Chemin des Dames

HOME / Frankrijk / Frankrijk bezienswaardigheden

De Chemin des Dames, ligt in de driehoek tussen de steden Laon, Soissons en Reims in het noorden van Frankrijk. De weg, 30 km lang, is grotendeels gelegen op een heuvelrug die enkele tientallen meters uitsteekt boven het omringende, zacht glooiende, land.

Ten tijde van Julius Ceasar tot Jeanne D' Arc en van Napoleon tot en met de Tweede Oorlog werd hier gestreden om deze strategische plek in een voornamelijk platte landschap. Maar vooral in de Eerste Wereldoorlog zouden hier veel slachtoffers vallen.

In deze oorlog werd de weg bezet door Duitse troepen, die hun veroverde land beschermden vanuit de loopgraven. Pas in 1918 werd Chemin des Dames en het achterliggende land heroverd. Nu kun je langs de weg verschillende ruïnes en monumenten vinden, die de slachtoffers en de gebeurtenissen van de oorlog herdenken. Bij een bezoek aan Chemin des Dames, moet je ook zeker naar De Caverne du Dragon gaan.

In deze vroegere steengroeve, bevindt zich nu een fascinerend museum, waar je van alles kunt leren over het dagelijks leven tijdens de oorlog. Maar je kunt hier ook een indrukwekkend beeld vinden van Napoleon, een abdij ruïne en genieten van het prachtige natuur die na de oorlog werd her geplant. 

Inleiding Chemin des Dames:  

Bij Craonne is een kruising die het begin inluidt van Chemin des Dame – de damesweg. Je draait omhoog, letterlijk de heuvelrug op en aan de zijkanten van de weg zijn blauwe fluorescerende stippen in het asfalt gelegd die 's avonds oplichten.

Deze weg, gelegen tussen Reims, Laon en Soissons is zo'n 30 km lang en de heuvelrug is maar 8 km breed en is vol herinneringen. Het was het toneel van vreselijke gevechten tijdens de Eerste Wereldoorlog maar hier werd ook het lot van het toenmalige Gallie beslist door de legioenen ook Julius Caesar. 

Napoleon gebruikte de heuvelrug voor zijn laatste grote overwinning voordat hij in Waterloo kopje onder ging in 1814 maar er is ook een groot Duitse begraafplaats met gevallen soldaten uit WW2.

Van oost naar west kun je hier de volgende bezienswaardigheden bezoeken:

Craonne

De strijd was zeer intens tijdens WW1 en het plaatsje Craonne werd totaal vernietigd. Op de plaats van het vroegere dorp is nu een arboretum aangelegd waartussen de bomkraters nog steeds te zien zijn. Het oude dorp maakt deel uit van de zogenoemde zone Rouge.

Een zone waar niet meer gebouwd mag worden in verband met het ontploffingsgevaar. De kasseien van de oude hoofdstraat evenals een vergeten, overwoekerd kerkhof zijn de enige tastbare bewijzen van dit totaal verwoeste dorp. Het dorp werd 500 meter verderop herbouwd.  

Als je het pad verderop de heuvel neemt kom je halverwege een kapot geschoten Duitse bunker tegen. Boven op de heuvel van 200 meter hoogte staat een grote indrukwekkende nieuwe observatietoren die een prachtig panoramisch uitzicht geeft over het gebied.

Plateau de Californië

Als je de Chemin des Dames vervolgt kom je na 2 km op het kleine parkeerterrein van de vlakte van Californië tegen.

Deze plaats vormde op 16 april 1917 het toneel van het grote offensief van de Franse generaal Nivelle. Een bloedig echec dat leidde tot muiterij onder de Franse troepen. Je hebt hier een prachtig zicht over de hellende heuvelrug. 

Boven op de heuvel staan wat informatiepanels, plaquettes maar je kunt ook verder de heuvel overlopen waar je overblijfselen van loopgraven en bomkraters kunt bekijken.

Abdij van Vauclair

Weer 2 km verder kom je eerst het Napoleon-monument tegen. Bij de kruising die daarop volgt staat een indrukwekkend monument ter ere van WW1. Aan de voet van de heuvel kun je een kijkje nemen bij de ruïnes van de voormalige abdij, gebouwd in de 12e eeuw.

Zwaar beschadigd tijdens de slag om de heuvelrug staan alleen de fundamenten van de abdij er nog. Naast de ruiines was waarschijnlijk tijdens de strijd de ziekenboeg gevestigd. Nu is er een tuin met geneeskruiden. Een zeer vredige plek waar je heerlijk kunt picknicken.

Caverne du Dragon

Iets voorbij de kruising zie je al van ver het bezoekerscentrum van Caverne du Dragon oftewel het hol van de draak. De Caverne du Dragon is een voormalige steengroeve, een grottensysteem dat gedurende 1914-1918 wisselend door de Duitsers en de Fransen werd bezet. Soms zaten ze er samen, echter dan wel in verschillende delen van het complex.

De Duitsers maakten er in hun tijd een bijzondere kazerne van inclusief schietplaatsen, eerste hulpposten en slaapzalen. De groeve werd eerst door de Duitsers zo genoemd vanwege de rook die uit verschillende delen van de heuvel kwam (veroorzaakt door o.a. koken) en werd geassocieerd met een draak.

Een prachtig museum geeft een indringend beeld van het dagelijkse leven van de soldaten in dit ongewone oord. Vanaf het terras heb je een goed beeld van de strijdende partijen en kun je genieten van het ongewone monument van Haim Kern. 

Verder westelijk vind je nog talloze monumenten, begraafplaatsen, plaquettes, informatiepanels en o.a. de ruïnes van het Fort de la Malmaison.

