Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte werd geboren in 1769 op het eiland Corsica, zou een artillerie opleiding volgen op het vasteland in Frankrijk en grote indruk maken bij het Revolutionaire bewind met z’n optreden tijdens het beleg van Toulon in 1793. Hij werd hierbij bevorderd tot bevelhebber van de artillerie in het Franse leger in Italië.

Na de Franse Revolutie waren er in het land grote interne problemen die opgelost zouden kunnen worden met een gezamenlijke buitenlandse vijand. De Europese monarchen, huiverig om net zo te eindigen als de Franse ex-koning Lodewijk XVI, bundelden hun krachten en sloten verdragen wat bij de Franse kwaad bloed zette.

Ze verklaarden elkaar de oorlog in 1792 en het Franse leger viel de Oostenrijkse Nederlanden binnen (hedendaags België). De Eerste coalitieoorlog was begonnen.

Nadat Napoleon in 1795 nogmaals z’n resolute optreden had laten zien door een coup te veredelen in Parijs om de Revolutionaire regering omver te werpen door z’n artillerie op de menigte laten schieten werd hij bevorderd tot bevelhebber van het Franse leger in Italië. In 1796 stak Napoleon de Alpen over waar hij grote successen behaalden tegen de Oostenrijkers en tot 100 km vorderde van Wenen.

Aartshertog van Oostenrijk Karel gaf op en tekende een vredesverdrag. Napoleon was sindsdien een held en Frankrijk kwam uit deze strijd als grootste Europese macht. Alleen Engeland continueerde de oorlog. 

Napoleon had alweer een nieuw plan en dat was om Engeland nu voor eens en altijd te verslaan. Door Egypte aan te vallen zou hij een belangrijke Britse kolonie veroveren en daarmee direct Frankrijk weer als koloniale macht op de kaart zetten.

Daarna zou hij naar India doorstoten; de Britse kroonkolonie. In 1798 zette het Franse leger voet op Egyptische bodem. Door o.a. de klimaatomstandigheden werd de hele expeditie een fiasco; de Franse vloot werd verslagen, een verloren veldslag in het Midden Oosten en Napoleon keerde terug vanwege grote Franse binnenlandse problematiek.

In 1799 was het Directoire in steeds groter wordende binnenlandse problemen (armoede, corruptie etc.) gekomen terwijl Frankrijk ook werd bedreigd door buitenlandse mogendheden, die successen boekten tijdens de Tweede coalitie tegen Frankrijk. Een van de leden van het Directoire plande een staatsgreep en vroeg Napoleon hierbij om militaire steun. Napoleon stelde na de coup een consulaat voor met hem als eerste consul. In de jaren die daarop volgde schakelde Napoleon z’n tegenstanders een voor een uit en trok alle macht naar zich toe.

Als nieuwe Franse leider zorgde hij ervoor dat de Russen uit Italië verdreven werden en uit de (tweede) coalitie stapten en een Frans leger wist in Duitsland korte metten te maken met de Oostenrijkers. De Britten waren oorlogsmoe en stonden weer alleen. In 1802 sloot hij vrede met zowel paus Pius VII als het Verenigd Koninkrijk en zorgde hij ervoor dat de nieuwe grondwet werd aangenomen.

Hierbij zou hij tot Consul voor het leven worden benoemd waar hij nu alle macht had en kon regeren als een dictator. Op 2 december van dat jaar kroonde hij zichzelf (tot afgrijzen van z’n moeder en de paus zelf) tot keizer in de Notre-Dame van Parijs als Napoleon I, Keizer der Fransen.

Doordat Rusland door z’n nieuwe bondgenootschap met Frankrijk, die inhield dat zij zich zouden moeten houden aan de blokkade van Engeland, economisch zwaar werd getroffen en Napoleon hier niets om gaf trok Rusland zich terug als partner.

Om de Russische tsaar Alexander I te dwingen binnen het Continentaal Stelsel te blijven en een dreigende Russische invasie van Polen te voorkomen besloot Napoleon om Rusland binnen te vallen.

