ALGEMENE INFORMATIE - Laos

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

Laos heeft voor het grootste deel een tropisch savanneklimaat. Het oosten kent een gebied dat een tropisch moessonklimaat heeft en in het uiterste noorden heeft een warm Chinaklimaat waarbij neerslaghoeveelheden voorkomen van meer dan vierhonderd millimeter per maand in de zomerperiode.

Temperaturen

Laos bestaat vooral uit ruw bergachtig terrein, langs de westelijke grens met Thailand vind je lagergelegen gebieden. Rivier de Mekong vormt het laagste gebied van Laos met een gemiddelde ligging van ongeveer zeventig meter boven zeeniveau. De vele hoogteverschillen (het hoogste punt ligt op 2817 meter hoogte) zorgen voor een wispelturig neerslagbeeld, waarbij de loefzijde van een berg soms dagenlang geteisterd wordt door regenbuien en de lijzijde op het zelfde moment dagenlang vrijwel droog is. Ook in het verloop van temperatuur zie je door de hoogteverschillen en de variaties in geografische ligging aanzienlijke verschillen.

Op plekken waar regen weinig kans maakt kan het in de zomermaanden flink heet worden, terwijl het aan de loefzijde van een berg waar het op dat moment wel regent zomaar vijf tot tien graden koeler zijn. In de lager gelegen gebieden varieert de maximumtemperatuur gemiddeld van 26 tot 30 graden in de wintermaanden tot waardes van 33 tot 38 graden in de heetste maand april.

Regenseizoen

Er is een flink verschil in het aantal dagen met neerslag en de hoeveelheid regen die in de droogste maanden december en januari valt en de hoeveelheden neerslag die in de periode mei tot en met september gemeten worden. Gemiddeld valt er in het regenseizoen dat begin mei aanvangt zo’n 250 tot 350 millimeter regen per maand, in het noorden kan dit oplopen tot lokaal ruim zeshonderd millimeter in de natste maanden.

In oktober slaat het weer snel om als er droge lucht vanuit het noorden aangevoerd wordt. Regen is vanaf dat moment een verschijnsel waar je tot april nog maar weinig mee te maken krijgt.

Orkanen 

Laos heeft tijdens het orkaanseizoen dat loopt van juni tot december een kans op orkanen. Laos ligt in de aanvoerroute, maar omdat Laos wat verder landinwaarts ligt en ‘beschermd’ wordt door bergen valt het aantal orkanen dat daadwerkelijk met orkaankracht Laos bereikt heel erg mee. Als een orkaan Laos wel treft dan betekent dat meestal een spoor van vernielingen en slachtoffers, zoals in september 2009 toen orkaan Ketsana voor veel ellende heeft gezorgd in Vietnam, Cambodja en Laos.

Laos grenst in het noorden aan China, in het oosten aan Myanmar en Thailand (grotendeels door de Mekong rivier) en in het zuiden aan Cambodja. In het westen ligt Vietnam waardoor Laos het enige land is in de regio dat niet aan een zee of oceaan grenst.

Laos is ongeveer 5,5 keer zo groot als Nederland.

Officieel is vastgesteld dat er 68 verschillende etnische groepen in Laos wonen, die op hun beurt weer behoren tot vier hoofdgroepen:

a. De Lao Thai:

Zij maken meer dan 50% van de totale bevolking van Laos uit, zijn gevestigd in de Mekongdelta maar vooral in de valleien van hoger gelegen rivieren. Het zijn voornamelijk agrariërs die zowel natte als droge rijst verbouwen. De Lao Thai hangen het animisme aan, maar dat is veel minder vermengd met andere godsdiensten dan de godsdienst van Lao Loum. De afzonderlijke Lao Thai-volkeren worden ook benoemd door de plaats te kijken waar ze wonen of naar de kleur van hun kleding. Zo zijn er rode- (Thai Daeng), witte- (Thai Khao), zwarte- (Thai Dam), en blauwe Thai, bos-Thai (Thai Pa), noordelijke-Thai (Thai Neua) en zuidelijke-Thai. Bovendien wordt ook nog de plaatsnaam vaak toegevoegd.

