Trieste

Historische centrum:

De Romeinen bouwden op de heuvel de eerste fortificatie van wat nu Trieste is; nu is alleen de ark van Riccardo daar nog van over. Deze werd gebouwd in het jaar 33 v.Chr. Wat je nu terugziet op de top van de heuvel is het kasteel di San Giusto.

De Venetianen bouwden hier hun fort op resten van vele voormalige forten in het jaar 1470. De basiliek di San Giusto, gebouwd in 1400, is een mix van Byzantijnse en Ravenna stijlen met mozaïeken en fresco’s. Een museum completeert de bezienswaardigheden op de heuvel. 

Oostenrijkse stadsplanners o.l.v. keizerin Maria Theresa namen het oude historische hart ter hand en bouwde de 18de eeuwse stad die je nu ziet. Hier is het statige Canal Grande en nabij vind je de kerken Di Sante Spiridione en Di Sant Antonio Taumaturgo. Iets verder naar het zuiden ligt het grote plein Dell Unita d’Italia geflankeerd door prachtige Oostenrijk-Hongaarse architectuur.

Het is gebouwd aan de waterkant en men beweert dat dit de grootste in z’n soort is wereldwijd. Achter het plein vind men de overblijfselen van een oud Romeins theater gebouwd in de 1e eeuw v.Chr. De stad herbergt voor de rest een keur aan pleinen, musea, kerken en zelfs een oude synagoge. 

Castello Miramare:

Op 7 km ten noordwesten van het centrum van Trieste ligt het prachtige authentieke kasteel Miramare. Gelegerd als marineofficier werd de jongere broer van Keizer Frans Jozef van Oostenrijk-Hongarije koos de jonge Ferdinand Maximiliaan Joseph deze plek uit voor een aartshertog van keizerlijke bloede.

In 1864 werd hij – het kasteel was net afgebouwd – opgeroepen door de Franse koning Napoleon III om als Keizer van Mexico op te treden. Hij zou door Mexicaanse troepen worden geëxecuteerd en z’n jonge Belgische bruid alleen achterlaten.

In 1930 werd het kasteel toegewezen aan hertog Amadeo van Aosta en z’n familie. In 1937 werd hij door Mussolini aangewezen als onderkoning van Ethiopië, toen bezet door Italië. Ook hij zou niet terugkeren – in 1942 zou de hertog omkomen in een krijgsgevangenenkamp in Kenia.

Aan het einde van WWII zouden troepen uit Nieuw Zeeland het kasteel bewonen om later afgelost te worden door de Britten die hier hun hoofdkwartier opzetten. De Amerikanen zouden hier hun tenten opzetten en van 1951 tot 1954 blijven.

Het interieur is nagenoeg nog hetzelfde toen Maximiliaan hier woonde; ook zijn kamers onveranderd gebleven toen de hertog Amadeo hier zich vestigde. Naast het kasteel kun je de prachtige kasteeltuinen bezoeken (o.a. het Parco Tropicale) en er is een bezoekerscentrum.

Andere bezienswaardigheden: 

• Voormalig (concentratie) kamp Risiera di San Sabba, Muggia (5 km ten zuiden van Triest) en Grotta Gigante (5 km ten noordoosten van Trieste). 

Onder het Romeins bestuur kwam de stad tot bloei waarna ze in de 6e eeuw door de Langobarden werd veroverd en in de 8e eeuw onder keizer Karel de Grote door de Franken.

In 1202 werd de stad veroverd door de sterkte Venetianen en zou jaren in de schaduw van hun grote broer leven. In 1382 kwam Triëst vrijwillig onder het gezag van de hertogen van Oostenrijk, behorend tot het geslacht van de Habsburgers.

Daarna zou ze meer dan vijf eeuwen onder het huis Habsburg blijven. De stad behield wel een zekere bestuurlijke autonomie. In 1719 werd de stad tot vrijhaven verklaard door de Habsburgse keizer Karel VI van het Heilige Roomse Rijk.

