Hagenau en Schoenenbourgh

HOME / Frankrijk / Frankrijk bezienswaardigheden

Haguenau, de vierde stad van de Elzas, ligt 25 kilometer ten noorden van Straatsburg, de hoofdstad van de provincie. Het wordt doorkliefd door de rivier de Moder. Het pittoreske deels autoluwe centrum is een leuke plek om doorheen te wandelen met een aantal fijne terrasjes, pleintjes en straten.

Bij het informatiecentrum kun je een brochure halen en de Band of Brothers tour lopen. Een van de afleveringen is gewijd aan Haguenau waar de Amerikaanse companie daadwerkelijk is geweest en vocht tegen de Duitsers t.t.v. de Tweede Wereldoorlog.

Zo'n 20 kilometer ten noorden van Haguenau ligt tussen de gehuchten Hunspach en Schoenenbourg het gigantische grote fort Schoenebourg. Het is het grootste verdedigingswerk van de Maginotlinie dat bezocht kan worden. Deze linie was gebouwd in de jaren 30 na de Eerste Wereldoorlog; Frankrijk was beducht op een nieuwe aanval van Duitsland die later werkelijkheid werd. 

De 3 kilometer lange ondergrondse galerijen op een diepte van 30 meter maken die het mogelijk om de werking te begrijpen van een Maginotlinie-verdedigingswerk.

Haguenau, binnenstad:

Het centrum van Haguenau is een leuke plek om wat uurtjes door te brengen.

Slenterend door de binnenstad kom je verschillende mooie poorten tegen zoals de vispoort (vlakbij de toenmalige vismarkt), de Wissembourg poort (die vanzelfsprekend naar het noorden gaat waar de stad Wissembourg ligt, op de grens met Duitsland) en de Chevaliers poort.

Je kunt het voormalige en historische tolhuis zien, de synagoge en de Sint Nicolaaskerk bezoeken. Deze dateert uit de 12e eeuw en is beschermd als historisch monument sinds 1848. De bouw is begonnen in romaanse stijl, en voltooid in gotische stijl. De stad herbergt talloze leuke smalle straatjes met prachtige oude vakman huizen.

Tenslotte is het bagage- en het Elzas museum in Haguenau gevestigd. Het natuurlijk erfgoed doet in niets onder voor het cultureel en historisch erfgoed. De Blumengarten route, in het gezamenlijk bosgebied (forêt Indivise) van Haguenau, met kwaliteitslabel Bijzonder Bos (Forêt d'exception), maakt het de bezoeker mogelijk om unieke bomen te ontdekken. Dit immense bosgebied groepeert verschillende boomsoorten, zoals grove dennen, eiken, beuken, berken.

Band of Brothers tour in Haguenau:

Het informatiebureau in Haguenau heeft een wandelroute gemaakt langs de belangrijkste bezienswaardigheden die te maken hebben met Band of Brothers. Dit boek en later TV serie is gebaseerd op de waar gebeurde acties van de Amerikaanse Easy Company ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Deze compagnie was onderdeel van de befaamde 101st airborne divisie, ook wel bekend als de screaming eagles die ook in Normandië, Arnhem en bij Bastenaken tijdens de Slag om de Ardennen vochtten.

Om episode 8 van de TV serie te maken zonden de regisseurs Steven Spielberg en Tom Hanks een team naar de Franse stad om ideeën op te doen en informatie in te winnen. 

De stad was op 11 December 1944 al bevrijdt maar zou door de Duitsers heroverd worden aan het einde van Januari 1945. . Op 16 Maart zouden de Amerikanen de stad nu voorgoed innemen. 

In de episode arriveert de Easy Company in Haguenau wat toen de frontlinie vormde van de slag in de Elzas. Ze worden bevolen om een verkenningsmissie uit te zenden naar de andere kant van de Moder rivier om krijgsgevangenen te pakken. Dit om informatie in te winnen. Alhoewel succesvol, de missie kost een paratrooper het leven en Majoor Winters slaat een nieuw bevel voor een vernieuwde poging in de wind.

De route brengt je in eerste instantie aan de Boulevard de La Liberation waar je bij rivier de Moder, wat toen de frontlinie was, een plaquette waar de overgang van de rivier plaatsvond. Je wandelt nu naar het zuiden, over de brug van het Moder kanaal. Aan de rivierkant zie het prachtige landhuis waar de kelder scene zich afspeelt.

Er volgt een fikse wandeling naar het zuiden van de stad waar langs de Rue de Chateau Fiat de barakken staan waar Stephan Ambrose over rept in z'n boek. Verder westwaarts lopend kom je op een grote kruising van drie wegen. Langs de weg die naar Straatsburg leidt herken je wellicht naast de spoorbrug het grote huis uit de serie.  

Teruglopend naar het station vind je in het parkje de bekende het ronde paviljoen. In het centrum zijn nog twee plekken die terugkomen; de eerste is het grote restaurant Au Tigre die zeer herkenbaar in de serie terugkomt. Tenslotte kun je wellicht het balkon van het oude huis Zuckmantel herkennen. Deze kun je vinden aan het begin van The Grand Rue.

