dat orgaan. 

Maleisië heeft twee parallelle systemen van rechtspraak: civiel recht en islamitisch recht, gebaseerd op de sharia. Zo zijn bijvoorbeeld seksuele gemeenschap tussen ongehuwde personen en de consumptie van alcohol verboden en komen lijfstraffen als stokslagen voor. Het islamitisch recht geldt in theorie echter alleen voor moslims en het merendeel van de uitspraken gaat over familiezaken. Voor beide typen rechtspraak bestaan aparte rechtbanken. In principe zijn de islamitische rechtbanken er alleen voor het islamitische bevolkingsdeel, maar het komt voor dat niet-moslims voor een islamitische rechtbank moeten verschijnen, bijvoorbeeld in het geval van gemengde huwelijken.

De soennitische islam is de officiële godsdienst van Maleisië. In Maleisië geldt er slechts een beperkte godsdienstvrijheid. 

De moslims (voor het overgrote deel Maleiers) maken meer dan de helft van de bevolking uit (ca. 60% van de bevolking). De grondwet van Maleisië geeft de islam een voorkeurspositie: het staatshoofd is tevens islamitisch godsdienstig leider. Islamitisch godsdienstonderricht is verplicht in de staatsscholen. Moslims hebben een eigen stelsel van rechtspraak en betalen speciale belastingen zoals bijvoorbeeld de zakaat. De Chinezen zijn aanhangers van het confucianisme, het boeddhisme of taoïsme (ca. 19% van de bevolking), terwijl de meeste Indiërs hindoeïsten zijn (ca. 6% van de bevolking). Ruim 9% van de bevolking is christen. De stammen op Sarawak en Sabah hangen vooral animistische religies aan.

Sporten in Maleisie behelzen badminton, bowling, voetbal, squash en hockey. Op het Sepang International Circuit bij Kuala Lumpur is sinds 1999 elk jaar een F1 race. Ook wordt ieder jaar in januari in Maleisië de bekende Ronde van Langkawi georganiseerd, een tiendaagse wielerwedstrijd. Een andere wielerwedstrijd die in Maleisië wordt verreden is de Jelajah Malaysia.

De afwisseling die de Maleisische keuken kent, is groot genoeg voor zelfs de meest verwende lekkerbek. Het Maleische eten en drinken kan het best worden omschreven als een vergaarbak van culinaire heerlijkheden, die zijn oorsprong heeft in de kookkunst van de inheemse bevolking met daaraan toegevoegd de tradities van de immigranten. De Chinese, Indiase, Arabische, Portugese en Engelse keuken hebben hun bijdrage geleverd. De veelgeprezen keuken van de Nonya's, een unieke combinatie van Maleisische en Chinese kookkunst, is een goed voorbeeld van de heerlijke resultaten die de mengeling van stijlen op kan leveren. De keuken heeft gerechten met zoete, zure, hete en bittere smaken. Veel gerechten hebben een basis van rijst met kip, vis, garnalen, rund-, lams-, geiten- en varkensvlees. Varkensvlees is verboden voor moslims, maar wordt wel gebruikt in de Chinese gerechten en kan verkregen worden op Chinese markten en is niet bij wet verboden. Er worden diverse specerijen gebruikt. Bijzonder is de Nonya-keuken een mengeling van Chinees, Maleis en de Zuid-Indiase keuken.

Vreemd genoeg is het in Maleisië eenvoudiger een Chinees of Indiaas restaurant te vinden dan een Maleis restaurant. Wel vind je overal marktkraampjes (hawker) met de heerlijkste Maleise lekkernijen (vb pisang goreng (gebakken banaan); goed en goedkoop. Aan exotisch fruit geen gebrek in Maleisië.

Populaire Maleisische gerechten: 

