Liepaja

HOME / Letland / Letland bezienswaardigheden

Liepaja, derde stad van Letland is gesticht door de Letse orderridders in de 13^e eeuw. Deze kuststad aan de Baltische Zee ligt in het Westen van het land en is de grootste stad in het Koerland. Het gebied heeft altijd een Duitse sfeer uitgeademd; in het Duits heet de stad Libau.  De stad heeft nooit tot de Hanzesteden behoord maar wel degelijk contacten gehad.

Maar Liepaja werd pas echt belangrijk toen het door tsaar Alexander III begin 19^e eeuw uitkozen werd als locatie voor een Russische haven. Omdat deze haven ijsvrij was gaf de tsaar opdracht de haven uit te graven en een marine complex te laten bouwen. Het werd de basis voor de eerste Baltische vloot met Russische onderzeeërs.

Door deze injectie groeide de stad uit tot commerciële industriestad. Karosta, de oude marinehaven van de Russen is tegenwoordig een vreemde mix van tsaristische gebouwen en naoorlogse Russische appartementen gebouwen en is een hoogtepunt om te bezoeken als toerist. Je kunt daar een realistische gevangenis uit de Koude Oorlog bezoeken en jezelf laten opsluiten.

De stad zelf is nog immer op zoek naar zijn eigen identiteit; het is een mix van oud en nieuw, conservatief en modern. 

Karosta

Omdat dit een ijsvrije haven was en vrij dichtbij de Russische grens liet tsaar Alexander III in het begin van de vorige eeuw hier een gigantisch militair complex bouwen die hij noemde naar zijn zoon.

Eerst werd er een kanaal gegraven en forten aangelegd met ondergrondse bunkers die je tegenwoordig in de vorm van een georganiseerde kaarstour kunt bezoeken. De tsaar gaf orders in 1908 deze op te blazen en de kanonnen te smelten of te verplaatsen maar gelukkig ging dit niet zo goed als gedacht. 

Daarna werd de stad gebouwd waarvan nu de Russische orthodoxe kerk, het duivengebouw, de watertoren, de hangbrug en de twee kilometer lange pier de meest opmerkelijke gebouwen zijn. Ook kun je een tour maken in de noordelijke deels ondergrondse bunkers.  

Tijdens de eerste onafhankelijkheidstijd van Letland werd het bekend als oorlogshaven (Kara osta).  Het complex was een autonoom gebied en werd op zijn toppunt bewoond door zo’n 20.000 mensen.

Tijdens de Sovjet tijd was dit gebied afgesloten, zelfs voor de bewoners van Liepaja - een postkaart sturen naar de stad die zo’n 4 kilometer verderop lag was als prijzig als naar Vladivostok.

Tegenwoordig is het gebied een toeristische trekpleister; een mix van rode baksteengebouwen die getuigen van de tsaristische bouwstijl en foeilelijke Russische appartementsblokken die na WWII hier zijn neergezet. De militaire gevangenis is een must voor toeristen geïnteresseerd in de militaire achtergrond van de wijk (zie onder). Er staat zelfs nog een prachtige Russische orthodoxe kathedraal Sint Nikolaas. 

Bunkers zijn weggezakt in het Baltische zeewater en het hele terrein is zeer bosrijk. Kunstenaars, junks maar ook hippies, dronkaards, yuppies en veel arme families bewonen de zeer vreemd aandoende wijk die niet mag ontbreken op je reisplan.

Karosta gevangenis 

Op het terrein van het grote gebied wat bekend staat als Karosta (zie boven) is een oude militaire gevangenis omgedoopt tot een zeer interactief museum. In 1900 eigenlijk gebouwd om als ziekenhuis te fungeren werd het toenmalige hospitaal al snel omgetoverd tot militaire gevangenis.

Hier werden revolutionairen, vissers en onderofficieren van het tsaristische leger, deserteurs van de Duitse Wehrmacht, en vijanden van de mensen in Stalins tijd, soldaten van zowel de Sovjetleger en de Letse leger en andere rebellen opgesloten.

