ALGEMENE INFORMATIE - Macedonië

* Bijgewerkt t/m 2017 - wijzigingen voorbehouden.

Macedonië heeft over het algemeen, onder invloed van de Middellandse Zee, een gematigd landklimaat met vier duidelijk te onderscheiden seizoenen. De lente kan echter vrij kort zijn, en bovendien worden de temperaturen in elk seizoen getemperd door het bergachtige karakter van het land. Met name in de bergachtige gebieden komen af en toe zomerse onweersbuien voor. Hoewel de winters in de lagere regionen over het algemeen mild zijn en de temperatuur zelden onder het vriespunt komt, kunnen sneeuw en ijs het openbare leven in bijvoorbeeld de hoofdstad Skopje vrijwel stilleggen. In de bergen is het ’s winters natuurlijk veel kouder en een pak sneeuw van een meter dik is daar geen uitzondering. In regio’s boven de 2000 meter blijft de sneeuw liggen tot in juni, en vanaf november kan er al weer nieuwe sneeuw vallen. Macedonië heeft over het algemeen een zonnig en droog klimaat van maart tot en met november, hoewel in de maanden september en april langere periodes van bewolking en regen kunnen voorkomen. De jaarlijkse neerslag varieert van minder dan 500 mm in de buurt van de Vardar-rivier, tot meer dan 1000 mm in bergachtige regio’s. 

De Republiek Macedonië ligt op het Balkanschiereiland in Zuidoost-Europa en is geheel door andere landen omsloten. Het is een binnenstaat en wordt begrensd door Kosovo in het noordwesten, Servië in het noorden, Bulgarije in het oosten, Griekenland in het zuiden en Albanië in het westen. 

Macedonië is ongeveer driekwart zo groot als Nederland.

Ongeveer 65% van het over het algemeen dunbevolkte Macedonië wordt als Macedoniër bestempeld. De grootste minderheid van Macedonië is de snelgroeiende Albanese bevolking van het land. Op dit moment is meer dan een kwart Albanees. De Albanezen (Gegen in het noorden en Tosken in het zuiden), uitdrukkelijk geen Slavisch volk, vormen veruit de grootste etnische gemeenschap. Zij leven in het noorden en westen van Macedonië langs de grens van Kosovo en Albanië en wonen vooral op het platteland. Alle Albanezen zijn moslims en vormen een zeer op zichzelf staande gemeenschap met over het algemeen weinig contacten en een zekere mate van wantrouwen over en weer tegenover de Slavische Macedoniërs. De Turken vormen met ca. 80.000 personen de tweede minderheid in Macedonië. Ondanks het hoge geboortecijfer is het aantal Turken in de laatste decennia teruggelopen door een toenemende emigratie.

De situatie van de Roma in Macedonië is veel beter dan in de rest van Zuidoost-Europa, maar toch is het de gemeenschap met de grootste werkloosheid en de grootste armoede. Zij spreken over het algemeen hun eigen taal, het Romani. Šuto Orizari, in de buurt van de hoofdstad Skopje, herbergt de grootste Roma-gemeenschap ter wereld. Ca. 23.000 Roma van de 54.000 in Macedonië (ongeveer 2,5%) wonen in deze stad. De ca. 40.000 Serven eisten vroeger een Servische autonome provincie binnen Macedonië, maar lijken zich intussen met hun lot verzoend te hebben. Tenslotte is er een kleine groep “Vlachen”;  een bevolkingsgroep die een aan het Roemeens verwante taal spreekt.

Het landschap van Macedonië is overwegend bergachtig met als hoogste punt de op de grens met Albanië liggende Golem Korab (2753 m). De hoogste berg die helemaal in Macedonië ligt is de Titov Vrv (2748 m). Het grootste deel van het land bestaat uit een plateau met een hoogte tussen de 600 en 900 meter.

Macedonië wordt in het westen begrensd door bergketens langs Albanië en in het noorden door het Sjargebergte (onderdeel van de Dinarische Alpen) en de waterscheiding tussen de van noord naar zuid stromende Vardar en de Morava. De Vardar, de langste rivier van Macedonië, stroomt dwars door de hoofdstad Skopje en mondt uit in de Golf van Thessaloniki. Andere lange rivieren zijn de Bregalnica en de Crna. In het oosten wordt het land verdeeld door de waterscheiding tussen de Vardar en de Struma. 

Van de tientallen meren zijn de meren van Ohrid, Prespa en Dojran de bekendste. Het 186 meter diepe meer van Ohrid is met een oppervlakte van 349 km2 een van de grootste meren op de Balkan en met een ouderdom van ca. twee miljoen jaar tevens één van de oudste meren ter wereld.Macedonië bevindt zich in een gebied waar zeer regelmatig aardbevingen voorkomen. De oorzaak hiervan is het feit dat in deze regio drie tektonische platen, de Afrikaanse, Aziatische en Europese, samenkomen. 