b. De Lao Loum (Laagland-Laotianen):

Zij bevolken de lager gelegen delen van Laos en wonen met name in de Mekong-vallei. Ze vormen ongeveer de helft van de Laotiaanse bevolking. Ze kwamen vanuit het zuiden de Mekongvallei in en verdreven de daar aanwezige Lao Theung. Invloeden vanuit Cambodjaanse, Indonesische en Thaise culturen zijn nog duidelijk waar te nemen. Belangrijkste middel van bestaan is de verbouw van ‘natte’ rijst. Aanvankelijk beleden ze het animisme, maar gingen geleidelijk over tot het therevada-boeddhisme, waarna beide godsdiensten met elkaar verweven werden.

c. De bergvolken van Chinees/Maleise afkomst in Midden-Laos, de Lao Theung:

Deze groepen behoren tot de oudste inwoners van Laos en maken ongeveer een kwart van de bevolking uit. Ze vestigden zich ca. 10.000 jaar in de Mekongvallei totdat ze door de Lao Loum uit die steek verjaagd werden en verhuisden naar hoger geleden streken van Noord- en Zuid-Laos. Kleinere volken zoals de Alak, Laven, Katang, Katu, Khamu, Htin en Lamet behoren tot de Lao Theung.

d. De volken die niet tot de Thai behoren, onder andere Miao (Hmong of Miau of Meo), Jao (Mien, Lu Mien of Man) en Ho, behoren tot de Lao Soung, en maken zo’n tien procent van de bevolking uit. Deze volken, oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-China, Tibet en Myanmar en pas vrij recent geëmigreerd, leven voornamelijk in de bergen vanaf ongeveer 1000 meter. Het zijn landbouwers en ze verbouwen hoofdzakelijk droge rijst, maïs en papavers. De Miao of Hmong vormen de grootste groep, ze maken ca. tweederde uit van de Lao Soung. Na de revolutie van 1975 vluchtten veel Hmong naar het buitenland. Velen volgden hun leider Vang Pao, die nu leeft in Californië. Geschat wordt dat er ca. 50.000 Hmong in de Verenigde Staten wonen en ca. 8000 in andere landen. Sinds 1991 zijn er nog maar enkele duizenden Hmong teruggekeerd naar Laos.

Andere bergvolken zijn de Akha (Kaw), Lahu (Musor) en Lisu. In het zuiden wonen enkele zeer kleine volken, waaronder de Lolo, de Katou, de Ngae, de Xouay, de Phu Noi en de Alak. In de provincie Louang Namtha leeft de grootste concentratie volkeren: 39 volkeren. De provincie Bokeo is een goede tweede met 34 verschillende volkeren. Minderheden worden gevormd door Chinezen en Vietnamezen. Men schat dat ca. 2 tot 5% van de bevolking uit China of Vietnam komt. Ongeveer de helft van de Chinezen leven en werken in de hoofdstad Vientiane en in Savannakhet.

Sinds het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw komen er steeds meer Thai naar Laos, maar zij blijven meestal maar een korte periode. In Vientiane leeft een kleine gemeenschap van Noord-Indiërs en Pakistani, en verder nog wat mensen uit Bangladesh en Myanmar. In Zuid-Laos, met name in de provincie Champasak, leeft een kleine groep Cambodjanen.

Ca. 80% van de mensen in Laos woont (nog) op het platteland.

