ACHTERGROND INFORMATIE - Israël

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

Als de enige Joodse staat ter wereld is Israel nogal een unieke gemeenschap met z’n typische experimenten en achtergronden. Misschien de belangrijkste en tevens meest bekende is het experiment van de  kibboets. Ze werden niet alleen gebouwd ter verwezenlijking van het socialistische gelijkheidsideaal, maar ook uit veiligheidsoverwegingen. De eerste kibboets werd in 1909 gesticht in een gebied ten zuiden van het meer van Genesareth. Op dit moment telt Israël ongeveer 270 kibboetsen en nog altijd worden er nieuwe kibboetsen opgezet. Gemiddeld werken er ongeveer 400 mensen in een kibboets, maar een paar dorpen hebben meer dan 1000 inwoners. Deze landbouwnederzettingen zijn gebaseerd op het principe van gezamenlijke productie en consumptie en gelijkheid van alle leden. Tegenwoordig leeft nog maar drie procent van de Israëliërs in kibboetsen. Bijna de helft van alle agrarische producten is van deze bedrijven afkomstig en in vele daarvan worden ook industriële producten gemaakt. Ongeveer vijftig kibboetsen in vakantiegebieden hebben het toerisme omarmd. Enkele tientallen daarvan zijn lid van de Kibbutz Hotels Chain, met een eigen hoofdkantoor in Tel Aviv. De kibboetsbeweging heeft zijn eigen instituten voor hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, naast een eigen kamerorkest, theatergroepen, dansgroepen, galeries en uitgeverijen. Onderwijs, gezondheidszorg, kinderopvang, wasserijen en andere diensten zijn gratis. Vroeger stonden alle gebouwen van de kibboets binnen een ommuurde ruimte met maar één ingang. Vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw stonden de woningen en ontspanningsruimten niet meer rond de binnenplaats, maar afgescheiden van de andere gebouwen. Tijdens het Britse Mandaat bestonden de eerste kibboetsen uit bouwvallige houten barakken, met palissaden en bewaakt door middel van een wachttoren.

De Israëlische bevolking (zo’n 70% is Joods) is een zeer gebonden gemeenschap wat op zich niet zo opmerkelijk is als je kijkt naar de recente geschiedenis met de holocaust en de vele aanvallen op de jonge Joodse staat. De jongemannen en vrouwen van Israël dienen jaren in het leger en moeten elk jaar een maand terugkomen tot hun 40ste. Mensen die niet willen gaan de cel in. Israël hangt tegen Europa aan en is gezegend met een deelname aan het Eurovisiesongfestival en sport zoals basketbal en voetbal. Maar misschien kijkt het land zelfs meer naar z’n bondgenoot de V.S. Zelf doet Israël het zeer goed in de hightech en bijvoorbeeld medisch onderzoek. Een ander zeer typische fenomeen uit Israël is het koosjer eten. De aanduiding ‘koosjer’ bij een restaurant betekent dat de keuken onder toezicht staat van het opperrabbinaat. Koosjer garandeert dat de keuze van de ingrediënten en de bereiding onder streng toezicht staan. Niet-koosjer voedsel is onrein of ‘trefa’. Men maakt in principe onderscheid tussen natuurlijke producten waar geen speciale bereiding voor nodig is, zoals vruchten, groente en koffie. Vlees mag onder bepaalde voorwaarden gebruikt worden en er zijn onreine producten die nooit gebruikt mogen worden. Koosjer is alleen het vlees van dieren die met een vlijmscherp mes geslacht zijn, zodat het geen bloed meer bevat, want bloed wordt beschouwd als een deel van de ziel. Koosjere zoogdieren zijn evenhoevige, herkauwende dieren als rund, lam en geit, maar niet varken, konijn of kameel, die of niet evenhoevig zijn, of hun voedsel niet herkauwen. Van gevogelte is eend, gans kip, duif, fazant en kalkoen koosjer, wildgevogelte niet. Van de waterdieren is koosjer wat schubben heeft, mosselen en schaaldieren dus niet. Melkproducten moeten afkomstig zijn van koosjere dieren en vlees en melk moeten streng gescheiden blijven. Melkproducten mag men pas vijf uur na een vleesmaaltijd tot zich nemen. Na een melkproduct moet men weer twee uur wachten. 

