ACHTERGRONDINFORMATIE - Guatemala

* Bijgewerkt t/m 2015 - wijzigingen voorbehouden.

De mensen uit Guatemala worden beschouwd als vriendelijk, behulpzaam en zonder haast. Er wordt een praatje gemaakt zonder bijbedoelingen, iets wat bij ons of in sommige zeer toeristische landen ondenkbaar is tegenwoordig. Guatemalanen zijn geïnteresseerd in ieders achtergrond, werk, familie en herkomst. Ook zullen ze geen aanstoot geven tot je niet vloeiende Spaans – integendeel ze zullen je complimenteren met je talenknobbel terwijl de meeste (ook arme) mensen aldaar minstens twee talen vloeiend spreken. Men zegt dat deze zeer toegankelijke opstelling alles te maken heeft met het lange en diepe lijden van het donkere verleden van het land met z’n burgeroorlogen, bezetting en slavernij. De bevolking verwacht niet zoveel (en zeker niet van de regering) en neemt genoegen met een goed gesprek, wat eten op de plank en een goede band met vrienden en familie.  Mensen uit Guatemala beschouwen familie, traditie, en religie als belangrijkste peilers van hun bestaan. Mensen proberen hun familieleden en vrienden weg te houden bij alcohol, drugs, geweld en gokken.  

Guatemala heeft een zeer kleine rijke elite groep, een zeer kleine middenklasse en een hele grote (arme) onderklasse (vooral indianen). De Maya’s zijn groter dan de helft van de bevolking en leeft vooral in deze laatste groep. Traditie, familie en het maatschappelijke samenzijn zijn de belangrijkste drijfveren van deze mensen. De middenklasse (die met een TV, enige scholing en popmuziek) wordt met de jaren steeds groter.  

In Guatemala zijn een aantal bijzondere/ opmerkelijke gebeurtenissen in het jaar: 

Op "Allerheiligen" zelf wordt het kerkhof omgedoopt tot een gezellige plek om te eten, te drinken, plezier te maken en bij te kletsen met de levenden en de overledenen. De flakkerende kaarsjes geven het geheel een sfeervolle aanblik en natuurlijk mag de marimba niet ontbreken. Men klautert er letterlek van graf tot graf om elk overleden familielid even gezelschap te houden; ieder graf wordt gezegend met tequila of een ander goddelijk drankje en de rest wordt verdeeld onder de aanwezige ‘dorstigen’;

Vanaf half november tot 7 december worden de nachten ‘geterroriseerd’ door duivels of ‘diablos’. Een traditie die men nogal in ere houdt hier in San Rafael. Groepen kinderen, vrouwen of mannen, verkleed als duivel, trekken om 20u de straat op. Gemaskerd en gewapend met een stok slenteren ze al dreigend door de straten van het dorp. Omstaanders treiteren, dagen de duivels uit en roepen ‘Diablo Hueco’ (vrij vertaald: ‘verwaande duivel’). Op dit moment schieten de duivels in actie, crossen achter de weglopende treiteraars en mogen ze slaan met hun stok. Niet altijd gemakkelijk: er zijn heel veel omstaanders, maar wie heeft nu geroepen en de echte treiteraars vluchten snel een huis binnen en slaan de deur toe vooraleer ze geattaqueerd worden door de duivels. Een echt kat-en-muisspelletjes. Leuk, zolang je niet geslagen wordt, want dit kan soms pijnlijk zijn.

In de 9 dagen voor kerstmis vinden de "Posada's" plaats. De posada representeert de problemen die Maria en Jozef ondervinden om overnachting te vinden tijdens hun reis naar Bethlehem. Een groep kinderen en volwassenen ‘Pelgrims’, voorgegaan door Jozef en Maria, trekken met rammelaars, trommels en kaarsen naar een huis in de wijk op zoek naar overnachting. Via een traditioneel lied vraagt men toestemming om het huis te betreden. De eigenaar van het huis weigert al zingend de toegang tot zijn huis. Vraag en antwoord gaan zo een tijdje door. Uiteindelijk opent de eigenaar zijn deuren en Maria en Jozef, met de Pelgrims in het gevolg, mogen het huis betreden. Vervolgens wordt er samen gebeden (meestal de rozenkrans).  Deze posada’s gaan zo 9 dagen door en de laatste posada eindigt op kerstavond in de kerk, waar de posada’s van de verschillende wijken samenkomen.

• De bussen die rijden tussen de verschillende plaatsen zijn meestal oude schoolbussen uit de VS;
• Bij feestjes wordt in Guatemala gebruikt gemaakt van de piñata opgehangen - een figuur, gevuld met snoep, waarop de kinderen beurtelings met een stok slaan, totdat alle snoepjes eruit vallen;
• Wanneer een (katholiek) persoon overlijdt, worden er bij de kerk bommen afgeschoten, om het (slechte) nieuws aan iedereen bekend te maken;
• Je kunt ook vaak “toeristen-minibusjes” nemen naar populaire (reis)bestemmingen in Guatemala; deze stoppen niet en racen in 1x door naar je bestemming. Deze zijn wel een stuk duurder dan het lokale vervoer;
• De “pila’ werd vroeger gebruikt als publieke wasruimte – nu is het vaak een ruimte om bij te praten over het nieuws;
• Veel Maya’s zijn wat terughouden in hun contact met buitenlanders;
• Er rijden in Guatemala verschillende busmaatschappijen die behoorlijk verschillen in prijs, kwaliteit en duur van de rit – shop en vraag dus even goed rond welke je wilt nemen voordat je een ticket koopt en/of instapt;
• Elk jaar krijgt het graf van familieleden een ander kleedje en kleurtje.

De economie van Guatemala is sterk afhankelijk van export van koffie, petroleum, suiker, kleding, fruit (o.a. bananen) en groenten.

Groot aantal inheemse (traditionele) mensen en vele aantal (actieve) vulkanen.

Guatemala is waarschijnlijk tezamen met Nicaragua het goedkoopste land in Latijns Amerika. En dit geld dan zeker voor transport, accommodatie en dagelijkse boodschappen. Als solo-reiziger is het jammer dat het vaak niet uitmaakt of je een single of double neemt en accommodatie zal waarschijnlijk je grootste kostenpost zijn.

Wie zich niet laat afschrikken door een heftige stortbui gevolgd door een strak blauwe lucht, ontdekt Guatemala tijdens het regenseizoen tussen mei en september. Onaangenamer is in deze tijd de verstikkende hitte in het kustgebied. Wil je zowel van de hooglanden als van de kust optimaal genieten, vertrek dan tussen november en april.

• La Hija de Puma (1994; 6,2);
• Breaking the Maya code (2008; 7,6) doc;
• Volcano (“Ixcanul”)(2015; 7,2);
• El Norte (1983; 7,8)

• www.visitguatemala.com
• www.xelapages.com
• www.guatemala-times.com
• www.mesoweb.com
• www.eleccionesguatemala.com
• www.mostlymaya.com