ALGEMENE INFORMATIE - Kroatië

* Bijgewerkt t/m 2017 - wijzigingen voorbehouden.

In Kroatië heerst een grote verscheidenheid aan klimaten. Het klimaat in Kroatië varieert van Mediterraan langs de Adriatische kust tot een landklimaat in het binnenland. De wind zorgt voor een verkoelende bries in de zomer aan de kust. De temperatuur schommelt tussen de tien (winter) en zesentwintig (zomer) graden Celsius. Het binnenland kent een klimaat met droge en hete zomers en koude, natte winters. De temperatuur schommelt in januari rond het vriespunt, terwijl het in augustus gemiddeld 24 graden Celcius kan worden. 

In de bergen blijft de temperatuur in januari onder het vriespunt, gemiddeld schommelt de temperatuur tussen de -5 en 0 graden Celcius. De zomers zijn er aangenaam fris, in de wintermaanden kan het er flink sneeuwen. Gedurende de maand augustus stijgt de temperatuur in de hooggelegen gebieden tot ongeveer 18 graden Celcius. De zon schijnt veel in Kroatië. 

Kroatië is gelegen tussen Centraal-, Zuid- en Oost-Europa. Zijn vreemde vorm, die iets weg heeft van een halvemaan of een hoefijzer, zorgt voor vele buurlanden en lange rijksgrenzen: Slovenië, Hongarije, Servië, Bosnië en Herzegovina, Montenegro en Italië aan de Adriatische Zee. Zijn vasteland is in twee niet in elkaar doorlopende stukken verdeeld door een kleine kustlijn van Bosnië en Herzegovina vlakbij Neum. Hierdoor vormt het tweede gedeelte een exclave tussen Bosnië en Herzegovina en Montenegro.

Kroatië is ongeveer even groot als België en Nederland bij elkaar.

Het grootste deel (circa 90% ) van de bevolking bestaat uit Kroaten, een volk van gemengd Iraans-Gotisch-Slavische oorsprong, die na de migraties van Ostrogoten, Avaren en Slaven (begin 7de eeuw) hun etnische identiteit verwierven en taalkundig tot de Slavische volken behoren.

De natuurlijke bevolkingsgroei is negatief (minder dan ongeveer 1%), aangezien een halve eeuw geleden het aantal geboorten en sterfgevallen sterk is afgenomen. De oorlog bracht ook grote verplaatsing van volkeren met zich mee. Zo zijn de Serviërs in Kroatië in aantal afgenomen en hebben Kroaten uit overige delen van voormalig Joegoslavië zich in Kroatië gevestigd. In 2001 was nog maar ongeveer 4 a 5% van de bevolking Serviër. Voor de rest heeft Kroatië relatief zeer kleine bevolkingsgroepen Bosniakken (moslims), Italianen (Istrie), Hongaren, Albanezen, Roma (zigeuners) en Slovenen etc. in hun land.

Veel Kroaten wonen in het buitenland, de meesten als gastarbeiders (naar schatting een kleine 300.000). In Kroatië woonden in 1995 ca. 180.000 vluchtelingen uit Bosnië-Herzegovina, 5000 uit Joegoslavië en 240.000 uit eigen land.

Ongeveer de helft van de bevolking van Kroatië woont in de steden. 

Het Kroatische landschap is zeer afwisselend en omvat onder meer: graslanden, meren en heuvels in het continentale noorden en noordoosten (Centraal-Kroatië en Slavonië, deel van de Pannonische vlakte); dichtbebost berggebied bij Lika en Gorski Kotar, deel van de Dinarische Alpen; rotsachtige kustlijn langs de Adriatische Zee (Istrië en Dalmatië) en       talloze eilanden in de Adriatische Zee. Ook heeft Kroatië nog eens 31.067 vierkante kilometer territoriale wateren. 

Kroatië is ook rijk aan meren. De Plitvice meren zijn ongetwijfeld de bekendste, maar ze zijn betrekkelijk klein in vergelijking tot bijvoorbeeld het visrijke Vranameer ten zuidwesten van Zadar. Veel grote en kleine rivieren vind je in het noorden van het land. De meest bekende rivier is de Drava, een zijrivier van de Donau. Deze rivier vormt de grens met Hongarije. Ook de Save is een zijrivier van de Donau. Voor de kust liggen 1185 eilanden, waarvan er 66 bewoond zijn. De grootste eilanden zijn Krk (door een brug met het vasteland verbonden) en Cres. Kroatië telt een groot aantal nationale parken en natuurparken.