Zowel Joden als Arabieren (moslims) levend in Israël en/of de Westelijke Jordaanoever en Gaza zijn allen zeer gericht op familie en vrienden en het buitenleven is voor allen zeer belangrijk. Vooral Israëli’s die tijdelijk in Europa wonen willen graag terug aangezien zij het familieleven, vrienden maar ook de zon, het eten en het leven “thuis” missen. Het leven in de “bezette” gebieden staat overigens in geen contrast met het leven in Israël zelf. Een hoop angst, gevaar en hardheid maar ook armoede en geweld. Een ander feit is dat het salaris binnen en buiten de muur een groot verschil vertoont. Dat gezegd hebbende; het leven in een stad als Tel Aviv met een jonge jeugdige moderne inslag staat lijnrecht tegenover een leven als een Orthodoxe Jood in Jerusalem. Waar bijvoorbeeld in Tel Aviv een jonge moeder twee kinderen krijgt is dat in Jeruzalem soms meer dan 10. Ook het recht van de vrouw is zeer verschillend in deze.

• Houd er rekening mee dat jij en je tas elke keer als je een bus- of treinstation ingaat wordt gecheckt;
• Service taxi’s worden in Israël “Sheruts” genoemd;
• Huizen nabij de grenzen van Israël zijn veel goedkoper dan bijvoorbeeld in het (veilige) midden van het land – dit vanwege de dreiging van raketaanvallen en andere spanningen;
• Uit de kibboetsen zijn de ‘mosjavim’ voortgekomen, een soort coöperaties waarin de gezinnen de individuele exploitatie van hun boerenbedrijf combineren met gemeenschappelijke eigendom van productiemiddelen en diensten. De mosjav heeft geen vast ontwerp, maar ieder gezin krijgt een ongeveer even groot perceel grond van gelijke kwaliteit. In 1920 werd de eerste mosjav opgetrokken en tegenwoordig woont nog ca. 4% van de Israëlische bevolking in een van de ca. 450 mosjavim. In de ‘mosjavim sjitufim’ is ook het land gemeenschappelijk bezit en is er sprake van gezamenlijk beheer.
• Vele (Arabische) huizen worden expres niet afgebouwd; op deze manier hoeven ze geen belasting te betalen;
• Let op dat je met je Israëlische stempel in je paspoort niet alle landen in het Midden Oosten meer in mag;
• Houd je verre van politieke gesprekken zo kan je niet in de problemen komen op dat gebied;
• Raak gewend aan het feit dat er vaak militairen in de bus komen zitten, gewapend en wel;
• Houd altijd goed de actuele berichtgeving in de gaten.

Belangrijkste exportproducten zijn diamant, technologisch hoogontwikkelde apparatuur en landbouwproducten (fruit en groenten).

Z’n Bijbelse verleden, de besnijdenis, Oorlogen met z’n Arabische buren en Intifada’ s, Holocaust-verleden en het Jodendom.

Ben Gurion, Jesus van Nazaret en Yasser Arafat.

De meeste dingen in Israël zijn net zo duur of goedkoop als in de Westerse wereld. We hebben het over zaken als overnachtingen, transport, dagelijks levensmiddelen maar ook autoverhuur etc. Als backpacker kun je het beste in hostels slapen – slaapzalen, met de lokale bus reizen en wellicht wat liften ook. Ook kun je proberen in  “home-stays” te blijven slapen. Op de Westelijke Jordaanoever zijn dingen relatief gezien een stuk goedkoper.

De beste reistijd voor Israël is maart t/m mei en oktobe. Regen en kou in het winterse noorden en hitte en droogte in het zomerse zuiden. Voor een rondreis door heel Israël ben je het beste af in de overgangsmaanden tussen zomer en winter: maart tot juni of in oktober. Lui de strandtoerist spelen kan het hele jaar door in zonnig Eilat.

• Ben Hur (1959; 8.2);
• Vals Im Bahir (2008; 8,0) animatie;
• A Tale of Love and Darkness (2015; 6,4);
• Zero Motivation (2014; 7,4);
• Cast of a Giant Shadow / de ongelofelijke overwinning (1966; 6,4)
• Out in the Dark (2012; 7,6);
• Kingdom of Heaven (2005; 7.1);
• Der Staat Gegen Fritz Bauer (2015; 7,6);
• The Story of Ruth (1960; 6,9);
• Dancing Arabs (2014; 7,3);
• Einayim Petukhoth (2009; 7,4);
• Paradise Now (2005; 7,5);
• Masada (1981; 7,9) TV-serie;
• The Debt (2010; 6,9);
• The Believer (2001; 7,2);
• The last Temptation of Christ (1988; 7,6);
• The Nativity Story (2006; 6,8);
• The Eichmann Show (2015; 6,6);
• Exodus (1960; 6,8);
• Dig (2015; 6,8).

• www.debka.com;
• www.englishpal.ps;
• www.haaretz.com;
• www.goisrael.com;
• www.thisweekinpalestine.com