De Gran Armee werd zonder veldslag geleverd te hebben het grote achterland ingetrokken waar Rusland een verschroeide aarde methodiek toepaste. In Moskou zou Napoleon geconfronteerd worden met een brandende stad en er zat niets anders op om terug te keren in de ijzige winter van 1812. Duizenden zouden tijdens de terugreis doodvriezen of omkomen door Russische flankaanvallen.

De rampzalig verlopen veldtocht leidde tot een anti-Franse stemming in alle landen onder Frans gezag en tot onrust in Italië, de Nederlanden en Zwitserland. In Spanje raakten de Fransen in het defensief. Alle grote machten Europa vormden nu de zesde coalitie om met Napoleon af te rekenen. In 1813 vond bij Leipzig de grote Volkerenslag plaats, waarin Napoleon verpletterend werd verslagen.

De keizer trok zich vervolgens terug achter de Rijn maar de Geallieerden zetten door. Op 31 maart 1814 werd Parijs veroverd. Napoleon werd op 6 april 1814 gedwongen afstand te doen van de troon, en werd verbannen naar Elba, Lodewijk XVIII nam de macht in Frankrijk over. 

Napoleon’s zou op z’n verbanningsoord, het eiland “St. Helena, niet ver van Zuid-Afrika van zo’n 120km2, aankomen op 15 Oktober 1815. Na een kort verblijf bij een Engelse familie, omdat z’n verblijf “Longwood” niet klaar was kon hij met z’n kleine Franse entourage zichzelf terugtrekken. Z’n vrouw “Marie Louise” van Oostenrijk weigerde zich bij hem te voegen. Er bevonden zich 500 Engelse soldaten die de muur van 4 mijl rond z’n verblijf bewaakten.

Zowel overdag als ’s nachts cirkelden vijf oorlogsschepen om het eiland om de havens te bewaken. De vier mogelijke landingsplaatsen waren zwaar bewaakt. Met de gezondheid van Napoleon ging het steeds slechter, vooral nadat hij had vernomen in 1818 dat z’n verbanning definitief zou zijn. Napoleon kreeg last van slechte eetlust, tandpijn, hoofdpijn, overgeven, dysenterie, een zweer en later zelfs maagkanker.

Bovendien was hij sinds de aankomst op het eiland al moedeloos door de slechte verstandhouding met de nieuwe gouverneur “Lowe”, de irritaties binnen het gezelschap, de vochtige behuizing, de ratten, de verveling en de uitzichtloze situatie. Hierdoor gaf Napoleon in de loop der tijd het paardrijden vrijwel geheel op en bleef hij vooral binnen. Verder bracht hij zijn laatste jaren door met tuinieren, het schrijven van zijn herinneringen en het aanleren van de beginselen van de Engelse taal.

Vergiftiging

Hij smeekte dan ook zijn vertrekkende dienaars om te blijven, het zou volgens hem toch niet lang meer duren. Napoleon zou meerdere malen aangegeven hebben dat hij liever gedood was op het slagveld dan hier te worden vergiftigd (want dat dacht hij) door de Engelsen. Zes dagen voor zijn dood schreef hij op dat na zijn dood zijn maag moest worden opengesneden en men deze uitgebreid moesten onderzoeken en de resultaten naar zijn zoon moesten sturen.

Napoleon stierf op 5 mei 1821 op Sint-Helena, op 51-jarige leeftijd. Zijn laatste woorden zouden zijn geweest: À la tete de l’armee ("Aan het hoofd van het leger"). Ondanks toespelingen op moord wordt toch vooral aangenomen dat hij overleden is door maagkanker dat erfelijk was in de familie Bonaparte. Koning Louis-Philippe van Frankrijk zorgde er in 1840 voor dat het stoffelijk overschot van Napoleon terugkeerde naar Parijs.

Op 15 december werd voor de overleden keizer een staatsbegrafenis gehouden, waarna Napoleon zijn laatste rustplaats in de kelder onder de gouden koepel kreeg in de Dome des Invalides. Tegenwoordig is dit een van de bezienswaardigheden voor toeristen die de Franse hoofdstad aandoen. Z’n zoon Napoleon II had hij sinds z’n ballingschap te Elba niet meer gezien.