Er is een grote verscheidenheid aan dieren in Kroatië. Van de zoogdieren komen o.a. wilde zwijnen, verschillende hertensoorten, vossen, hazen, fazanten en zelfs beren in Kroatië voor. De jacht is onder strikte voorwaarden toegestaan. Ook zijn er beschermde dieren, ondermeer zes soorten vlinders, 322 vogelsoorten, een zeldzame bosmier, 35 zoogdieren, waaronder 29 vleermuissoorten en verder nog diverse kikkers, reptielen en slakken. 

In centraal Kroatië komen nog wolven in het wild voor. De Adriatische zee is rijk aan vis.

De grootste steden van Kroatië zijn:

1.    Zagreb *        1.000.000 inwoners

2.    Split                  225.000 inwoners

3.    Rijeke               155.000 inwoners

4.    Osijek                 95.000 inwoners

5.    Zadar                 75.000 inwoners 

* = hoofdstad

Volgens de grondwet van 1990 is Kroatië een uniforme, ondeelbare, democratische en sociale staat met volledige soevereiniteit. Staatshoofd is de president (tegenwoordig: Ivo Josipović), die rechtstreeks voor vijf jaar wordt gekozen. Hij bepaalt de buitenlandse politiek en is opperbevelhebber der strijdkrachten. De minister-president (anno 2011: Zoran Milanovic) staan aan het hoofd van een ministergroep. en de andere leden van het kabinet worden op diens voorstel door hem benoemd en ontslagen. Hij kan in bepaalde gevallen de noodtoestand uitroepen. Hij is verantwoording verschuldigd aan het parlement die verantwoordelijk is voor de aanname en amendementen van de grondwet, de goedkeuring van wetten, de begroting en kwesties van nationale grenzen, oorlog en vrede. Ook houdt het parlement toezicht op de werkzaamheden van de regering. .De wetgevende macht berust bij de Sabor, een tweekamerparlement, dat bestaat uit een Huis van Afgevaardigden, waarvan de leden deels direct, deels via vertegenwoordigende verkiezingen voor vier jaar worden gekozen, en een Hogerhuis met 68 indirect gekozen leden.

De uitvoerende macht ligt bij het staatshoofd (de president) en de ministers. De president wordt gekozen voor een periode van 5 jaar en had voorheen vrij ruime bevoegdheden op het gebied van buitenlandse politiek en binnenlands bestuur. Vanwege die ruime bevoegdheden van de president werd het politieke systeem van Kroatië vaak omschreven als “semi-presidentieel”. Inmiddels zijn een aantal beperkingen doorgevoerd in de macht van de president, mede onder invloed van de huidige bekleder van dit ambt (een louter ceremoniële invulling ligt echter niet in de verwachting). De regering wordt gevormd door de ministers en de minister-president. De regering stelt de begroting vast, doet wetsvoorstellen en voert de aangenomen wetten en reguleringen van de Sabor uit. De regering moet zowel aan de president als aan de Sabor verantwoording afleggen.

De rechterlijke macht is onafhankelijk en is verdeeld over drie niveaus: de lokale rechtbanken, de rechtbanken van de districten, en het Hoogste Gerechtshof. De rechters van het Constitutioneel Hof worden door de Sabor gekozen voor een periode van 8 jaar. Het hoogste Gerechtshof is verantwoordelijk voor de uniforme implementatie van de wetten en voor gelijke rechten van alle burgers.

De meerderheid (circa 80%) van de Kroatische bevolking is aanhanger van de rooms-katholieke godsdienst. Minderheden omvatten orthodoxen (4,4%), dit zijn voornamelijk etnische Serviërs. 1,3% is soennitische moslim, dit zijn voornamelijk Bosniakken en Albanezen. Er zijn veel Kroaten die weinig of niets aan religie doen of uitgesproken atheïst zijn, dit is een resultaat van het vroegere communistische bewind. Er zijn tal van heilige plaatsen, vaak verweven met de geschiedenis. Er worden in Kroatië nog veel processies gehouden.

De populairste sport in Kroatië is voetbal. Daarnaast zijn ook tennis, waterpolo, handbal en skiën geliefd. Dit komt mede omdat Kroatië als klein land hier grote successen in geboekt heeft.

Kroatië neemt vanaf 1996 deel aan de kwalificatietoernooien voor het EK en WK en wist zich voor de WK-eindronden van 1998, 2002, 2006 en 2014 te plaatsen. Tijdens het WK van 1998 wist het Duitsland met maar liefst met 3-0 te verslaan en verloor het tegen de latere winnaar Frankrijk in de halve finale. Het werd derde door Nederland in de troostfinale te verslaan (2-1); Davor Suker werd topscoorder van het toernooi. De andere toernooien van het WK werd het land derhalve elke keer in de eerste ronde uitgeschakeld. Voor het EK wist het land zich vier keer te kwalificeren – in 1996 in Engeland bereikte het de kwartfinale net als in 2008; Duitsland (2-1) respectievelijk Turkije (strafschoppen) waren verantwoordelijk voor de uitschakeling. In 2004 en 2012 haalde Kroatië de eerste ronde niet.

