Anzio landing (1944)

Er waren een aantal voorstellen geweest om deze patstelling te doorbreken, maar Winston Churchills voorstel voor Operatie Shingle werd door Franklin D. Roosevelt en Jozef Stalin geaccepteerd.

Een belangrijke aanval in het zuiden door het Amerikaanse vijfde leger en het Britse achtste leger zouden Duitse eenheden uit de reeds dun verdedigde omgeving van Rome en de heuvels ten zuiden van Rome weglokken naar de winterlinie.

Dit zou een verrassingslanding door het Amerikaanse 6e korps onder bevel van generaal Lucas in het gebied van Anzio en Nettuno mogelijk maken, evenals een snelle opmars door de Alban heuvels om de Duitse verbindingen af te snijden en het Duitse 24e korps dat de Gustav-linie verdedigde van achteren te bedreigen.

De geallieerden gingen ervan uit dat wanneer Kesselring (verantwoordelijk voor de Duitse strijdkrachten in Italië) troepen uit de Gustav-linie terugtrok om zich tegen de nieuwe landing te verdedigen, geallieerde strijdkrachten door de verzwakte Gustav-linie konden breken.

Wanneer Kesselring dit niet deed, zou Operatie Shingle Rome bedreigen en de Duitse strijdkrachten in het zuiden dreigen af te snijden. Als Duitsland voldoende strijdkrachten zou aan voeren om zowel Rome te verdedigen als de Gustav Linie, dan zou de operatie nog steeds een succes zijn omdat deze Duitse strijdkrachten niet op andere fronten konden worden ingezet.

De Russen leden zware verliezen terwijl de Westerse Geallieerden nog steeds vastzaten in de laars van Italië. Er moest iets gebeuren. De operatie werd op 18 december 1943 afgelast, maar later toch weer gekozen en uitgevoerd.

Operatie Shingle

Een van de problemen bij het plannen was de beschikbaarheid van voldoende landingsschepen. Vooral de Amerikaanse commandanten waren er op gespitst dat de Invasie in Normandië (Operatie Overlord) niet zou worden vertraagd, evenmin als de ondersteunende landing in Zuid-Frankrijk (Operatie Dragoon). Operatie Shingle vereiste de inzet van landingsschepen die later voor deze operaties ingezet zouden worden.

Oorspronkelijk zou Shingle deze schepen op 15 januari weer vrij moeten geven. Toen dit problematisch bleek, gaf president President Roosevelt toestemming dat de schepen tot 15 februari gebruikt zouden worden.

Oorspronkelijk waren er slechts voldoende landingsschepen beschikbaar voor een enkele divisie. Op Churchills persoonlijke aandringen werden er genoeg vrij gemaakt voor twee divisies. Zo’n 40.000 soldaten (twee Amerikaanse en 1 Britse groep) en ruim 5000 voertuigen zouden aan wal worden gezet. De Britten zouden zo’n 10 km ten noorden van de Italiaanse stad landden terwijl de Amerikanen zo’n 5 a 6 km ten zuiden van de stad werden gedropt.

De geallieerde inlichtingendiensten dachten dat er vijf of zes Duitse divisies in het gebied aanwezig waren. 

De landingen in en rond Anzio begonnen op 22 januari 1944. Hoewel er op tegenstand was gerekend, zoals bij Salerno in 1943, verliepen de landingen aanvankelijk zonder enige tegenstand, met uitzondering van een aantal aanvallen door de Luftwaffe.

Tegen middernacht waren er reeds 36.000 soldaten en 3200 voertuigen op de stranden geland. De geallieerde verliezen bedroegen dertien doden en zevenennegentig gewonden, terwijl ongeveer tweehonderd Duitsers krijgsgevangen werden gemaakt. Er werd zoals bevolen werd een bruggenhoofd gemaakt – 3 tot 5 km landinwaarts en de haven van Anzio alsmede Nettuno werden ingenomen.

Zo kon er snel heel veel materiaal en mensen aan land worden gezet.  Het is duidelijk dat Lucas' superieuren een of andere offensieve actie van hem verwacht hadden, mogelijk zelfs een aanval op Rome. Het doel van de landing was om óf Duitse troepen uit de Winterlinie weg te trekken, óf gebruik te maken van zwakheid in het gebied achter de Duitse linies. Z’n orders waren: landen – bruggenhoofd veilig stellen en oprukken.