>> Lees over de WW1 monumenten in en rondom Verdun in Frankrijk. 

Twee dochters van de Franse koning Lodewijk XV gebruikten de weg in de 18e eeuw om vanuit Parijs hun gouvernante in het kasteel Vauclair te bezoeken. Om de tocht per koninklijk rijtuig te vergemakkelijken werd de weg van een steenlaag voorzien. Later zou hij naar de Dames de France worden vernoemd.

Het plateau waarover de weg voert heeft vele malen een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis, ook al roept de Chemin des Dames in de allereerste plaats herinneringen op aan de Eerste Wereldoorlog. 

De eerste wereldoorlog: 

De Duitsers trokken zich terug op betere stellingen toen bleek dat Parijs in 1914 niet gehaald zou worden. De soms meer dan 200 meter hoog gelegen heuvelrug vormt een schitterende natuurlijke barrière dus Chemin des Dames die zich perfect voor leende. Tot in 1917 was het front hier tamelijk stabiel.

De Duitse legereenheden profiteren van deze lange periode om de Chemin des Dames in een onneembare vesting te veranderen. 

Ze groeven zich in in de gewelven van een kalksteengroeve die ze zelf Drachenhöhle noemden. Hier heeft in april 1917 het offensief van de Franse generaal Nivelle tegen het Duitse leger plaats gevonden. Ondanks de deelname van de eerste Franse tanks en intensieve artilleriebombardementen liep dit offensief uit op een grote ramp.

Generaal Nivelle

Nivelle hield koppig vol en ten koste van veel mensenlevens wist hij een maand later Craonne en het plateau de Californie slechts voor even in bezit te krijgen. De mislukking hiervan werd gevolgd door muiterijen van Franse soldaten, wanhopig geworden door het verlies van heel veel mensenlevens, en de erbarmelijke levensomstandigheden. Nivelle werd aan de kant gezet en generaal Pétain nam het bevel over. 

Na het moreel van de troepen te hebben hersteld begon hij een beperkt, maar goed voorbereid gevecht wat er in resulteerde dat de heuvelrug in november 1917 in Franse handen kwam. Een verpletterend offensief van Duitse kant korte tijd later dreef de geallieerde legers zuidwaarts over de rivier de Marne. Een nieuw Frans offensief in juli 1918 leidde tot doorbreking van de vijandelijke linies.

Op 10 oktober 1918 verlieten de Duitse troepen definitief de heuvelrug. Op de 13e werd Laon bevrijd.

Terug in de geschiedenis: 

Maar niet alleen de Duitsers hebben dit strategisch goed gelegen heuvelrug gebruikt voor oorlogsvoering. In het jaar 57 v.Chr. werd het lot van Gallië (het huidige Frankrijk) beslist rond Bibrax, het huidige Saint-Thomas, gelegen aan het oostelijke uiteinde van de hedendaagse Chemin des Dames.

In zijn memoires beschrijft Caesar hoe zijn legioenen de volkeren van Noord-Gallië een verpletterende nederlaag toebrachten. Honderden jaren later, in 1814, werd er weer gevochten rond de heuvelrug. Napoleon zette jonge rekruten in tegen de Russische en Pruisische legers bij z'n terugkeer in Frankrijk. Het zou zijn laatste overwinning worden voordat hij een jaar later in Waterloo definitief werd verslagen. 

Tegenwoordig is Chemin des Dames een herinneringsweg van gebeurtenissen uit het verleden die luister wordt bijgezet door talloze plaquettes, informatiepanels en monumenten.

>> Lees meer over de Duitse aanval t.t.v. WW1 (1914)

Er rijdt geen openbaar vervoer over de Chemin des Dames. Liften is gemakkelijk. Je kunt het dichtste bij komen door de trein tussen Laon en Reims te nemen en uit te stappen bij St Erme. Hiervandaan is het circa 10 km naar Craonne.

• Naam             : Caverne du Dragon

Adres             : Chemin des Dames

Prijs                : 7 euro (inclusief rondleiding)

Website         : https://www.chemindesdames.fr/

Inhoud:

Op 25 januari 1915 werd de oude steengroeve ze door het Duitse leger bezet. De Duitse soldaten gaven deze steengroeve een door de Duitse mythologie geïnspireerde naam Drachehöle, la Caverne du Dragon; een naam ook door de Fransen gebruikt nadat ze op 25 juni 1917 deze steengroeve opnieuw veroverden. Rond de jaren 1920 werd de Caverne du Dragon een toeristische bestemming.

Nu staat er een gloednieuw innovatief bezoekerscentrum waarin chronologisch de strijd om de heuvelrug wordt uitgelegd. Er worden rondleidingen gegeven in de steengroeve die zich onder het museum bevindt. Met een audioguide wordt in detail uitgelegd hoe de soldaten hier leefden. 

Er blijven nog enkele bewijzen over betreffende die opeenvolgende bezettingen van het Franse en het Duitse leger, o.a. enkele in het Duits gegraveerde woorden en ook, in moeilijk te bereiken plaatsen, verschillende namen en date.

Vanaf het balkon van het museum heb je een prachtig zicht op het gebied wat onder je ligt. D.m.v. Informatieborden wordt uitgelegd waar tijdens de strijd de soldaten zich bevonden. De boomgrenzen geven precies aan waar zich welke loopgraven bevonden. Op deze manier kun je precies zien waar zich de strijdende partijen zich hadden verschanst en hoe dicht ze eigenlijk op elkaar zaten met daartussen in het zogenaamde niemandsland.