Pompeï

HOME / Italië / Italië bezienswaardigheden

Pompeï was de naam van een provinciestad met ongeveer 20.000 inwoners die bestond van de 7e eeuw v.Chr. tot in de 1e eeuw na Chr.. De oud Romeinse stad werd in 79 bedekt door as als gevolg van een uitbarsting van de Vesuvius.

Het is daardoor een van de best bewaarde Romeinse steden geworden geconserveerd door de laag as en een van werelds populairste archeologische toeristische bezienswaardigheden. 

Tegenwoordig kun je ruïnes zien van overblijfselen van oude Romeinse huizen, theaters, badhuizen, winkels, straten en natuurlijk het centrum van elk Romeinse stad het Forum. Pompeï ligt ten zuidoosten van de Vesuvius, ongeveer 10 km van de krater. De ruïnes liggen nu 2 km van de zee af en staan op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Rondgang langs de ruïnes: 

De hoofdingang van de ruïnes ligt in de zuidoosthoek van de site waar ook de toenmalige (en huidige) belangrijkste stadspoort Porta Marina ligt. Goed zichtbaar vanaf zee was de Tempel van Venus; deze lag aan de rand van de stad tussen de basilica (de hal voor handel en rechtspraak) en de Porta Marina.

Venus was de beschermgod van Sulla, die Pompeï tot Romeinse Colonia maakte. De tempel is bij de aardbeving in 62/63 n.Chr. in een ruïne veranderd en was in 79 n.Chr. nog niet opgebouwd, waardoor er vrijwel niets van over is. Als je de Via Marina verder afloopt kom je bij de Tempel van Apollo.

Deze tempel, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 6e eeuw v.Chr.. De tempel zelf staat op een hoog podium met een altaar ervoor, in een tempeldomein dat is omgeven door 48 zuilen. 

Forum 

Het forum is een groot, uitzonderlijk lang plein (32 x 142 m.) voor handel, bestuur en goden- en keizercultus. Het met grote platen travertijn bedekte plein was omgeven door een wandelgalerij met een colonnade van twee verdiepingen zuilen.

De galerij onttrok de gebouwen rondom het plein aan het zicht en daardoor viel het Capitolium, de tempel voor Jupiter, Juno en Minerva, op het middendeel des te meer op. 

Het hoge podium is bewaard met de onderkanten van de twaalf zuilen.. Aan de zuidkant liggen drie gebouwtjes naast elkaar die gebruikt werden voor het bestuur van de stad, mogelijk het gebouw van, de burgemeesters die zich ook met rechtspraak bezighielden en de schatkist bewaakten, het archief en een raadsgebouw. 

Aan de oostkant hiervan ligt, aan de overzijde van de weg, het Comitium (gebouw voor verkiezingen). Tegen de ommuring van de Apollotempel aan het forum staat de Mensa Ponderaria, de officiële tafel voor de controle van maten en gewichten. 

Na de muur van de Apollotempel volgt het Forum Holitorium, de groentemarkt (soms ook wel graanpakhuis genoemd), dat nu in gebruik is als opslagplaats voor losse vondsten uit Pompeï.

Verdere overblijfselen

Aan de oostkant ligt oa. het Gebouw van Eumachia, de zogenaamde Tempel van Vespasianus, een heiligdom dat in oorsprong al uit de tijd van Augustus stamt, en aan de keizercultus was gewijd. Daarnaast het Heiligdom van de Lares, een met bontgekleurde marmerplaten bedekte ruimte voor de Laren, de beschermgoden van de stad. Het laatste gebouw aan de oostkant is het Macellum, een overdekte markt.  

Het was vooral een vlees- en vismarkt, maar in de winkeltjes (tabernae) aan de oost- en noordkant zijn ook sporen van graan en fruit gevonden. De winkeltjes liggen rondom een hof. In het midden daarvan staan op een polygonaal pleintje twaalf sokkels waarin houten palen werden gestoken die een kegelvormig dak droegen, waaronder vis werd verkocht.

Bordeel en theaters (Odeon): 

Er was slechts één bordeel dat niet aan een kroeg was verbonden: het Lupanar.

Deze ligt als je vanaf de markt (forum) richting Vicolo del Lupanare loopt. Het had twee verdiepingen, waarvan de functie van de bovenverdieping niet geheel duidelijk is. Op de benedenverdieping zijn boven de deuren naar de kamertjes fresco’s met verschillende seksuele posities aangebracht. 

Het Theater, bedoeld voor toneelvoorstellingen en ook wel voor politieke bijeenkomsten, is in de 2e eeuw v.Chr. op de Griekse manier in een natuurlijke uitholling van de heuvel van het Foro Triangolare aangelegd. 