Vrijwel geheel Laos is heuvelachtig met verschillende berggebieden en de helft van het land is bedekt met bossen. Vooral het noorden, met een gemiddelde hoogte van 1500 meter, vormt een sterk door rivieren versneden berglandschap, waarvan de kern wordt gevormd door het Hoogland van Tran Ninh met als hoogste punt de Phu Bia met 2835 meter, daarna de Phu Xao (2690 m) en de Phu Xamxum (2620 m). Naar het zuiden toe wordt de oostelijke grens gevormd door de Cordillere van Annam. Verdeeld over Laos zijn vier bergplateaus te vinden: het Nakai-plateau en het kalkstenen Khammuan-plateau in het noorden, het Xieng Khouang-plateau in het midden en het Boloven-plateau in het zuiden (gemiddeld 1070 meter hoog). 

De westelijke grens wordt vrijwel geheel gevormd door de rivier de Mekong, waarop de meeste andere rivieren, o.a. de Nam Ou, de Nam Tha en de Nam Ngum, afwateren. De Mekong is in totaal 4350 km lang en stroomt bijna 1900 km binnen Laos.

De Li Phi (Samphamit) waterval en de Khong Phapheng waterval zijn de grootste in Zuidoost-Azië. De Khong Phapheng behoort tot de breedste ter wereld.

In Laos leven nog slecht een stuk of 500 wilde Indische olifanten. Dat is niet veel als men bedenkt dat Laos eens bekend stond als Lane Xang, ‘land van één miljoen olifanten’. Verder leven er nog allerlei grote zoogdieren in de oerbossen van Laos, zoals tijgers, luipaarden, beren (Aziatische zwarte beer), wilde katten, wilde honden, gibbons, kleine panda, Maleisische tapir, plompe lori, antilopen, gemzen, herten en in het zuiden zoetwaterdolfijnen.

Verder valt het grote aantal soorten vleermuizen op, 69 verschillende soorten. Ook komen er 16 soorten eekhoorns voor, waarvan er verschillende met uitsterven bedreigd worden. Het grootste zoogdier na de olifant is de gaur, een in het wild levend rund dat meer dan 1000 kilo weegt en daarmee het grootste rund ter wereld is. De zeer bedreigde kouprey is een pas in 1937 ontdekte rundersoort, vermoedelijk verwant aan de gaur en de banteng. Dit wilde rund bewoont in kleine kudden een zeer beperkt gebied in Noordoost-Cambodja, Zuid-Laos en West-Vietnam, aan beide zijden van de Mekong-rivier. De goral is een soort geit-antilope. Bijzonder is de colugo, een grijsgroene lemurensoort. De colugo kan glijvluchten van meer dan 60 meter maken.

Bij de reptielen valt het grote aantal hagedissoorten op en verder veel slangen, waaronder een aantal giftige. Netpython, met negen meter de grootste slang ter wereld, vliegende slang, cobra, koningscobra, Maleisische adder, groene adder en gestreepte krait.

Sinds 1996 is het verboden om op de zeewolf of ‘pha beuk’ te vangen. Met een lengte tot drie meter en een gewicht van 400 kilogram is het een van de grootste zoetwatervissen ter wereld en komt alleen voor in de Mekong-rivier in Laos.

In Laos leven ongeveer 450 soorten vogels, waarvan enkele tientallen soorten met uitsterven worden bedreigd. De bekendste is misschien wel de neushoornvogel en de reuzenibis.

Over het algemeen is de Zuidoost-Aziatische dierenwereld nog zeer onvolledig bekend, en dat geldt ook voor Laos. Zo ontdekte men enkele jaren geleden de spitshoorn, een kleine reeachtige, en verder een klein soort wrattenzwijn, een tweehoornige neushoorn, diverse soorten ratten, de Annamese haas en een nieuwe eekhoornsoort.In 2006 bleek de uitgestorven gewaande Loatiaanse rotsrat (Laonastes aenigmamus) nog in Laos voor te komen. De Loatiaanse rotsrat is voor zover bekend de enige resterende vertegenwoordiger van zijn soort, de Laonastidae, een knaagdierensoort waarvan wetenschappers dachten dat hij 11 miljoen jaar geleden in het zuiden van Azië en Japan voor het laatst voorkwam. Wetenschappers hebben in 2009 in Laos een kale zangvogel ontdekt. Het vogeltje heeft de naam kaalkop buulbuul gekregen. Volgens de biologen is het voor het eerst in honderd jaar dat in Azië een nieuwe zangvogelsoort is aangetroffen.