Ten gevolge hiervan kwam ze tot bloei en werd ze een eeuw later de hoofdstad van het Habsburgse kroonland Küstenland waarin drie provincies werden verenigd. Triëst kreeg de bijnaam "Wenen aan Zee", omdat de architectuur en de sfeer van de stad aansloten bij de periode van de Weense Sezession.

Nationale spanningen

De verscheidenheid van de bevolking veroorzaakte aan het eind van de 19e eeuw nationale spanningen. Verschillende nationale sentimenten manifesteerden zich, en dan met name het Italiaanse nationalisme. In deze tijd verbleven veel buitenlanders en zo ook Sigmund Freud, James Joyce en Richard Burton in de stad.

De Italiaanse inlijving van de stad en daarnaast ook van het grootste deel van Küstenland was reeds in 1915 in het geheime Pact van Londen overeengekomen als beloning aan Italië, als dit land tijdens WW2 Oostenrijk-Hongarije de oorlog zou verklaren.

Dat gebeurde en na de capitulatie van Oostenrijk-Hongarije werd Triëst in 1918 door Italiaanse troepen ingenomen, overigens met instemming van de grote meerderheid van de bevolking. Het eerste geweld brak al uit op 29 december 1918, toen fascistische knokploegen het paleis van de bisschop van Triëst binnenvielen. Vanaf 1920 werd een continue repressie uitgevoerd tegen de Sloveense en Kroatische minderheid.

Tienduizenden werden geïnterneerd, of moesten gedwongen vertrekken naar het zuiden van Italië. Om dat te ontgaan ontvluchtten velen van hen Italië, de meesten naar Joegoslavië. Na de capitulatie van fascistisch Italië in 1943 namen Duitse troepen het Italiaanse gezag over en samen met Italiaanse fascisten richtten zij bij de stad het kamp Risiera di San Sabba op voor de internering en vaak ook de executie van hun tegenstanders.  

Tito neemt de macht over

Na de capitulatie van Duitsland slaagden de Tito-partizanen er in de macht over te nemen op 1 mei 1945.

Maar deze Joegoslavische troepen moesten zich op 12 juni 1945 terugtrekken, op grond van een overeenkomst tussen Tito en de Geallieerden om de stad voorlopig te neutraliseren tot dat een definitieve toewijzing of verdeling had plaatsgevonden.

Geallieerde troepen handhaafden voorlopig de orde binnen een demarcatielijn welke om de stad heen getrokken was. De massa-executies van geïnterneerde Italianen, Duitsers en Slovenen in het door de partizanen ingerichte kamp Basovizza droegen bij tot de vlucht van meer dan 150.000 Italianen en nationalistische Slovenen uit de gebieden die buiten die lijn onder Joegoslavisch gezag waren gekomen. Zij trokken vooral naar de nu overbevolkte stad Triëst. 

Na de Tweede Wereldoorlog

Na WW2 eiste de Joegoslavische leider maarschalk Tito, met de steun van de Sovjet-Unie, geheel Istrië en een groot deel van Friuli-Venezia Giulia voor Joegoslavië op (anders gezegd, het voorheen Oostenrijkse Küstenland). De stad Triëst en haar directe omgeving bleven echter een twistappel. De uiteindelijke bezegeling van de opdeling vond pas in 1975 plaats in het Verdrag van Osimo.

Tussen 1945 en 1990 was Triëst een door strenge grensbewaking omgeven enclave in Joegoslavisch gebied, en alleen noordwaarts via een smalle kuststrook verbonden met de rest van Italië. Zoals enkele tienduizenden Slovenen en Kroaten sinds de Italiaanse inlijving van de provincie Küstenland en de stad Triëst in 1918 naar Joegoslavië trokken, zo trokken tussen 1944 en 1957 ongeveer 200.000 Italianen uit Istrië en Dalmatië naar Italië.

Reden hiervoor was de afkeer voor het nieuwe communistische Joegoslavische regime. En daarnaast de angst voor represailles.