• Saté - De kleine stukjes geroosterd vlees zijn in Nederland niet onbekend. Ze worden geserveerd met een kruidige pindasaus, schijfjes komkommer, rauwe ui en blokjes rijst (ketupat)
• Gado gado - Van Indonesische oorsprong; een groentegerecht met komkommer, taugé, gebakken tahoe en gekookte eieren, overgoten met een kruidige pindasaus.
• Laksa - Afkomstig uit India; een soort miesoep, die van provincie tot provincie verschilt. De soep brengt men meestal op smaak met kokosmelk of witte tamarinde (zoals in Penang); ze wordt geserveerd met reepjes kippenvlees, garnalen of vis en taugé.
• Sambal belachan - Dit is een populaire, kruidige saus die wordt gemaakt van gegiste garnalenpasta, die op smaak is gebracht met peper, knoflook en soms met citroensap. Gewoonlijk eet men het bij rauwe groenten als saus (aulan) of wordt het als bijgerecht gegeten.
• Roti chanai - Dit brood, dat van Indiase oorsprong is, wordt gebakken op een hete plaat en geserveerd met curry. Bij het bereiden van de roti wordt het zachte deeg in de lucht gegooid en rondgeslingerd totdat het een enorme pannenkoek geworden is met een diameter van soms wel 45 cm. Een fascinerend schouwspel.
• Bah kut teh - Dit gerecht, dat letterlijk 'thee van een bot met vlees' betekent, komt uit China. Het wordt gemaakt van varkenskrabbetjes bereid met Chinese kruiden en knoflook, aangemaakt met sojasaus. Moslims bereiden dit gerecht met kip. Het is een populair ontbijt.
• Mie goreng - Gebakken noedels met zeevis, vlees en groenten aangemaakt met sojasaus; het gerecht wordt ook wel bereid met een platte, witte rijstkoek die 'koay tiau' wordt genoemd; dat laatste is een specialiteit van de straatventers in Penang, Ipoh en Perak.
• Nasi goreng istimewa Speciale gebakken rijst met zeevis, vlees en groenten, geserveerd met gebakken eieren, gebakken stukjes kip en soms saté.
• Loh bak - Een specialiteit uit Penang en van Chinese herkomst. Het gerecht wordt gemaakt van fijngehakte stukjes varkensvlees of kip, in tahoe gewikkeld en vervolgens goed gebakken. Lekker met chilisaus.
• Nasi lemak - Kokosrijst geserveerd met sambal 'belachan', gebakken pinda's en 'ikan bilis' (gedroogde ansjovis), gekookte eieren en soms met gebakken vis. Ook een populair ontbijt.
• Yung tau foo - Heldere soep met gevulde tahoe en groenten, meestal geserveerd als ontbijt.
• Ais kachang - Een dessert van geschaafd ijs dat wordt geserveerd met gekookte rode bonen, kokosmelk, rietsuiker, palmzaadjes en soms met zoete maïs. Als er reepjes groene gelei worden toegevoegd heet het dessert 'cendol'.
• Air bandung - Een zoete drank van roze siroop met gecondenseerde melk, die koud wordt geserveerd.

Voor avontuurlijke lekkerbekken is het beroemde Indiase gerecht curry van vissenkop, geserveerd op bananenblad (daun pisang) een must. Het is verkrijgbaar in de meeste Indiase restaurants. Eten vanaf een bananenblad is een ervaring op zich. Zodra u bent gaan zitten, wordt er een blad voor u neergelegd en daar wordt de rijst en andere gerechten op geserveerd. De vissenkop, die meestal zo groot is als een voetbal, is gekookt in een overheerlijke curry-saus. Eet de gerechten op de traditionele wijze, dat wil zeggen met uw handen.

DRINKEN

Thee is een geliefde drank, vooral onder de Chinezen. “Teh tarik”, dat letterlijk 'getrokken thee' betekent, is afkomstig uit India. Een grote lepel gecondenseerde melk wordt toegevoegd aan de hete thee in een grote beker en de melkachtige drank wordt vervolgens in een andere beker gegoten; het lijkt daarbij of de straal thee wordt 'getrokken'. De bereider van de thee zal deze handeling herhalen totdat de thee schuimt. De eenvoudige reden waarom thee wordt 'getrokken', is dat de drank op die manier kan afkoelen. Koffie is overal te krijgen, maar smaakt vaak niet zoals wij het gewend zijn. Vers geperste vruchtensappen zijn volop verkrijgbaar.

Vanwege het Islamitisch geloof, wordt op veel plaatsen geen alcohol geschonken, wat zeker opgaat voor de oostkust en dus ook in Kota Bharu. Sommige hotels hebben voor toeristen een aparte bar, waar wel alcohol, zoals bijv. lokale en geïmporteerde bieren, verkrijgbaar zijn. Bekende biermerken zijn Anchor en Tiger. Ze worden meestal alleen in grote flessen verkocht en vaak niet koel geserveerd. Wijn (vaak uit Australie) is duur en vaak niet goed van smaak door het warme klimaat. 

In Maleisië kan op veel plaatsen het water uit de kraan gedronken worden, maar de smaak is niet altijd even lekker, vanwege een echte chloorsmaak. In Taman Negara bijvoorbeeld is het absoluut onmogelijk om het water uit de kraan te drinken, omdat dat daar rechtstreeks uit de rivier komt. Flessen mineraalwater zijn overal te koop, zowel in halve als hele liters. In Taman Negara zit er statiegeld op de daar gekochte flessen.