De strateeg Kesselring

De Duitse veldmaarschalk Kesselring had niet stilgezeten; hij was in de nacht van de 22ste (van de landing) direct geïnformeerd en had Duitse troepen bevel gegeven zich naar de Albaanse heuvels te begeven en de wegen vanaf Anzio te blokkeren. Ook vroeg hij versterkingen uit Frankrijk, Duitsland en Joegoslavië om de Geallieerden terug te drijven in de zee. De troepen die eigenlijk bestemd waren voor de versterkingen van de Gustav linie werden nu ingezet voor de verdediging van Rome.

Kesselring was van mening dat de Geallieerden direct na landing naar Rome waren getrokken hij de stad had moeten opgeven. Na een aantal dagen (toen de Geallieerden besloten hadden hun bruggenhoofd eerst te verstevigen) was hij van mening veranderd – een gedegen verdediging was mogelijk. Kesselring gaf al op 28 Januari bevel tot een aanval maar stelde dit uit tot 1 Februari (na de eerste echte aanval van de Engelsen). 

Op 29 Januari waren bijna 70.000 soldaten in het bruggenhoofd samengetrokken en was het tijd om uit het bruggenhoofd te breken.

Maar de Duitsers hadden zeer snel gereageerd en minstens zoveel strijdkrachten verzameld. Een dag later beval bevelhebber “Lucas” (die al voor de landing negatief was geweest over het wel of niet slagen van operatie “Shingle”) een tweetact aanval.

De eerste aanval zou plaatsvinden op het noordoostelijke sector van het gebied richting Rome. De andere was een infiltratie-actie in de stad Cisterna om de toegangsweg naar de Gustavlinie te blokkeren. De slag om de Italiaanse stad Cisterna liep volledig mis – ten eerste waren de inlichtingen totaal verkeerd – de stad werd wel degelijk zeer goed verdedigd terwijl de informatie sprak over een lichte verdediging.

Ten tweede zou de aanval ontdekt zijn door de nazi’s en was er een Duitse hinderlaag klaar gelegd. Duits panzers zouden de lichte Rangers die de aanval leidden totaal in de pan hakken – zo zwaar dat deels de tweede aanval werd afgebroken en ingezet om de Engelsen te ontzetten. Deze zouden een paar kilometer oprukken maar kwamen al snel vast te zitten. 

Er was rond het bruggenhoofd van Anzio een patstelling ontstaan. De Duitsers zouden nog 4 maanden het bruggenhoofd bestoken met artillerie en vliegtuigen.

Een van de middelen om de Geallieerden pijn te doen was het inzetten van een superkanon die de Amerikanen Anzio Annie  (en Anzio Express) noemden en de Duiters dunne Bertha (i.t.t. dikke Bertha die in WWI was gebruikt).

Dit kanon stond op een treinstel en werd na het schieten een treintunnel ingereden om zich gereed te maken voor een nieuw schot.  De beide wapens zaaiden dood en verderf op de landingsstranden en boezemden angst in bij velen aan geallieerde zijde.

Gestrande walvis

De actie van Geallieerd bevelhebber Lucas zou tot in dagen leiden tot controversie. Had deze direct de aanval in moeten gaan na de landing en zo z’n flanken en bruggenhoofd blootstellen aan een direct Duitse tegenaanval? Z’n bevel was om het bruggenhoofd veilig te stellen en later zou hij aangeven dat hij vond dat dat niet het geval was aangezien de Duitsers na een aantal dagen minimaal zoveel troepen rond het bruggenhoofd hadden verzameld.

Een bekende uitspraak van premier Winston Churchill was “we wilden een wilde kat aan land zetten, maar zitten met een gestrande walvis”. Lucas werd op 23 Februari vervangen.

Op 23 mei 1944 slaagden dezen er uiteindelijk om uit het bruggenhoofd te breken en twee dagen later konden de beide geallieerde legers in Italië verenigd worden. De Gustav linie was op 18 Mei al doorbroken en op 4 Juni werd Rome bevrijd. De Duitsers trokken zich terug op de Gotische Linie tussen La Spezia en Rimini ten noorden van de hoofdstad.