Jeanne d'arc en de 100-jarige oorlog

Geschiedenis (achtergrond) - Frankrijk

Inleiding

HOME / Frankrijk / Frankrijk geschiedenis

In de 14e eeuw was er vooral in Frankrijk een proces van uithuwelijking afgewisseld met oorlogen een lappendeken ontstaan waar steeds minder lenen steeds meer land in handen kregen en steeds machtiger werden. Dit proces stopte niet bij de landsgrenzen en ook de koningen zelf deden driftig mee aan het zogenaamde klonteringsproces.

Er ontstond echter in de jaren na 1314 een groot dynastiek probleem in Frankrijk; de machtige koning Filips IV overleed maar niet voordat hij z’n neef Filips van het huis van Valois (of Anjou) als troonopvolger aanwijst.

Er ontstaat een conflict met het huis van Plantagenets (koning Eduard III) die zowel aanspraak maken op de troon van Frankrijk als Engeland. De “Plantagenets” hadden al sinds de 12e eeuw hun wortels in de Franse gebieden van Anjou en Normandië.

Het conflict, bestaande uit vier perioden, dat later als de honderdjarige oorlog bekend zou komen te staan was geboren en zou vele andere oorlogen mede initiëren en/of beïnvloeden.

Periode I en II (1337 – 1389)

De Fransen gaan de strijd met de Engelsen aan vol goede moed maar deze zal hun snel vergaan. In de slag om “Crecy” (1346) wordt de Franse koning verslagen vooral door hun van de Engelse boogschutters. Met zijn zoon Jan II, die hem in 1350 opvolgt, loopt het in 1356 bij Poitiers nog slechter af: hij wordt zelfs gevangengenomen en sterft uiteindelijk in gevangenschap in Londen.

De Engelse koning Eduard deed ten slotte een poging om Frankrijk in één keer op de knieën te krijgen. Hij zette een enorm leger aan land in Calais, en liet dit naar Reims opmarcheren daar waar hij hoopte tot koning te worden gekroond.

De onderneming werd een mislukking, dankzij de tactiek van de verschroeide aarde, maar bracht de balans terug. In 1360 werd de Vrede van Brétigny gesloten. Frankrijk moest heel Aquitanië afstaan, en de Engelsen gaven (voorlopig) hun rechten op de Franse troon op.

Karel V (de Wijze) de Franse troonopvolger herovert Aquitanie en drijft de Engelsen terug daar waar ze in de eerste periode waren begonnen, 27 jaar eerder. De haviken in de Engelse politiek , machtig geworden door plunderingen in bezet Frankrijk, wippen de zittende Koninklijke familie en deze wordt vervangen door de Lancasters, een zijtak van de Plantagenets”.

Periode III – de burgeroorlog en Jeanne d’Arc

Er ontstaat in de familie Valois grote onenigheid over wie nu Frankrijk moet regeren.

Er zijn twee kampen: de Bourguignons en de Armagnacs. Allengs ontaardt deze twist in moordpartijen en uiteindelijk burgeroorlog. De Engelsen maakten van de gelegenheid gebruik om beide partijen tegen elkaar op te zetten door het afsluiten van verdragen of het afkopen van hun neutraliteit.

In 1415 hervatten de Engelsen de vijandelijkheden. Het Franse leger, dat voornamelijk bestond uit aanhangers van de Armagnac wordt bij Azincourt verpletterend verslagen. Hiermee beginnen de Engelsen een onstuitbare opmars die uitmondt in onderhandelingen die tot het Verdrag van Troyes leiden. Het zuidoosten en het grootste deel van het noorden van het land komen onder Engelse controle met uitzondering van het onafhankelijke Bretagne.

Ook eist Engeland de kroon op voor Hendrik VI terwijl de Franse dauphin twijfelde aan zijn afkomst en aan zijn rechten op de troon na de dood van Karel VI. Tegelijkertijd is er veel armoede, chaos en strijden drie pausen om hun rechten als Katholieke leider. Het is in deze voor de dauphin uitzichtloze situatie dat een jong arm Frans boerenmeisje een doorbraak zou forceren.

Zij weet de strijd te verschuiven van een twist over feodale rechten naar een nationale bevrijding en het Franse moraal op te vijzelen.

>> Lees hier de gehele GESCHIEDENIS van Frankrijk

De ontzetting van Orleans

In 1312 wordt in het kleine Franse dorpje in Lotharingen Jeanne d’Arc geboren. Op haar 13e zou ze stemmen hebben gehoord die haar opdracht gaven om Orleans en Parijs te bevrijden en Dauphin Karel in Reims te kronen als Franse koning. Op 1 Mei 1429 kwam Jean met een Frans leger bij het belegerde Orleans aan en zij zouden de Engelsen na een week verdrijven.

In hoeverre Jeanne zelf betrokken was bij de militaire operaties, vormt nog altijd het onderwerp van discussie al is iedereen het erover eens dat door de aanwezigheid van de “maagd van Orleans” de Fransen overwonnen.

De strijd rond de Loire zou afgesloten worden met de slag bij Patay, de enige echte open veldslag in de campagne. De Engelsen vertrouwden op hun gebruikelijke tactiek, die hen sinds de slag bij Crécy de ene overwinning na de andere had bezorgd, namelijk hun uitzonderlijk goed getrainde beroepskorps van longbow schutters. De voorhoede van het Franse leger viel echter het “longbow” korps aan op de flanken, waar de verdedigingstellingen nog niet waren uitgevoerd door tijdsgebrek.

