Opaalkust (Calais, Wissant, Audinghen, Mimoyeques en Boulogne-sur-Mer)

HOME / Frankrijk / Frankrijk bezienswaardigheden

De Opaalkust is een 40 km lange kuststrook en omvat een deel van de kustlijn langs Het Kanaal, van Duinkerke tot Berck aan de monding van de Authie. Opaal is gekozen vanwege de altijd veranderende zee- en luchtkleur. Het karakter van de kust verandert naarmate men verder westwaarts gaat.

Is de Noordzeekust in de omgeving van Duinkerken (Franse Westhoek) nog vrij vlak met een bescheiden duinstrook, de uiterste noordwestpunt langs het Nauw van Calais bij Cap Blanc-Nez en Cap Gris-Nez kenmerkt zich door hoog boven de zee uitstijgende krijtrotsen.

Ook zijn de duinen hier het toneel van tientallen fortificaties stammend uit verschillende tijdperken. In cultureel en historisch opzicht is het gebied erg herkenbaar: in de vroege Middeleeuwen werden nog langs de hele kustlijn Germaanse dialecten gesproken.

Veel plaatsnamen hebben dan ook een Nederfrankische of Vlaamse oorsprong. Thans worden alleen in de Franse Westhoek nog Frans-Vlaamse dialecten gesproken. Interessante plaatsen aan de Opaalkust zijn o.a. Calais, Wissant (waar Julius Ceasar z’n reis naar Engeland begon), Audinghen voor z’n befaamde bunker, Mimoyeques voor z’n ondergrondse V3 faciliteiten en Boulogne sur Mer.

Calais: 

Calais ontstond in de middeleeuwen als vissersgehucht van Petresse, later Saint-Pierre. De plaats groeide uit en bleek van strategisch belang. In de jaren 20 van de 13de eeuw werd de stad versterkt. Calais maakte deel uit van het graafschap Artesië, tot de Engelsen het bij het beleg van Calais in 1347 veroverden en het een Engelse exclave werd.

In 1558 werd Calais heroverd door de Fransen. De stad werd vervolgens veroverd door de Spanjaarden in het beleg van Calais (1596) vanuit de Spaanse Nederlanden en maakte tijdelijk deel uit van de Nederlanden, maar werd teruggeven aan Frankrijk bij de vrede van Vervins in 1598.  

Tijdens WWII werd de stad nagenoeg in z’n geheel verwoest. Alleen de tour de guet, een wachttoren stammend uit de 13de eeuw. Ook is een gedeelte van de citadel bewaard gebleven. Andere bezienswaardigheden is het prachtige stadhuis met z’n belfort en een monument ter ere van het feit dat Koning Lodewijk XIV hier in 1814 (na de val van Napoleon) hier weer aan land kwam. Tenslotte is er een kunst- en oorlogsmuseum (Musee de la Seconde Guerre Mondiale).   

De haven van Calais is de belangrijkste Franse haven voor personenvervoer tussen Frankrijk en Engeland, en is de vierde Franse handelshaven. In de buurt van Calais, in Coquelles, begint de Kanaaltunnel naar Engeland die in 1994 in gebruik werd genomen.

Vanwege de aanwezigheid van de kanaaltunnel verblijven er sinds 1999 een groot aantal migranten in en rond Calais, onder andere in een kamp dat The jungle genoemd wordt; in 2016 werd het kamp ontruimd.

Kort na de val van Frankrijk werd snel duidelijk dat Engeland geen vrede wilde sluiten met Duitsland. De batterij werd in eerste instantie gebouwd ter ondersteuning van de landingstroepen die Engeland zouden gaan bestormen. Operatie Seelöwe werd echter geannuleerd en Duitsland moest rekening houden met een geallieerde landing. 

In augustus 1940 begon Organisation Todt met de bouw van het complex. Op 20 januari 1942 werd het eerste schot gelost. De batterij kreeg aanvankelijk de naam Batterij Siegfried. Een paar dagen voor de officiële opening kwam Fritz Todt, de oprichter van Organisation Todt in een vliegtuigongeval om het leven. Als eerbetoon wordt de naam veranderd in Batterie Todt.

