Isfahan

Imam plein e.o.:

Meidan Emam of het Imam Plein is het centrale plein van Isfahan en daarnaast is het op één na grootste plein ter wereld. Rond dit plein liggen de meest in het oog springende bezienswaardigheden van de stad.

Misschien het belangrijkste bouwwerk rond het plein is het Imam moskee, misschien wel de mooiste moskee in Iran en de wereld.

Een grote binnenplaats met vier iwans (grote facades aan weerszijden), veel mozaïek en tegeltjes. Afgebouwd in het jaar 1629 met een koepel die z’n weerga niet kent. Veel kleiner maar niet minder fraai is de Sjeik Lutfallah moskee die niet in gebruik is maar een meesterstuk is. Het heeft geen binnentuin of plaats, geen minaret en geen portaal. Recht tegenover deze moskee is het Ali Oapu paleis.

Andere bekende moskeeën zijn: Masjid-i-Sjah, die met kleurrijke tegels bekleed is, en de Masjid-i-Sjeik-Lutfullah, een moskee met een beroemde blauwe koepel. Je kunt in de arcades rond het plein, wat ’s avonds overigens veranderd in een grootste picknickpark ooit gezien, zijn vele winkeltjes die leiden naar de grote “bazaar” van de stad – de bazaar-e Bozorg”. Zoals in elke bazaar kun je hier een keur aan spullen kopen – dingen die opvallen zijn de prachtige Perzische tapijten, de nogat, het koper en sieraden.

Door UNESCO werd het plein Meidan Emam en de omliggende gebouwen tot Werelderfgoed verklaard in 1979. 

Het zuiden van Isfahan:

Als je de hoofdstraat Chahar Bagh Abbasi uitloopt kom je vanzelf bij de Si-o-se Pol brug uit, een van de bekendste en beroemdste bruggen in Isfahan. De rivier de Zaindeh staat vaak droog maar het blijft een genoegen om hier (vooral ’s avonds) een bruggenloop te houden.

Ze zijn verlicht en menig Iraniër komt hier sporten, een luchtje scheppen of picknicken. Khaju brug is wellicht de mooiste van de stad’s bruggen met z’n columns; als je goed kijkt zie je nog de stenen stoel waar Shab Abbas II op zat om de vordering van de brug te bekijken.

Daarnaast is ook de Armeense wijk Nieuw-Julfa bekend. Sjah Abbas I verplaatste zo'n 3000 Armeniërs naar Isfahan om de handel te bevorderen. Zij waren vrij om hun religie te belijden en bouwden onder andere de Vank, een Armeense kathedraal. De kerk is van binnen volledig beschilderd met christelijke kunst in de stijl van de renaissance. De fresco’s zijn adembenemend maar ook de wijk is gezellig met kleine restaurantjes en koffiehuizen.

Overig:

De Sjah Hoessein-madrassa, een madrassa of islamitische school die in 1710 voor derwishen gebouwd is;  de Jamemoskee, een moskee gebouwd gedurende vijf eeuwen, die daardoor een prachtig overzicht geeft van de islamitische bouwkunst. Dit is de grootste gebedsplaats van Iran.

In de tijd van de Parthen was Isfahan de hoofdstad van de provincie Boven-Perzië van dat rijk.

Tijdens de Babylonische ballingschap werden ook Joden naar Isfahan verplaatst. Nog steeds woont er een kleine joodse gemeenschap in de stad. De Arabieren veroverden de stad in het jaar 643 en de stad behield een belangrijke functie.

De ligging aan de zijderoute maakt dat de stad bekend raakt om zijn zijde en welvarend werd; honderden moskeeën en grote huizen werden binnen de stadsgrenzen aangelegd. Isfahan werd in de 11e eeuw, ten tijde van de dynastie van de Seltsjoeken, de hoofdstad van Perzië.

In de dertiende eeuw veroverden de Mongolen de stad en verwoestten haar grotendeels. In oktober of november 1387 trok Timoer Lenk naar Isfahan. Uit angst gaf de gouverneur van de stad zich onmiddellijk over. 's Nachts kwam de bevolking echter in opstand waarop Timoers soldaten reageerden door het ombrengen van de 70.000 inwoners en het verwoesten van de stad.  

De nieuwe hoofdstad

Onder de Safaviden werd Isfahan in 1598 echter opnieuw de hoofdstad van Perzië. De stad kwam tot bloei onder sjah Abbas I de Grote. In deze periode werden de belangrijkste bouwwerken gebouwd, zoals het plein Meidan Emam.

De bevolking van de stad groeide toen tot ongeveer 1 miljoen inwoners. Abbas I verplaatste veel groepen handelaars naar zijn nieuwe hoofdstad, waaronder ook veel Armeniërs en Joden die vrijelijk hun godsdienst mochten belijden.

De Perzen noemden het toen zelf Nesf-e-Jahan, 'de halve wereld', waarmee ze bedoelden dat als je het gezien had, je de halve wereld gezien had. De Nederlandse VOC had van 1623 tot 1638 een handelspost in Isfahan. De Safavidische sjah Abbas I de Grote liet diverse Europese landen toe in Iran om de handel te bevorderen. De VOC opende haar hoofdvestiging in de nieuwe hoofdstad Isfahan in 1623. 

Pieter van den Broecke, de opperkoopman en directeur van de factorij te Suratte, sloot in 1623 een overeenkomst met sjah Abbas waarin de handel werd gereguleerd. Deze bloeiperiode duurde totdat de Afghanen de stad in 1722 veroverden en de stad grotendeels verwoestten. Shiraz werd hierop de hoofdstad van Perzië.

In 1729 werden de Afghanen weliswaar verdreven, maar de stad kreeg nooit meer zijn oude status terug. Mashhad, Shiraz en later Teheran werden de opeenvolgende hoofdsteden van Iran.