Een kleine misstand leidde onherroepelijk tot extra dagen. Er zijn op de gevangenismuren aantekeningen gevonden van gevangen uit 1997!   

Andere bezienswaardigheden: 

• Het bezettings- en regime museum en Festung Libau.

Liepaja werd door de Russen in de 19^e eeuw al gezien voor een goede locatie om een haven te bouwen vooral omdat deze ijsvrij was. Tsaar Alexander III gaf opdracht tot het graven van de haven en het bouwen van een marine complex groot genoeg voor de eerste Baltische vloot.  

Toen de Duitsers Rusland binnenvielen werd Liepaja een gewild doel gezien hun belangrijke haven. Ook werd de bevolking door de nazi’s als zeer sympathisch gezien tegen Communisme. Het doel was om de stad op de eerste dag van operatie Barbarossa op 22 Juni te bezetten.

De verdediging geleid door het Rode leger en andere Sovjet divisies zou de nazi’s tot de 29ste tegenhouden terwijl scherpschutters nog dagen actief zouden zijn in de stad. De stad werd tamelijk verwoest tijdens de gevechten en branden zouden nog dagen aanhouden. 

Toen Liepaja was gevallen begonnen de Duitsers direct met het verzamelen van Joden uit de stad verder geïrriteerd ook door het lange oponthoud. Duizenden werden verzameld door Einsatzgruppen, de SD maar ook Letse milities en en-masse doodgeschoten, velen in publieke of semipublieke plekken. Ook werden communisten, zigeuners, mentaal gestoorden en gijzelaars neergeknald. 

Zo’n 5 a 6.000 werden afgeschoten op plaatsen zoals het centrale stadspark, de havens, olympisch stadion, de duinen en bij de vuurtoren. Een tweede verschil met vele massaslachtingen uit WWII (naast dat het in publieke plekken te zien was) is dat heel veel filmmateriaal bewaard is gebleven.

De fotorolletjes

Stiekem gekopieerd werd de rolletjes begraven en na de oorlog als bewijs opgevoerd om de grootste misdadigers terecht te stellen. Pas in Juni 1942 werd er een zeer klein getto opgezet wat bestond uit 11 huizen in vier straten. Hier zouden ruim 800 Joden wonen om voor de Duitsers te werken. In Oktober 1943 werd het getto opgeheven en werden de overlevende bewoners naar het getto van Riga gebracht. 

Tijdens WWII werd Koerland tot de laatste man en kogel verdedigd door de zogenaamde Koerlandregimenten van het Duitse leger tegen het Russische Rode Leger (Kurlandregimenten). Het gebied was tenslotte Duits georiënteerd. Daarnaast was er een bunkerring om de stad aangelegd door de nazi’s en het grote meer gaf een natuurlijke bescherming.   

Na de oorlog werd de stad Russisch heropgebouwd en is wederom een belangrijke haven voor industrie- en pleziervaart. Ook zijn er vele veerverbindingen naar Zweden en Duitsland.

>> Lees hier de gehele Letse GESCHIEDENIS. 

Het kleine bus- en treinstation ligt zo’n 1 kilometer buiten het centrum aan de noordzijde van de stad. Je kunt prima lopend naar het centrum toe waar je aan beide zijden wordt getrakteerd door prachtige oude huizen in een sfeer die je mee terugneemt naar het begin van de vorige eeuw. Maar je kunt ook een ouderwetse tram nemen (0,40 Lt per rit).

TIP: Koop wel een kaartje in de tram want er loopt een strenge controleur rond die gegarandeerd komt checken.

Liepaja - Karosta (wijk): Bus 4 of 7 neemt je mee richting de wijk Karosta (0,40 Ls) – kaartje koop je in een kiosk. Vraag even waar je naartoe wilt aan de chauffeur en/of mensen in de bus zelf. Het is zo’n 4 kilometer reizen en de wijk zelf is een openbaring om in rond te lopen.