Op 12 februari 1942 kwam de batterij in actie om de slagschepen Gneisenau en Scharnhorst en de zware kruiser Prinz Eugen veilig Het Kanaal te laten passeren. 

Eind september 1944 werden de batterijen aangevallen door troepen van de Canadese 3e infanteriedivisie. Naast de normale versterkingen hadden veel terugtrekkende Duitse troepen zich ook in het gebied ingegraven. Op 26 september 1944 vielen 532 vliegtuigen van de RAF de kaap en Calais aan. Een tweede luchtaanval volgde op 28 september met 302 toestellen waarbij 855 ton bommen vielen. Vroeg in de ochtend van 29 september vielen de Canadezen aan ondersteund door tanks van de Britse 79e pantserdivisie.

De tanks vonden veel hinder van de bomkraters, maar de vlegeltanks baanden een weg door de mijnenvelden. De verdedigers van Batterij Todt gaven zich snel over en tegen het midden van de ochtend was de batterij uitgeschakeld. Tijdens deze actie werden zo’n 1600 Duitse krijgsgevangenen gemaakt. Aan Canadese zijde vielen 42 slachtoffers waarvan acht doden. 

De vlag van de batterij werd naar de burgemeester van Dover gestuurd want met de verovering kwam een einde aan een drie jaar durende beschieting van de stad vanaf de Franse kust.

>> Lees over bestemming Darkoviche, Tsjechië met z'n bunkers rijen. 

Mimoyecques is de naam van een rotsachtig gebied ten westen van de plaats Landrethun-le-Nord bij Calais waar de Duitse bezetters in 1943-1944 een groot complex (bunkers) bouwden voor het afvuren van de V-3, een extreem groot en krachtig meerkamer-kanon. Tegenwoordig is het een museum.  

De Duitse aanvraag bij de Franse elektriciteitsmaatschappij voor een aansluiting van 5000 kilowatt voor het complex had echter al de aandacht van de Résistance getrokken. Verzetsmensen waarschuwden de Britse geheime dienst, en de Britten maakten in augustus 1943 de eerste luchtfoto's.

Daaruit was op te maken dat er twee spoorlijnen in de rotsen verdwenen. De geallieerden wisten niets van de wapens die er werden ontwikkeld. Ze zagen alleen dat er een enorm complex lag en namen het zekere voor het onzekere.

Op 5, 8 en 9 november 1943 werd het complex door het Amerikaanse 9e squadron gebombardeerd. Na het bombardement staakten de Duitsers de bouw van het westelijke bunkercomplex.   

Pas op 6 juli 1944 werd weer een groot bombardement uitgevoerd, omdat Winston Churchill het complex als ernstige bedreiging zag. Die dag lanceerden 17 Avro Lancasters, een Mustang (als merker) en een Mosquito (merker) een aanval. Er werden verschillende Tallboy-bommen afgeworpen, de grootste in die tijd met een gewicht van 5,4 ton.

Consequenties

Drie daarvan doorboorden de krijtrotsen en het betonnen dak van het complex, één rolde door een lanceerschacht naar beneden en kwam op de tweede verdieping tot ontploffing. Hierbij kwamen 2 Duitsers en 9 "vreemdelingen" om het leven, maar de schade was enorm.

Doordat een watervoerende laag werd geraakt liep het complex vol water. De Amerikanen waren niet op de hoogte van dit succes omdat van buitenaf weinig schade was te zien. Ze deden op 12 augustus 1944 nog een poging het complex te vernielen. Een met explosieven volgeladen Liberator zou normaal opstijgen. In de buurt van het doel zou de bemanning echter uit het toestel springen en aan parachutes landen.

De Liberator zou dan radiografisch bestuurd doorvliegen en moest ten slotte een duikvlucht op Mimoyecques uitvoeren. Het toestel explodeerde echter voortijdig terwijl het boven Suffolk vloog. 

De vliegers Joseph P. Kennedy jr. (de oudere broer van John F. Kennedy) en Wilford Willy kwamen hierbij om het leven. Wrakstukken van het toestel kwamen bij Blythburgh terecht.

Bevrijding van het complex

Toen het Canadese leger in september 1944 oprukte naar het gebied werd Mimoyecques door de Duitsers ontruimd. Op 9 mei 1945 bliezen de Britten een deel van het complex op. In 1947 liet de Franse regering het hele complex afsluiten met beton omdat het onmogelijk was de stoffelijke overschotten van de dwangarbeiders te bergen.