De kop van de vogel is niet helemaal kaal, maar heeft een streep haarachtige veren over het midden van zijn hoofd. De huid op de kop is rozig en blauw rond het oog. De vogel leeft in afgelegen gebieden. Dat verklaart volgens de wetenschappers waarom de vogel niet eerder is ontdekt. Eén van 's werelds zeldzaamste zoogdieren, een saola, is in september 2010 gezien in een Laotiaans dorpje, maar vrijwel direct overleden nadat het dier gevangen was genomen. Geen enkele bioloog had het dier ooit in het wild gezien en er zijn maar een paar foto’s van het dier bekend. De saola werd pas ontdekt in 1992. Het dier lijkt op een antilope, maar DNA-onderzoek heeft aangetoond dat het om een rundergeslacht gaat.

Jacht, dierenhandel en stroperij hebben ertoe geleid dat vele soorten in hun voortbestaan bedreigd worden. Kaalslag van het woud is echter de grootste bedreiging.

De vier grootste steden van Laos zijn:

• Vientiane *               370.000 inwoners
• Savannakhet             97.000 inwoners
• Luang Prabang          68.000 inwoners
• Pakse                         47.000 inwoners

* = hoofdstad

Na de afschaffing van de monarchie werd op 2 december 1975 de Democratische Volksrepubliek Laos uitgeroepen. Volgens de grondwet van 1991 is de Lao People’s Revolutionary Party (LPRP), gemodeleerd naar de Vietnamese communistische partij, verantwoordelijk voor het beleid in algemene zin. De ministerraad is het hoogste uitvoerende lichaam en de vice-voorzitter van de raad houdt toezicht op het werk van de overige ministers. De president heeft veel bevoegdheden en kan, na goedkeuring door de Nationale Assemblee, de minister-president en de regering benoemen en ontslaan. In feite heeft het Centrale Comité dit dan al voorgekookt.

De Nationale Assemblee, bestaande uit 99 leden, komt twee keer per jaar bij elkaar en wordt gekozen voor een periode van 5 jaar. De Assemblee overziet de werkzaamheden van de regering en de rechterlijke macht en ook de wetgeving is in handen van dit orgaan. De meeste leden zijn lid van de LPRP, en alle mensen, die zich verkiesbaar willen stellen moeten daarvoor toestemming vragen aan het Lao Front for National Reconstruction (LFNR), een overkoepelende organisatie voor maatschappelijke groeperingen. Het LFNR staat onder toezicht van de LPRP. Ook de rechterlijke macht is nauw verbonden met de LPRP. Bestuurlijke en politieke organen als het Centraal Comité en het Permanente Secretariaat zijn nauw verbonden met het Politbureau van de LPRP, dat alle beleidsbeslissingen neemt. De secretaris-generaal van het Politbureau is de machtigste man van Laos.

In december 1997 werden voor de Nationale Assemblee verkiezingen gehouden. Deze verliepen redelijk eerlijk en de bevolking stemde zelf niet volgens de door de partij aanbevolen rangvolgorde. De bevolking sprak zich met name uit voor jongere technocraten. De Lao Women’s Union was zeer effectief bezig geweest in het bepleiten van de zaak van vrouwelijke kandidaten, en op dit moment bestaat rond de 21% van het parlement uit vrouwen. Het leger is uiteraard nog zeer sterk vertegenwoordigd.

De belangrijkste religieuze stroming in Laos (ca. 60% van de bevolking) is het boeddhisme, waartoe de Lao behoren; de andere volken, met name de kleinere volken in de berggebieden en in het laagland, hangen animistische natuurreligies aan (ca. 38% van de bevolking). Er zijn ca. 30.000 katholieken, 25.000 protestanten en ca. 1,5% van de bevolking hangt een andere, bijvoorbeeld de islam, of geen godsdienst aan.