Dit theater heeft een geheel ronde orchestra waaromheen in een hoefijzervorm de cavea met 28 rijen zitplaatsen liggen, verdeeld in drie ringen. In totaal was er ruimte voor ca. 5000 personen. In de zuilengangen waren winkeltjes waar de toeschouwers tijdens de pauzes versnaperingen konden kopen. Deze porticus werd echter na 62/63 n.C.

in gebruik genomen als onderkomen voor gladiatoren. Vlak naast het theater bevindt zich het goed bewaarde Odeion. Dit ‘kleine theater’ diende voor muziek- en zangvoorstellingen ). Het was overdekt voor een goede akoestiek. Het stamt uit de tijd van Sulla (ca. 80 v.Chr.) en had ruim 1000 zitplaatsen. 

Vlak naast de toegang tot het Foro Triangolare ligt de Tempel van Isis. Deze ontstond aan het begin van de 1e eeuw v.Chr. De tempel ligt in een door hoge muren omgeven domein, opdat het binnenste van de tempel niet vanaf de straat gezien kon worden. De Isistempel is de best bewaarde tempel van Pompeï. Na de opgraving in de 19e eeuw werden de beelden, fresco’s en cultusvoorwerpen uit de tempel overgebracht naar het Nationaal Archeologisch Museum te Napels.  

In een hoek van het domein is een kleine tempel waar Nijlwater werd bewaard, dat voor cultusdoeleinden diende.

Openbare badhuizen en belangrijke huizen:

Binnen de stadsmuren van Pompeï lagen drie openbare badhuizen (thermen). Het oudst zijn de Stabiaanse Thermen, zo genoemd omdat dit badhuis vlakbij de Stabiaanse poort ligt.

Het badhuis had aparte afdelingen voor mannen en vrouwen. De palaistra, die ook een openluchtzwembad (natatio) heeft, hoorde bij het mannengedeelte. Daarvandaan is er een toegang naar het zeer goed bewaarde kleedruimte met nissen voor de kleding. Achter de palaestra bevinden zich een latrine en vier peeskamertjes.

Tot de beroemdste overblijfselen van woonhuizen behoort het Huis van de Faun. In een vertrek lag het beroemde Alexandermozaïek. Het Huis van de Vettii behoorde aan de rijke handelaren. 

Het huis heeft een mooi gerestaureerde peristyliumtuin, die voorzien was van allerlei fonteinen. Veel vertrekken zijn voorzien van beroemde fresco’s met mythologische onderwerpen. In casa del Poeta Tragico is het eerste bordje ontdekt let op de hond. 

Theater en arena: 

Helemaal in de zuidwesthoek binnen de stadsmuren gelegen is het Casa della Venere in Conchiglia Iets verder ligt in de uiterste zuidoosthoek, bijna tegen de stadsmuur, het Amfitheater, dat werd gebruikt voor gladiatorengevechten en gevechten met wilde dieren. 

Voor zover bekend is dit het oudste stenen amfitheater uit de Romeinse oudheid. Ernaast ligt het Grande Palestra waar sport werd beoefend (atletiek). In het midden zie je nog de contouren van een oud zwembad. 

Buiten de stadsmuren: 

Net buiten de stadsmuren zijn enkele villa’s teruggevonden, landbouwbedrijven met een luxueus woongedeelte. De beroemdste is de Villa dei Misteri, waarvan de eigenaar van de wijnbouw leefde. Het had onder andere ruimtes met wijnpersen.

Hier is een van werelds bekendste en grootste historische schilderingen te zien nog aanwezig op de site. Ook buiten de stadsmuren, bij de Porta Marina, lag een thermencomplex dat bekendstaat als de Suburbane Thermen. Het was waarschijnlijk een modern complex met als bijzonderheid grote ramen die uitzicht op zee boden. In de kleedruimte bevinden zich erotische fresco's. Niet ver daarvandaan lagen nog de particuliere Sarnothermen.

Pompeï is waarschijnlijk in de 7e eeuw v.Chr. ontstaan toen Osken zich vestigden op een verhoging in het landschap langs de rivier de Sarno. Het lag toen 500 meter van de zee af. In de 6e eeuw stond het stadje onder Etruskische invloed toen Grieken de plaats verlieten.

Na de zeeslag bij Cumae (474 v.Chr.), toen de Etrusken werden verslagen, kwam de stad in de invloedssfeer van de Samnieten.

Het zuidwestelijke deel rondom het Forum en het Foro Triangolare vormt het oudste deel van de stad. In de Samnitische tijd is de stad uitgebreid volgens een schaakbordpatroon, al werd de 3 km lange stadsmuur al gebouwd in de 6e eeuw v.Chr. De muur had 8 poorten. In de 3e eeuw v.Chr. kreeg Pompeï de status van bondgenoot van de Romeinen, maar was nog niet Romeins.