Op 7 juli 1985 werd er een gedenkteken onthuld.

>> Lees ook over de ondergrondse wereld van Nordhausen - Mittelbau Dora in Duitsland. 

Onder de Romeinen was Boulogne-sur-Mer een belangrijke vlootbasis. Hier lag tot 296 de Classis Britannica, onder het gezag van de dux secundae Belgica. Vanuit de stad vertrok een heerweg naar Keulen, die onder andere over Heerlen en Maastricht liep: de via Gesoriacum ad Colonia Agrippa, Via Belgica genoemd.

De Romeinen noemden de stad Bononia. Tot de Vrede van de Pyreneeën was het de hoofdstad van een graafschap Bonen en maakte het deel uit van de Spaanse Nederlanden. Ondanks de Vlaams klinkende naam was de stad al sinds de 14e eeuw Franssprekend. In 1805 verzamelde de Grande Armée van Napoleon zich in Boulogne-sur-Mer voor een invasie van het Verenigd Koninkrijk.

Deze invasie ging echter nooit door vanwege problemen elders in Europa en het maritieme overwicht van de Royal Navy. In Boulogne vond het eerste Esperanto-wereldcongres plaats van 7 tot 12 augustus 1905 in het bijzijn en met een grote rol van de ontwerper van de taal, Ludovich Zamenhof. 

Boulogne moet een van de meest interessante Franse kuststeden zijn aan het Kanaal. Ook al zijn de meeste gebouwen naoorlogs vooral de ville haute (de bovenstad) die zich hoog boven de andere bouwsels uittorent is de moeite waard. Deze wordt omringd door een 13e eeuwse stadsmuur. 

Grote bezienswaardigheid van de stad is het populaire Nausicaa, een gigantisch groot aquarium.

Calais heeft twee treinstations waarvan Gare Calais Ville midden in het centrum ligt. Het busstation ligt ervoor ook al vertrekken ook bussen van het station nabij het theater.

Calais – Audinghen: bus 505 vertrekt o.a. om 12:30 van een halte tegenover het trein-busstation in het centrum richting Audinghen. Deze doet er 45 minuten over en kost 1 euro.

De bus heeft als richting Boulogne-sur-Mer en stap uit bij halte Batterie Todt – Atlantique Museum anders moet je een groot stuk lopen.

• Naam : Batterie Todt / Musee du Mur de l’Atlantique (Audinghen)

Adres : Hameau de Haringzelle (route du Musee)

Prijs : 8,50 euro

Tijd : 09:00 – 17:00 (soms tijdens lunch gesloten) – gesloten Dec. En Jan.

Website : www.batterietodt.com

Inhoud:

In 1942 werden vier kazematten gebouwd voor de verdediging van Frankrijk. In een van de vier kazematten, nummer 1, is nu een museum over de WW2, Musée du Mur de l'Atlantique, een van de 7 grootste nazi-bouwwerken. De muren en het dak waren van 3,5 meter dik gewapend beton.

De bewapening bestond uit vier kanonnen met een kaliber van 38 centimeter. De kanonnen waren in eerste instantie bestemd voor oorlogsschepen, maar werden aangepast voor het gebruik in bunkers. Het kaliber was 380mm en ze schoten granaten van enkele honderden kilo’s minimaal 42 en maximaal 55 kilometer ver weg. Elk kanon had een bemanning van 19 soldaten en vier officieren. 

De bunker bestaat uit drie verdiepingen en 10 kamers; er zijn duizenden artefacten stammend uit de oorlogsjaren in de collectie. Je kunt een kijkje nemen in de machinekamer, de barakken, de kanonnen-ruimte en op het buitenterrein staat nog een overgebleven spoorwegkanon Krupp K5.

Naast Batterij Todt waren er nog twee andere batterijen op de kaap. Batterij Grosser Kurfurst bestond uit vier 280mm-kanonnen en Batterij Griz Nez, bij de meest westelijk punt van de kaap, had drie 170mm-stukken. Turm nummer 2 ligt in het bos en nummer drie werd door een ongeval zwaar beschadigd in augustus 1945. 