Het theravada-boeddhisme is door de Laotiaanse koning Fa Ngum rond het jaar 1300 als nationale godsdienst van Laos ingesteld. Het duurde toen nog enkele eeuwen voordat de boeddhistische leer over het hele land werd gevolgd. Met name buiten de steden bestond er veel verzet en de volkeren die hun eigen animistische geesten vereerden, weigerden de nieuwe leer in te ruilen voor eigen traditionele godsdienst. In de 16e eeuw werd Vientiane naast hoofdstad van Laos, ook een boeddhistisch centrum. Pas aan het einde van 17e werd het onderwijs in de boeddhistische leer op de scholen ingevoerd.

Na de overname van de macht door een communistisch regime in 1975, mocht er in het openbaar geen uiting meer gegeven worden aan het boeddhisme. In het algemeen is het regeringsbeleid zo, dat zolang de leer niet in strijd is met het marxisme, elke godsdienst vrij beleden kan worden. Echte kloosters kent men nauwelijks in Laos, de meeste monniken leven achter de muren van tempelcomplexen. Jongens worden al op jonge leeftijd naar een ‘klooster’ gebracht om daar in de leer van boeddha te worden onderwezen en later ingewijd te worden. Om monnik te kunnen worden moet men minstens twintig jaar oud zijn. Naast monniken zijn er ook nonnen. 

Na de omwenteling in 1975 zijn de godsdiensten ongemoeid gelaten en in 1991 bestaat er ook officieel weer godsdienstvrijheid. De praktijk is echter ook dat de verspreiding van welke godsdienst dan ook, buiten de daarvoor bestemde gebouwen, verboden is. Religieuze propagandisten worden gearresteerd en kunnen het land uitgezet worden.

De officiële nationale sport van Laos is “Muay Lao”, een vorm van kick boksen vergelijkbaar met het Thai boksen. Maar voetbal is tot de meest populaire sport van het land gegroeid. De meest succesvolle voetbalploeg uit Laos is “Lao Army FC” met acht gewonnen kampioenschappen tot zo ver. 

Eten is voor iedereen belangrijk, maar in Laos en Zuidoost-Azië is het vaak verheven tot een levensstijl. In het sociale leven is eten van groot belang. Veel mensen eten niet op vaste tijden: er wordt gegeten wanneer men trek heeft. Daarom kan, zeker in de steden, op ieder tijdstip gegeten worden. Er zijn speciale voedselmarkten, nachtmarkten, noodle-stalletjes langs de weg, en overal mensen die kleine snacks of fruit verkopen. Eten van de straat is zo goedkoop en lekker dat veel mensen maar zelden koken. Op het platteland is dit natuurlijk anders.

Let bij het eten op straat op de regel: 'veel klanten = veel verse aanvoer'. Toch moet de gemiddelde westerse maag even wennen aan de andere ingrediënten waarmee het eten bereid wordt, en de andersoortige bacteriën waar de spijsvertering mee te maken krijgt. Begin dus rustig, niet te heet, niet te gekruid. De bevolking houdt zelf over het algemeen van heet, gekruid eten. Toch zijn niet alle gerechten heet. Er zijn gradaties, en sauzen worden gebruikt om desgewenst extra vuur toe te voegen.