Dinamo Zagreb is verreweg de grootste voetbalclub in het land.  Na de Tweede Wereldoorlog werden alle clubs uit Zagreb ontbonden door het nieuwe communistische beleid en er werd een nieuwe club opgericht, Dinamo Zagreb. Deze club werd 4x kampioen van Joegoslavië en na onafhankelijkheid inmiddels 16x van Kroatië naast 12 nationale bekers. Hadjuk Split is de tweede club in het land. Grootste spelers waren “Boban” (AC Milan) en “Suker” (Real Madrid). Nu maken “Modric” (Real Madrid) en “Rakitic” (Barcelona) furore bij hun club.   

Het Kroatische handbalteam is tweemaal olympisch kampioen (1996 en 2004) geworden en heeft 3 zilveren medailles gewonnen op de wereldkampioenschappen in 1995, 2003 en 2009. De basketbal- en waterpoloploegen hebben door de jaren heen aanzienlijke successen geboekt. Het Kroatisch nationaal basketbalteam won een zilveren medaille op het Olympische basketbaltoernooi van 1992, een bronzen medaille op het Wereldkampioenschap basketbal 1994 en een bronzen medaille op Eurobasket 1993 en Eurobasket 1995. Kroatische basketbalclubs waren bij de mannen vijfmaal EuroLeague-kampioen: KK Split in 1989, 1990 en 1991, en KK Cibona in 1985 en 1986. Kroatische basketballers als Drazen Petrovic, Krešimir Ćosić en Toni Kukoč behoorden tot de eerste succesvolle buitenlanders in de NBA. Janica Kostelić is de succesvolste alpineskiër in de geschiedenis van de Olympische Winterspelen. Haar broer Ivica Kostelić heeft 3 zilveren medailles gewonnen en werd in 2003 wereldkampioen in de slalom.

Van de pittige worstjes in Slavonië tot de vis- en schaaldieren van Dalmatië, Kroatisch eten en de Kroatische cuisine verschilt per regio. Het lijkt misschien vreemd dat een klein landje zoals Kroatië zo’n rijke culinaire traditie heeft, maar de ligging en historische gebeurtenissen hebben een grote impact gehad op de Kroatische keuken. De Kroaten zijn erg trots of dit erfgoed en ze hebben er iets heel tastbaars aan over gehouden in de vorm van eten en dat koesteren ze nog iedere dag. En ze laten natuurlijk maar al te graag hun kookkunsten zien, en proeven, aan de toeristen.

Als je door Kroatië reist en de bekende Kroatische gerechten proeft zul je merken dat de Italianen hun kennis van pasta hebben achtergelaten, de oude Grieken hebben de mensen in Dalmatië en Istrië wijn leren maken en de Turken hebben hun geliefde gerecht genaamd ‘sarma’ nagelaten (gehakt, varkensvlees of rundvlees gewikkeld in koolbladeren of bladeren van de druivenstruik). 

De keuken van Kroatië is veelzijdig en kent drie hoofdinvloeden. Aan de kust is de mediterraanse invloed het grootst, te vergelijken met de Italiaanse en Griekse keuken. Zo worden er veel vis en schaaldieren gebruikt en heeft Kroatië eigen pasta's en risotto's. Bekend is ook de Dalmatische vorm van gerookte ham (dalmatinski pršut), die vaak met olijven als delicatesse wordt gegeten. Daarnaast heeft Kroatië diverse soorten witte, rode en prosecco-wijnen (prošek). In het binnenland is de keuken meer Centraal-Europees georiënteerd, te vergelijken met de Hongaarse en Oostenrijks-Weense keuken. Kenmerkend zijn de diverse variaties van goulash (gulaš) en een groot aanbod van taarten en gebak. Daarnaast zijn ook typische Balkangerechten erg populair, deze gerechten kennen grote Turkse invloeden. Hieronder horen ċevapčiċi (Balkanversie van kebab), vaak gegeten in een pita met ajvar of kajmak, burek en sarma. Ook wordt vaak Turkse koffie gedronken en is de lokale alcoholische drank rakija. Ook is de Kroatische keuken uit Bosnië en Herzegovina in hoge mate door de Turkse/Osmaanse keuken beïnvloed.