Karel VII

De Engelsen werden afgeslacht en de Franse cavalerie dreef de Engelsen op de vlucht. Na de slag overtuigde Jeanne de dauphin om naar Reims te gaan om zich als koning te laten zalven. De tocht naar Reims ging door Bourgondisch (vijandelijk) gebied maar op 17 juli 1429 werd Karel VII in de kathedraal van gezalfd. Jeanne werd gevraagd de vijandelijkheden te staken maar ondanks dit bevel trok ze naar Compiegne dat door de Bourgondiërs belegerd werd.

Tijdens een uitval naar de stad werd ze gevangen genomen. Karel VII ondernam geen afkoopsom en ondanks het feit dat ze twee keer probeerde te ontsnappen werd ze verkocht aan de Engelsen voor 10.000 pond.

>> Lees over bestemming Orleans waar het geboortehuis van Jeanne d'Arc staat.

Het proces, de verbranding en de legende

Jeanne werd naar Rouen overgebracht voor haar proces wat resulteerde in een politiek steekspel. Hendrik VI eiste de (Franse) troon weer op en de Engelsen waren er dus erg op gebrand haar als heks en ketter neer te zetten, om zodoende het koningschap van Karel VII te ontkrachten.

Na bijna twee maanden onophoudelijk dreigen en ondervragen werd zij op negentienjarige leeftijd door een partijdige kerkelijke rechtbank veroordeeld tot ketter. Op 30 Mei werd ze levend verbrand op de Oude Markt van Rouen. De asresten werden in de Seine geworpen om relieken van het lichaam te vermijden.

Paus Calixtus III

Vijfentwintig jaar na haar dood liet paus Calixtus III het proces herzien, ze werd onschuldig bevonden en kreeg bij de plechtige uitspraak van het proces op 7 juli 1456 de titel van martelares.

In 1909 werd ze uiteindelijk zalig verklaard; inmiddels mag ze zich rekenen als patroonheilige van Frankrijk. Maar niet alleen de kerk “gebruikt” haar – ook de politiek: onder het regime van Maarschalk Pétain tijdens WWII werd Jeanne misbruikt om te ageren tegen de zogenoemde Judeo-maçonnerie en tegen de Engelsen.

De bombardementen op Rouen werden vergeleken met de marteldood van Jeanne en in beide gevallen waren de Engelsen de schuldigen. Jean-Marie Le Pen die in 1972 het Front National oprichtte, koos als kenner van de nationalistische mythologie, Jeanne d’Arc als symbool van verzet tegen alle “indringers”. Bijna alle naoorlogse presidenten van de republiek hebben op de eerste 8e mei na hun verkiezing een bezoek gebracht aan Orléans.

Zelfs Sarkozy

Ook Nicolas Sarkozy probeerde Jeanne te gebruiken om zijn imago op te smukken voor de presidentsverkiezingen van 2012. Hij vierde o.a. de 600e verjaardag in dat jaar van de geboorte van Jeanne door een reis naar de belangrijke plaatsen uit het leven van Jeanne, onder meer naar haar geboortedorp.

Periode IV – Engeland verliest

Karel groeit in zijn rol, reorganiseert zijn leger en koninkrijk en ontpopt zich als een succesvol militair leider van zijn troepen. In de jaren 1450 tot 1453 weet de energieke koning voorgoed af te rekenen met de Engelsen bij de slag bij Castillon. Voor een groot deel is dat te danken aan de modernisering van het Franse (beroeps)leger.

Daar werkt men nu met goedwerkende kanonnen die de Engelse boogschutters de baas zijn. Door de afloop van deze oorlog wordt het gezag van de Franse koning Lodewijk XI versterkt. Frankrijk groeit uit tot een goed georganiseerde staat met een sterk leger, een deugdelijke administratie en een geordende belastinginning.

Engeland verzwakt nadien door de ruzie om de koningstitel wat leidt tot de Rozenoorlog. Engeland verliest op Calais na al zijn Franse bezittingen en het is het begin van hun isolationistische politiek en later de splendid isolation.

film

"Jeanne d'Arc" - (1999; 6,6) - tv serie

Tijdens de jeugd van Jeanne is ze geregeld getuige van de verschrikkingen van het geweld, tijdens de 100-jarige oorlog, maar haar ziel blijft overeind door de legende van "Maagd van Lotharingen".

Deze vertelt dat op een dag een jonge maagd het verscheurde land zal herenigen en het volk naar vrijheid zal leiden.

actueel:

Maart 2016: ring van "Jeanne d"Arc":

Een ring die naar alle waarschijnlijkheid van de legendarische Jeanne d'Arc is geweest, is onderwerp van juridische gevechten tussen Frankrijk en Engeland.

De ring werd de vrijheidsstrijdster uit de Honderdjarige Oorlog tussen de twee landen (1337-1453) ontnomen voor haar executie in 1431 en als oorlogsbuit meegenomen naar Engeland.

Daar werd het kleinood vorige maand voor omgerekend 384.000 euro geveild. De gelukkige nieuwe eigenaar is een historisch amusementspark in de buurt van Nantes, die de ring zondag met veel quasi-middeleeuws spektakel binnenhaalde. De Britse overheid heeft echter een advocaat achter de ring aangestuurd, omdat die van ''groot nationaal symbolisch belang'' is en er speciale toestemming nodig was om het sieraad uit Engeland te vervoeren, meldt "The Telegraph".

De eigenaar van het themapark bevestigt dat hij het verzoek heeft gekregen de ring terug te sturen. ''Het is ondenkbaar dat de ring Frankrijk verlaat of weer op de markt komt om een Britse koper een bod uit te laten brengen'', zei Nicolas de Villie. Claims om de ring terug te eisen zijn volgens hem ''diep traumatisch voor Frankrijk''.

zie ook:

Klik hier voor geschiedenis - FRANKRIJK >>>