Rijst en rijst noedels zijn de basis ingrediënten van de Laotiaanse keuken. De rijst wordt gewoonlijk gestoomd, voor sommige specialiteiten geeft men de voorkeur aan kleefrijst. Groenten en vis worden meer gegeten dan varkensvlees, rundvlees en kip. De Lao eten bovendien graag wild en je kunt zelfs bij een klein tentje langs de rivier vaak onduidelijke vleessoorten krijgen, die misschien wel van een gordeldier, een varaan of een aap zijn. Het zijn de kruiden die de Laotiaanse keuken zo bijzonder maken. Er wordt veel gewerkt met koriander, citroengras, verse basilicum, limoen, knoflook, laoswortel, garnalenpasta, chilipepers en kokosmelk. Met name op de markt wordt ook veel gewerkt met de smaakversterker ve-tsin. Mensen die daar allergisch voor zijn, opgepast! Bij de Laotiaanse maaltijd worden vaak veel bijgerechten geserveerd. Alles wordt bij de hoofdmaaltijd opgediend, inclusief de soep die in Laos nooit gegeten wordt als voorgerecht.

Kleefrijst (Khào niaw)

Rijst, gestoomd in een mandje en vervolgens met dit mandje en al geserveerd. Je kunt dit met de hand eten. Als je het wilt eten zoals de meeste Laotianen dan eet je het met de hand, maak je er een bolletje van een eet je dit samen met de rest van het eten op. Je kunt het bijvoorbeeld dippen in een sausje.

Papaja salade

Pittige salade van nog niet rijpe papaja’s.

Làap
Fijngehakte vis of vlees. Gekruid met bijvoorbeeld mint, peper, en knoflook. Dit wordt meestal gegeten met kleefrijst (khào niaw) en een sausje. Op sommige plaatsen wordt voor de Làap rauw of bijna rauw vlees gebruikt! Hier moet je erg mee opletten en je kunt het eigenlijk beter niet eten.

Fruit is overal (afhankelijk van het seizoen) te koop, er is een ruime keuze: banaan, mango, papaja, ananas, abrikoos, appel, lychee, custardappel en kokosnoot zijn enige voorbeelden. Ongewone vruchten zijn de heerlijke roze drakenvrucht, de purperen mangosteen (ronde vrucht met sappig zoetzuur smakend wit vruchtvlees), de stinkende (maar lekker smakende) doerian, de jackfruit, de ramboetan (rood 'behaarde' vrucht met een grote pit en sappig vruchtvlees), de waterappel en de pomelo.

Thee en koffie (vaak Nescafé) is vrijwel overal verkrijgbaar. Vaak worden ze ook opgediend met ijs, als ijsthee of ijskoffie. De Laotiaanse koffie is er een die je zeker moet proberen met gecondenseerde melk. Frisdrankjes zijn tevens alom te koop. In verband met het statiegeld op de flesjes, wordt de flesinhoud vaak op straat even overgegoten in een plastic zakje, met daarin een rietje gestoken. Ook worden er heerlijke vruchtensappen te koop aangeboden met daarin de verschillende lokale fruitsoorten.

Beer Lao is de trots van Laos en je ziet dan ook door het gehele land vlaggetjes en andere reclame uitingen van dit biermerk. Het bier is op heel veel plaatsen te verkrijgen en wordt doorgaans verkocht in grote flessen van 640 ml en heeft een alcoholpercentage van 5%. Beer Lao is ook te verkrijgen als een donker bier in een kleinere fles. Het biermerk is ook erg populair onder vele bezoekers van Laos. Lào-láo is een rijstdrank met een flink alcoholpromillage. Vaak wordt het door mensen zelf gebrouwen en het is erg goedkoop. Niet iedereen is onder de indruk van de smaak maar het kan geen kwaad het eens te proberen. Een andere sterke drank is de goedkope “Mekong” whisky maar je kunt ook Westerse merken krijgen. Wijn is alleen verkrijgbaar in de dure restaurants en luxe winkels. 

Het water uit de kraan is niet geschikt voor consumptie. Koop flessen gezuiverd drinkwater of mineraalwater (in Vietnam: nuoc suoi). Let er wel op dat de flessen hun oorspronkelijke sluiting hebben. IJsklontjes in je cola zijn ook taboe, die worden immers gemaakt van leidingwater. In andere gevallen worden ze weliswaar van gefilterd water gemaakt, maar op onhygiënische manier getransporteerd.