Tip is om zo ver mogelijk uit te stappen en dan genoeg tijd te nemen om te bezichtigen en dan de bus terug te nemen.

Liepaja - Kuldiga: de tijd van de busrit varieert van 2 tot 3 uur en je krijgt tijdens de rit die je dwars door het platteland van Koerland neemt een goed beeld van hoe het leven en het land eruitzag en nog steeds ziet. Er gaan 8 bussen per dag maar check de tijden. De rit kost 3,40 Ls.

• Naam : Karosta gevangenis

Adres : Invalidu 4

Open : Elke dag van 10:00 tot 18:00 (Mei tm September – andere maanden alleen op afspraak)

Prijs : 3 Ls

Tijd : 0,5 uur - 1 uur

Transport : Bus 4,7 vanaf centrum

Website : www.karostascietums.lv

Inhoud:

Een rondleiding van een (half) uur in een oud Russisch militaire gevangenis met gids in Russisch uniform; de informatie die je krijgt d.m.v. de goed Engels sprekende gids is meer dan voldoende al kan voor mij persoonlijk het sport en spel worden weggenomen.

Het pand op zich is al een museum en binnen is er niet veel veranderd sinds de tijd dat de Russen in 1994 Liepaja voorgoed verlieten. Echt spectaculair zoals de KGB gevangenis in Vilnius wordt het niet en de nachtelijke “overstays” vind ik ietwat overdreven. Maar als onderdeel van de wijk inclusief zijn geschiedenis zeker de moeite waard. 

• Naam : Museum Occupation & Regime Department

Adres : K. Ukstina Iela 79

Open : Woensdag t/m Zondag van 10:00 tot 17:00

Prijs : gratis

Tijd : 1 uur

Transport : lopend (centrum)

Inhoud:

Wat mag je verwachten van een gratis museum. Je krijgt als Engels sprekende een gekopieerd mapje mee met informatie die overeenkomt met de genummerde glazen vitrines. De geschiedenis is hartverscheurend en staat goed uitgelegd in de stencils en foto’s, gebruiksvoorwerpen en brieven onderschrijven dit ook al is het museumpje wat statisch. 

Alles staat tentoon gespreid in vier kamers die met elkaar verbonden staan en in de laatste is een realistisch hut nagebootst inclusief vrouw en kind. Als je geïnteresseerd bent in geschiedenis kun je gaan kijken. Je wordt er niet minder van maar verwacht niet teveel.

Als je een liefhebber bent van Rock muziek moet je zeker in het centrum een barretje opzoeken. De stad heeft een reputatie hoog te houden. N.a.v. een tip van het meisje van het informatiecentrum ben ik naar het populaire Doc-pizza restaurant gegaan;

Toepasselijk zit vlakbij de “pasta-straat” dit bijna lopend-buffet restaurant dat prima snelle happen voor zo’n 2,90 Ls kostten. Het is gelegen achter de universiteit.

• Naam : “Prive huis” (incl. keukentje, tv etc)

Adres : Viduscela nr 35

Prijs : 6 Ls

Inhoud:

Een keurige woning even buiten het centrum die groot genoeg is om deze te delen in een verhuurgedeelte en eentje die door de eigenaren gebruikt wordt. Mijn kamer heeft drie bedden, een tafel, stoelen, tv, ijskast, klerenkast en er hangen drie spotjes boven de afzonderlijke bedden.

Het linnen is schoon en er liggen twee handdoeken en een extra dikke deken mocht het koud worden. Omdat ik alleen ben en er vanavond niemand anders is heb ik ook de op de gang gelegen wc- en douche, keukentje en zitje tot mijn beschikking. Op de gang werkt de WIFI goed.

De dochter van de eigenaresse spreekt vloeiend Engels en het is de goedkoopste optie in de stad terwijl je niet in de slaapzaal hoeft. De achterkant van het huis is gelegen aan een grote tuin en de voorkant aan een grindweg – m.a.w. zeer rustig.

TIP vraag informatiecentrum even te bellen voor een afspraak