Door de ligging tussen de mediterrane en Euro-Siberische regio heeft Macedonië een zeer gevarieerde flora en fauna. Er leven acht beschermde zoogdiersoorten in Macedonië, waaronder de bruine beer. De laatste studie uit 1997 noemde een aantal van 160-200, waarvan 70 in het Mavrovo Nationale Park, 30 in Pelister en enkele beren in Galicica. In 1996 werd de jacht op beren verboden, waarna het aantal beren langzaam toenam. Andere beschermde dieren zijn de lynx (ca. 120 exemplaren) en de jakhals. Wolven zijn niet beschermd, want vormen een bedreiging voor de schapen en koeien van boeren. Elk jaar worden er ca. 350 gedood, waardoor hun aantal op ca. 700 blijft. De verwachting is dat dit aantal zal toenemen omdat de prijs voor een geschoten wolf door de overheid is verlaagd van 100 naar 10 euro. In de nationale parken leven verder veel zoogdieren als marters, wilde zwijnen, gemzen, herten en reeën. Ondanks dat er jachtvergunningen nodig zijn om op deze dieren te mogen jagen, is hun aantal gereduceerd tot nog maar ca. 25% van de totale populatie. In sommige gebieden is nog maar 7% van het aantal herten in leven.

Macedonië heeft diverse giftige diersoorten, waaronder de ‘poskog’, een springslang, en verschillende spinnensoorten. Vele hagedissensoorten komen voor in de bergen en het Prespa-Meer is een kikkerparadijs. Schildpadden komen zoveel voor dat ze bijna een plaag vormen. Het eiland Golem Grad, gelegen in het Prespa-meer, staat bekend staand als het ‘Slangeneiland’ vanwege de vele waterslangen die voor de kust van het eiland leven. In rivieren en meren komen karpers, brasems, meervallen, barbelen en baarzen voor. Strumica-alver, Dojran-alver en Macedonische serpeling zijn uniek voor Macedonië, evenals de Dojran-voorn en de Ohrid-forel. Van de vele kleine vissoorten die in het Ohrid-meer voorkomen, is de ‘plašica’ de meest bekende. Van de schubben worden via een zeer bijzondere techniek de befaamde Ohrid-parels gemaakt. 

Er leven meer dan 330 inheemse vogelsoorten in Macedonië, en verder nog ca. 100 trekvogelsoorten. Meer dan vijftig soorten zijn beschermd waaronder gieren en arenden. Een studie uit 2003 telde 35-40 paren vale gieren, 40-60 paren Egyptische gieren en een dozijn arenden rond de Korab-berg en de Šar-bergketen. Zwarte en gewone ooievaars komen steeds minder voor, maar nestelen nog steeds in veel dorpen en steden.

De vijf grootste steden van Macedonië zijn:

1. Skopje           *          - 640.000 inwoners
2. Kumanovo                - 105.000 inwoners
3. Bitola                         -   96.000 inwoners
4. Tetovo                       -   86.000 inwoners
5. Gostivar                     -   80.000 inwoners

* = hoofdstad

Volgens de huidige grondwet (d.d. 17 november 1991) heeft Macedonië een meerpartijensysteem. De wetgevende macht is in handen van een parlement (Sobranje) dat bestaat uit één kamer van 120 leden die voor vier jaar worden verkozen. Vijfentachtig van de afgevaardigden worden gekozen vanuit zes enkelvoudige kiesdistricten, de overige vijfendertig van partijlijsten volgens een proportioneel stelsel. Er is stemrecht vanaf 18 jaar. De president wordt voor vijf jaar gekozen (maximaal twee keer achter elkaar!), is opperbevelhebber van de krijgsmacht en voorzitter van de Veiligheidsraad. Voor het overige heeft hij weinig formele bevoegdheden en is het vooral een ceremoniële functie. Hij kan geen veto uitspreken over wetsvoorstellen, alleen het aannemen ervan vertragen. De regering, geleid door een minister-president, wordt benoemd door de president.

Ondanks pogingen van het voormalige Joegoslavië om de diverse staten seculier te houden en religieus leven te ontmoedigen, heeft de neergang van het communisme een opleving van het religieuze leven tot gevolg gehad. Dit heeft geleid tot een grote saamhorigheid binnen de religieuze groeperingen, maar ook tot conflicten tussen de diverse groeperingen onderling.

Ondanks het feit dat Macedonië enkele tientallen grote en kleine religieuze gemeenschappen kent, vormen de Macedonische orthodoxe christenen (Slavische Macedoniërs, Serven, Vlachen en een aantal Roma) met ca. 67% een ruime meerderheid. Alle orthodoxe christenen behoren tot de in 1958 gestichte Macedonische autonome orthodoxe Kerk. Ca. 30% is een soennitische moslim (Albanezen, Turken en een aantal Roma) en de overige 3% van de bevolking is katholiek (sommige Albanezen met Moeder Theresa als beroemd lid), evangelist, jehova, atheïst of bektaši. Ex-president Trajkovski behoorde tot de Methodistische gemeenschap. 