De Romeinse keizer Sulla

In de jaren 91-89 v.Chr. deed het mee aan de Bondgenotenoorlog tegen Rome, waarbij het samen met Stabiae en Herculaneum werd verslagen door de Romeinse dictator Sulla. Daarna maakte hij deze de stad in 80 v.Chr. tot een Romeinse colonia met de officiële naam Colonia Veneria Cornelia Pompeianorum. De naam Veneria verwees naar Venus, de beschermgodin van de stad terwijl Cornelia was ontleend aan de familienaam van Sulla.

In de Romeinse tijd was het een bloeiende stad met ca. 12.000 inwoners. In 59 n.Chr. vonden er hevige rellen plaats in het amfitheater tussen inwoners van Pompeï en het naburige Nuceria, waarbij vele doden vielen. Het was voor keizer Nero aanleiding de gladiatorenspelen voor tien jaar te verbieden. In 62 werd Pompeï door een aardbeving grotendeels verwoest. 

Op 24 augustus 79 n.Chr. t.t.v. keizer Titus volgde de fatale uitbarsting van de Vesuvius, die Pompeï bedekte met een vier meter dikke laag vulkanische as en brokstukken. 

Resten van Pompeï werden voor het eerst teruggevonden bij de aanleg van het Sarnokanaal in 1594-1600. De stad lag inmiddels 2 km van de zee af door de lava. In 1748 werden opgravingen gedaan onder supervisie van Karel van Bourbon, de koning van Napels.

De eerste opgravingen

De eerste serieuze opgravingen begonnen in 1860. Toen werd ook besloten om gipsafgietsels van de slachtoffers te maken. Inmiddels is Pompeï voor 3/5 deel opgegraven en is nog steeds gaande ook al wordt steeds meer aandacht besteed aan een betere afgraving van plekken die al onder handen zijn genomen. 

In 2015 is er in Pompeï en expositie georganiseerd met voorwerpen die in de afgelopen jaren zijn gestolen uit de Romeinse stad. De laatste jaren hebben berouwvolle dieven per enveloppe of in een pakketje honderden voorwerpen teruggestuurd. Mogelijk lieten zij zich leiden door de legende dat mensen die uit Pompeï stelen, door pech zullen worden achtervolgd. 

De meeste gestolen voorwerpen hebben niet veel waarde. Vaak gaat het om stukjes muur en fragmenten van potten van aardewerk. Vorig jaar oktober haalde een vrouw uit de Canadese stad Montreal vele media. Zij bracht een tweeduizend jaar oud antefix (blokje om het uiteinde van een dakpan te maskeren) terug dat zij 50 jaar geleden tijdens haar huwelijksreis had ontvreemd. De vrouw kwam er zonder boete van af. 

>> Lees hier de gehele Italiaanse GESCHIEDENIS

Er is een klein treinstation bij Pompei op 150 meter van de hoofdingang van de site afgelegen. Vele treinen rijden hier langs tussen Sorrento enerzijds (30 minuten) en Napels anderzijds (40 minuten).

Je kunt ook de bus nemen (halte is ernaast gelegen) die dezelfde route afleggen. De bussen rijden elk half uur. 

• Naam           : Camping Spartacus

Adres           : Via Plinio 117

Tel.nr.           : 081 862 40 78

Email            : www.campingspartacus.it

Inhoud:

Deze camping ligt op 200 meter van de hoofdingang van de ruïnes van Pompeï en is een fantastische kans om heel dicht bij deze super archeologische site te verblijven. Hier was namelijk de kade en zee op 300 meter afstand waar nu de bushalte is, het treinstation en de weg naar Napels en Sorrento.

Het is een beetje een dode plek ’s avonds als de zon onder is maar wel heel dichtbij de site waar je niet heel vroeg op moet om als eerste naar binnen te kunnen gaan. Er staan wat eucalyptus bomen om je tent of caravan onder te zetten en er zijn tegenwoordig ook wat bungalow huisjes. 

Als je de ruïnes wilt bezoeken tijdens de zomer onthoudt dan dat de site heel weinig schaduw heeft tegen de zon. Neem veel water mee maar ook een petje, zonnebril en zonnecrème. Bedenk ook dat het overdag heel druk wordt met honderden of duizenden toeristen. 

Veel originele stukken van Pompeï (o.a. mozaïeken vloeren en beelden) liggen in het Museo Archeologico Nazionale in Napels.

Literatuur: 

• Edward Bulwer-Lytton  - “The Last Days of Pompeï”; 
• Théophile Gautier en Arria Marcella – “souvenir de Pompeï”; 
• Bertus Aafjes – “dag van gramschap in Pompeï”
• Robert Harris -  “Pompeï”; 
• Simone van der Vlugt – “de slavenring”;  
• Mary Beard – “Pompeï”.  

Film: 

• The Last Days of Pompeï (1984; TV serie)
• Pompeï. The Last Day (2004; doc)
• Pompeï,; from the Ashes a Hero Will Rise (2007; TV serie) 

Websites:  

• www.pompeisites.org
• www.pompeiturismo.it