Ierse kwestie (the troubles)

De troubles (probleemperioden) is de aanduiding voor twee perioden van onrust en geweld in de Ierse geschiedenis tussen de Katholieken en Protestanten. De bekendste is die van eind jaren 60 tot 1998.

Het eigenlijke conflict is terug te voeren naar 1609 waarbij land van katholieken werd afgenomen en aan (voornamelijk) protestantse Engelsen en Schotten werd overgedragen dat tot ernstige conflicten leidde tussen beide partijen.

De Britse regering stelde ook zgn. Penal wetten in, waarin religieuze, wettige en politieke rechten van iedereen beperkte tot de staatskerk, de anglicaanse Kerk van Ierland. De polarisatie tussen beiden groepen werd vergroot toen de Penal wetten minder streng werden en zowel de Protestanten de Katholieken zich gingen verzamelen en aanvallen op elkaar uitvoerden. Het afschaffen van het Ierse parlement en het invoegen van Ierland in het Verenigd Koninkrijk in 1801 zorgden voor nog meer verdeling.

Het was zij die de Act of Union aanhingen, de zogenaamde Unionisten en de Nationalisten. Aanvankelijk waren de Nationalisten en Unionisten nog tot compromissen bereid, maar dit verminderde sterk aan het einde van de 19e en begin 20e eeuw. Rond deze tijd kwam daar nog een economisch doel bij, omdat Ulster het meest geïndustrialiseerde deel van Ierland was en daarom erg afhankelijk van de (vrije) handel met Groot-Brittannië en het Britse rijk.

In 1905 werd de nationalistische linksgeoriënteerde Ierse politieke partij Sin Feinn opgericht dat streefde naar een monarchie zoals Hongarije was t.t.v. de dubbelmonarchie.

In 1921 viel de IRA uiteen na een interne strijd tussen voor- en tegenstanders van een vredesverdrag met Groot-Brittannië (tijdens de Ierse Burgeroorlog). In de jaren dertig flakkerden de activiteiten van de IRA weer op in de vorm van bomaanslagen. In 1936 werd de organisatie door de Ierse regering verboden.

Na WWII hernam de IRA nogmaals haar activiteiten, zij het ditmaal voornamelijk in Noord-Ierland met bomaanslagen tegen openbare gebouwen. In het Anglo-Iers verdrag werd Ierland officieel verdeeld in Noord- en Zuid-Ierland. Het noorden kreeg ook een regering, door Unionisten niet gevraagd, maar wel omarmd. De Nationalisten zagen dit echter als illegaal en tegen de wil in van de meerderheid van de Ieren.

Terwijl de steun aan Sin Feinn in de Republiek tanende was wist zij zich in Noord Ierland wel degelijk te handhaven. Het doel van de partij, hereniging van de twee gescheiden staten, bleek voor grote delen van de katholieke minderheid in het noorden, die in de praktijk tweederangsburgers waren, een aantrekkelijk perspectief. De Nationalisten weigerden de politieke situatie te accepteren.

De wortels van kwaad waren gelegd voor de jaren 60 – the trouble jaren.

Veelal wordt de start van The Troubles in 1968 gezien, toen de Northern Ireland Civil Rights Association (NICRA) een vredige mars hield. Feitelijk was de IRA op dat moment onderbezet, had weinig wapens, weinig aanhang en probeerde (uit noodzaak) hun gelijk dus op niet gewelddadige manier te krijgen. Men had hierbij gekeken naar het succes van Dr. Martin Luther King.

“Ian Paisley” en andere Unionisten zagen de NICRA als een dekmantel voor de IRA en noemde het een Trojaans Paard. Geweld brak uit bij verscheidene Burgerrechtmarsen, waarin protestantse loyalisten de protesteerders aanvielen met knuppels.

De politie werd beschuldigd van het verdedigen van de loyalisten en het toestaan van het geweld. Het betekende een derde opleving van de IRA in 1968. Het jaar daarop kwam het tot een splitsing tussen de traditionele of rode IRA-leden en de provisionele of groene IRA-leden.

De zogenoemde traditionals voerden de strijd met traditionele middelen (bomaanslagen), terwijl de zogenoemde provisionele een stadsguerrilla voerden. De eerste bommen die afgingen waren in feite door de UVF in scène gezet om daarmee het gelijk over de beweringen tegen de IRA kracht bij te zetten.

Aan de gewapende strijd van de Provisionele IRA kwam in september 1993 voorlopig een einde toen de organisatie een wapenstilstand aankondigde. De pogingen tot een vreedzame oplossing voor het Noord-Ierse conflict te komen mislukte echter waardoor de Provisionele IRA in 1996 opnieuw enkele aanslagen pleegde.

In juli 1997 volgde er een tweede bestand. Dit was een voorwaarde voor de toelating van Sinn Féin, de politieke arm van de Provisionele IRA, tot de vredesbesprekingen van september 1997. Op 10 april 1998 (het Goede Vrijdag-akkoord) kwam het tot een vredesakkoord dat zowel door Sinn Féin als door de Ulster Unionist Party werd getekend. In juli 2001 raakte het vredesproces opnieuw in het gedrang doordat de Provisionele IRA nog steeds niet alle wapens had ingeleverd zoals afgesproken in het Goede Vrijdag-akkoord. 

Op 28 juli 2005 heeft de Army Council, het hoogste bestuur van de Provisionele IRA zijn leden opgedragen een definitief einde te maken aan de gewapende strijd. De organisatie deed dat in een op televisie uitgezonden verklaring. In de door Britse media als historisch omschreven verklaring verklaarde de organisatie dat het opheffen van de gewapende strijd diezelfde dag zou ingaan.

Op 26 maart 2007 gebeurde wat jarenlang voor onmogelijk was gehouden: Paisley (leider van de unionisten) en Sinn Féin-leider “Gerry Adams” zaten samen aan tafel en besloten samen een regering te vormen. Deze werd op 8 mei gevormd, waarbij Paisley eerste minister van Noord-Ierland werd. In mei 2008 legde de inmiddels 81-jarige Paisley zijn functies als premier en leider van de DUP neer. Zijn opvolger is Peter Robinson. Men is bang dat de strijd door een van de “nieuwe” splinterpartijen van de oude “IRA” ‘(o.a. de “RIRA” - the real IRA) gewoonweg doorgezet wordt.