Man in het ijzeren masker

Feit is dat een toenmalige minister van Lodewijk de XIV een gevangene toewees aan ene “Saint-Mars”, de gouverneur van de gevangenis in de stad “Pignerol” (toen nog Frankrijk). Van de correspondentie tussen “Saint-Mars” en z’n meerdere in Parijs maken we op dat de gevangene gearresteerd was in Duinkerken en z’n echte naam “Dauger” was.

Er zouden dubbele deuren komen zodat de gevangene niet afgeluisterd kon worden en de gevangenisbewaarder mocht hem 1x per dag van eten en drinken voorzien. Dit is het jaar 1669 en de gevangene kennen we nu onder z’n naam “de man in het ijzeren masker”.

Hij zou hier twaalf jaar blijven. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat de gevangene z’n masker constant droeg – het wordt daarom aangenomen dat hij deze alleen droeg wanneer hij vervoerd werd van cel naar cel en wanneer er “gasten” in de gevangenis aanwezig waren. Daarnaast zou het masker niet van ijzer zijn zoals een latere schrijver zou beweren maar eentje van zwart fluweel (of leer) met ijzeren bandages.

Ook word er zwaar getwijfeld over het feit dat Dauger nooit andere gevangenen zou zien – er wordt uitgegaan dat hij zo nu en dan als bediende optrad bij andere “rijke” gevangenen. 

De gevangenisbewaarder die hem al jaren bewaakte heeft als enige ooit het gezicht gezien van de man die wij nu “de man in het ijzeren masker” noemen. Hijzelf is hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk voor het ontstaan van de mythe van de gevangene zonder identiteit.

Vanwege de speciale bewaking en de persoonlijke brief van de minister van Lodewijk de XIV realiseerde “Saint-Mars” zich dat hij over iets heel speciaals waakte. Feit is dat er geen politierapporten, archieven, juridische uitspraken aanwezig zijn – alleen de correspondentie van de bewaker en z’n meerdere.

Door deze minimale aanwijzingen bestaan er wel meer dan 100 verschillende complottheorieën en worden bijna evenveel personen genoemd die zich schuil hielden achter het masker. Zo wordt er een Franse commandant genoemd die zonder bevel z’n troepen terugtrok. Ook wordt een Franse maarschalk genoemd, een troonopvolger, Richard Cromwell of Francois de Vendome, een graaf.

Het zou een Engelse verbannen edelman zijn die betrokken zou zijn geweest bij het ombrengen van Willem III van Oranje of een oudere halfbroer van de koning zelf. Tenslotte is er een theorie die beschrijft dat de gevangene een voorvader van Napoleon zou zijn. De schrijver Alexandre Dumas gebruikte de halfbroer theorie in z’n boek waarvan inmiddels vier verfilmingen zijn te bewonderen.