De stukken van Batterij Todt konden alleen richting zee vuren, maar die van de twee andere batterijen konden ook naar doelen landinwaarts worden gericht. De batterijen werden verdedigd met mijnenvelden, prikkeldraadversperringen, bunkers, antitankgeschut en machinegeweren. 

• Naam : Het fort van Mimoyecques

Adres : Tussen Landrethun-le-Nord en Leubringhen (D249)

Prijs : 5,50 euro

Tijd : 10:00 – 18:00 (20 April – 16 Oktober)

Website : www.mimoyecques.fr

Inhoud:

In september 1943 werd bij Mimoyecques begonnen met de bouw van een Duits bunkercomplex. Het complex zou bestaan uit twee afdelingen, een westelijk en oostelijk deel, die op ongeveer 1000 meter van elkaar zouden komen te liggen. In de planning was rekening gehouden met een groot aantal V-3's die gezamenlijk 10 schoten per minuut konden afvuren ofwel zo’n 600 granaten per uur zouden Londen kunnen bereiken.

Er werd een ondergrondse spoorwegtunnel aangelegd en diverse ruimten voor personeel en munitie. De bouw van het diep in de krijtrotsen gelegen complex werd uitgevoerd door de Organisation Todt. Duizenden mensen, waaronder dwangarbeiders, waren hierbij betrokken.

De schachten van 150 meter lengte werden onder een hoek van 50 graden in de rotsen uitgehakt. Waar de kanonnen het maaiveld bereikten, werd een 5,5 meter dikke laag beton gestort als bescherming tegen luchtbombardementen. 

De schachten stonden in verbinding met een 600 meter lange centrale gang. Het gesteente dat bij de aanleg vrijkwam werd eerst donkergroen geverfd, en dan pas op treinwagons de tunnel uitgereden. Zo hoopten de Duitsers de aard van de werkzaamheden verborgen te kunnen houden.

Het complex is voor 75% voltooid in minder dan 10 maanden tijd. In maart 1944 zou de eerste afdeling in gebruik moeten komen en de tweede afdeling in oktober 1944. Beide data zijn niet gehaald omdat de bouwplaats zeer frequent door geallieerde bommenwerpers is aangevallen.  

Het complex is tegenwoordig een museum. In de ondergrondse basis kan men een reproductie aanschouwen van de door de Engelsen opgeblazen installaties. Alleen de centrale gang is nog toegankelijk, want de onderliggende verdiepingen zijn volgelopen met water. Er wordt een 1,5 minuut durende film vertoond hoe het werken van het kanon zou zijn gegaan. In het complex overwinteren hier zo’n 400 vleermuizen.

• Naam : Camping Du Fort Lapin (Calais)

Adres : Route dep 940 (Bleriot strand)

Prijs : 9 euro p.p. (tent + persoon)

Inhoud:

Deze camping ligt niet echt meer in Calais maar bij het nabijgelegen Bleriot strand. Je kunt met bus 3 of 5 in 20 minuten (voor 1 euro) naar het centrum van Calais gaan. De camping ligt tussen de weg en het strand, vlakbij de bushalte. Er is een groot wasblok met meer dan voldoende wc’s en douches.

Nadeel is dat deze grotendeels ’s avonds en ’s nachts (gaat pas om 08:00 open) gesloten zijn. Er is een leuk recepthuisje – de bar was nog gesloten toen wij er waren. Veel vaste campinggasten die een stacaravan hebben. Mogelijkheid ’s morgens vers brood te bestellen.

• Naam : Camping Le Napoleon (Boulogne-sur-Mer)

Adres : Le Moulin Wibert (Wimereux)

Prijs : 9,25 euro p.p. (tent + persoon)

Inhoud:

Deze camping, gelegen in de bovengelegen Wimereux , is nodig toe aan een opknapbeurt. Het ligt direct aan de kustweg vlakbij de bushalte en het grote Napoleon Grand Armee monument. De eigenaresse is vaak in het restaurant-cafe aanwezig dat tegen de weg is aangebouwd. 

Aan het begin staat een redelijk verzorgd was-blok maar de ander is veel te oud. Er is geen WIFI en weinig andere faciliteiten. Erg veel vaste bewoners.