In de jaren 30 van de vorige eeuw zou Frankrijk een hyper modern verdedigingslinie bouwen met tal van forten die in het noorden liep van Luxemburg tot Zwitserland op de grens met Duitsland.

Het doel van de linie was het land te beschermen tegen een verrassingsaanval zoals die in de Frans-Duitse Oorlog van 1870 had plaatsgevonden.

Hierbij had Frankrijk de Elzas en een deel van Lotharingen verloren. Toen deze gebieden na de Eerste Wereldoorlog weer geheel bij Frankrijk kwamen, waren de oude verdedigingswerken niet alleen verouderd, maar ook te ver van de nieuwe grens gelegen. Bovendien had Frankrijk in WW1 zoveel soldaten verloren, dat de grenzen niet afdoende verdedigd konden worden zonder extra maatregelen. 

Oorlogsveteraan André Maginot diende het plan tot de bouw in 1930 in bij het Franse parlement. De kosten van de bouw (tegenwoordig: 1,5 miljard euro) trok een zware wissel op de Franse economie, juist in een tijd van economische crisis. Verdediging tegen Duitsland werd echter van levensbelang geacht, vooral toen Hitler aan de macht kwam. Daarnaast zorgde het voor 20.000 banen en voor elektrificatie van de grensgebieden. Er werden bijna 100 forten in totaal gebouwd variërend van grootte. 

Het enorme bouwwerk wat bekend stond onder fort Schoenenbourg is voltooid in 1935, na een bouwperiode van vier jaar. Zijn functie was Noord-Elzas te vergrendelen, en kon tot 630 man onderbrengen.

Schoenenbourg was een zogenaamd Gros Ouvrage die beschikte over twee ingangen (een voor munitie en materieel en een voor personeel) en meerdere infanterie- en artilleriekazematten. 

Ondergronds waren er een kazerne, elektrische centrale en munitiemagazijnen. Door de verbindingsgang liep een elektrische smalspoortrein voor de bevoorrading. De bewapening bestond uit 75mm-kanonnen, 135mm-houwitsers, 81mm-mortieren, antitankkanonnen en dubbelloops mitrailleurs, ingebouwd in hefkoepels en in kazematten.

Het vaakst gebombardeerde fort: 

De volledige oorspronkelijke uitrusting is bewaard gebleven: keukens, elektrische fabriek, ziekenboeg. Hij werd als onvernietigbaar beschouwd, en heeft inderdaad goed standgehouden tijdens de Duitse aanvallen van juni 1940, door de mannen tot het einde te beschermen.

Van de hele Maginotlinie is dit verdedigingswerk het vaakst gebombardeerd. Op 14 juni werd nl besloten door een manschappentribunaal dat de mannen zouden doorvechten. De bemanning van het fort gaf zich over op 1 juli 1940, pas na opdracht van de Franse opperbevelhebber en 6 dagen nadat de Franse overgave was getekend.  

In de periode 1940-1944 zijn veel forten door de Duitsers gebruikt als ondergrondse fabrieken. Tijdens de geallieerde opmars in 1944 was de functie van de Maginotlinie beperkt, want de meeste wapens stonden de verkeerde kant opgericht. Tijdens de bevrijding hebben de explosieven van de Duitse troepen een deel van de installaties vernietigd. Fort Schoenenbourg is sinds 1978 opengesteld voor publiek; je kunt hier op eigen houtje (met audioguide) een tour maken.

Rond het jaar 1115 bouwde Frederik II van Zwaben een burcht op een riviereiland van de Moder waar later Haguenau uit zou groeien. Zijn opvolgers Frederik Barbarossa en Frederik IV van Zwaben resideerden hier regelmatig en gaven de plaats die rond de burcht was ontstaan stadsrechten in 1164.

De Engelse koning Richard Leeuwenhart werd hier gevangen gehouden.

In de 16e eeuw werd Haguenau een centrum van de boekdrukkunst. De stad bloeide cultureel en economisch. Hieraan kwam een einde door de Dertigjarige Oorlog, waaronder de stad veel te lijden had. De aanhechting bij Frankrijk na 1648 leidde tot spanningen tussen de stad en de Franse koning. Lodewijk XIV liet de stad en het keizerlijk kasteel in de as leggen in 1677.

Na 1715 bloeide Haguenau economisch terug op. Het was een belangrijke markt voor landbouwproducten in de 18e eeuw en hop en hout in de 19e eeuw. In 1871 na de aanhechting bij het Duitse keizerrijk werd Haguenau ook een garnizoensstad. De stad werd zwaar beschadigd tijdens zware gevechten in maart 1945 aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. 

De reconstructie begin de jaren 1950.

>> Lees hier de gehele Franse GESCHIEDENIS

In Haguenau is een treinstation met lijnen die lopen van en naar Straatsburg. Ook is er een lijn die gaat naar de stad Wissembourg in het noorden. Wissembourg ligt op de grens met Duitsland.

Om zo dicht mogelijk bij Schoenenbourg te komen kun je uitstappen bij het nietige treinstation van Soultz. Je bent nu circa 10 km van het fort verwijderd. Hier gaat geen bus en je zult dus moeten liften als je geen eigen vervoer hebt.