Bektaši zijn volgelingen Haci Bektas Veli, grondlegger van de Bektaši-orde, Haci Bektas Veli is een heilige die in de 13e eeuw leefde en veel volgelingen won onder de Anatolische bevolking. Zijn filosofie was een uitwerking van die van de Alevieten, een vrijzinnige groepering binnen de islam. Alevieten gaan niet naar de moskee, bidden niet vijf keer per dag, doen niet aan de ramadan en de positie van mannen en vrouwen is volkomen gelijk. De echte verschillen tussen Bektaši en de Alevieten zijn door de eeuwen heen zo klein geworden, dat er nauwelijks nog sprake is van verschillen.

Voetbal is verreweg de meest populaire sport in Macedonië. 

Macedonië kent een verrassend lekkere keuken met veel groentes als ingrediënten. De Macedonische keuken is erg divers en heeft invloeden uit Turkije en Hongarije. Er wordt vooral met verse producten gewerkt. De traditionele Macedonische keuken combineert uit de Balkan afkomstige smaken met uit de Ottomaanse tijd geërfde Mediterrane. De Macedonische keuken staat bekend om haar specialiteiten als janija, sketo, tava oriz (een rijstgerecht), tavce-gravce (smeuiig gebakken bonen uit de oven), pastrmajlija (pizza met gedroogd vlees), grillspecialiteiten, visspecialiteiten en diverse soepen. Turkse invloeden zijn o.a. baklava, kebabtsinja (Macedonische kebab) en burek, een bladerdeegpastei gevuld met ham, kaas, spinazie, vlees of een combinatie hiervan.

Andere gerechten zijn:

• Pindzur is bijvoorbeeld een gerecht dat best vaak wordt gegeten. Het bestaat uit paprika, aubergine, knoflook en tomaten. Er worden ook specerijen bij gebruikt om het op smaak te brengen.
• Tarator is een koude soep met als basis yoghurt, walnoten en komkommer. Ook knoflook, dille en plantaardige olie worden toegevoegd aan de soep.
• Turli Tava is een typisch Macedonische stoofpot. Er zit vlees en verschillende groentes in, zoals paprika en aubergine. De ingrediënten worden eerst gebakken in de oven en daarna wordt het nog gestoomd.
• Pljeskavica is een soort pasteitje van lamsvlees. Er zit ook ui bij in.

Kleine gerechten zijn:

• shopska salata (salade van tomaat, komkommer, ui en de zachte witte kaas sirenje dat vergelijkbaar is met Griekse feta),
• selsko meso (varkensvlees en champignons in een rijke jus),
• pastrmajlija (soort ovale pizza met varkens- of lamsvlees en ei) en
• ajvar (een heerlijk smeerseltje van geroosterde paprika, tomaten en bonen) zijn de trots van de Macedonische keuken.

Het ontbijt in Macedonië is redelijk simpel en bestaat uit broodjes met beleg. Er wordt ook vaak gekozen voor zuivel met granen. Tevens kom je geregeld eieren tegen tijdens het ontbijt. Als drinken wordt er vooral koffie, thee of vruchtensap gedronken. Het is de normaalste zaak van de wereld dat er tijdens de lunch of het diner een verscheidenheid aan dit soort traditionele kleine gerechtjes wordt geserveerd. De avondmaaltijd duurt lang en is heel erg uitgebreid. Men neemt er echt de tijd voor en ze eten ook vaak met de hele familie. Het avondeten begint vaak pas tegen acht uur in de avond. Er kunnen vlees- of visgerechten worden gegeten. Meestal wordt het vlees gegrild. Ook stoofschotels en soepen kom je regelmatig tegen in de Macedonische keuken. Als nagerecht is er ijs, pudding, vruchten of yoghurt. Ook kan er cake geserveerd worden – bijvoorbeeld ravanija of gurabii. Ook wordt er vaak een kopje koffie gedronken na het eten.  

In Ohrid is de Ohrid forel een aanrader, deze komt uit het meer en dit is dus de enige plek ter wereld waar u deze vis kunt eten. Lamsvlees wordt beschouwd als luxe en skara (varkensvlees of kip) is lokaal erg populair. Bestel in Ohrid zeker de Ohrid cake, een heerlijke cake van hazelnoot en chocolade met een bolletje vanille-ijs. Restaurants en stalletjes op straat zijn altijd geopend voor klandizie. In restaurants wordt het vaak pas vanaf 21.00 uur druk, maar ook om 23.00 uur aanschuiven voor diner is niet vreemd. In de meeste hotels is het ontbijtbuffet van 7.00-10.00 uur, de lunch van 12.00-15.00 uur en het diner is meestal van 19.00-22.00 uur.

Drinken in Macedonië

In Macedonië wordt erg veel wijn gemaakt én gedronken. Behalve wijn (o.a. Vranec) wordt er ook wel koffie geproduceerd, maar er wordt toch meer Turkse koffie gedronken dan Macedonische. Ook thee wordt gedronken, maar men kiest toch vaker voor koffie. Uiteraard zijn er nog talloze andere dranken, zowel alcoholisch als non-alcoholisch. 

Het water uit de kraan is niet geschikt als drinkwater door het hoge chloorgehalte.