Slag om de Filipijnen (1941 en 1942)

Eind 1941 probeerde Generaal “MacArthur” de gecombineerde verdedigende krachten in de Filipijnen de troepen zo goed mogelijk klaar te stomen voor de komende oorlog. Het leger bleef onder andere in uitrusting, training en organisatie sterk in gebreke.

Het garnizoen van de VS bestond grotendeels uit Filipijnse verkenners en daarnaast 8500 manschappen van de Amerikaanse Nationale Reserve.

De Amerikaanse “FEAF” was daarentegen de grootste luchtformatie van de VS buiten de Verenigde Staten, en bestond uit 107 gevechtsvliegtuigen en 35 bommenwerpers.

De Japanners planden de invasie en bezetting van de Filipijnen als onderdeel van hun meesterplan om het geheel Oost Azië te veroveren en onder Japans bestuur te plaatsen.

Het was het plan om het Zuidelijke expeditieleger de grondstoffen te laten veroveren in Maleisië en Nederlands-Indië (het huidige Indonesië) terwijl de vloot de Amerikaanse Pacific vloot neutraliseerden en de Aziatische vloot zou vernietigen.

Aanvallen op de Filipijnen en Maleisië zouden tegelijkertijd aanvangen na de aanval op “Pearl Harbor”. Het doel van de aanval op de Filipijnen was het voorkomen van een basis van toekomstige Amerikaanse aanvallen, een basis voor de verovering van Nederlands-Indië en tenslotte het verzekeren van communicatielijnen tussen de bezette gebieden in het zuiden en het thuisfront.

De Japanners wisten dat de gezamenlijke Filipijnse en Amerikaanse troepen groter waren dan hun eigen (2:3) maar zouden het sterke 14e leger in de strijd werpen. 

Na de aanval op de “Pacific” vloot in Pearl Harbor” op 7 December 1941 vroeg de Amerikaanse luchtbevelhebber direct luchtaanvallen aan op “Formosa” (het huidige Taiwan) aangezien dat de aangewezen plek zou zijn om een landing vandaan uit te voeren, maar z’n verzoeken werden niet ingewilligd.

Zeven uur na de aanval op Hawaii vielen Japanse bommenwerpers alle vliegvelden aan in de Filipijnen en werd de luchtvloot gedecimeerd. De Aziatische Amerikaanse vloot werd in Cavite verrast en zou direct vertrekken om alleen onderzeeërs achter te laten.

Het Japanse 14e leger o.l.v. Generaal Homma, begon zijn invasie met een landing op het eiland Batan op 8 december 1941. Landingen op het Camiguin eiland, Vigan, Aparii en bij Gonzaga volgden twee dagen later. Bij deze landingen werden de Japanners aangevallen door de overgebleven Amerikaanse vliegtuigen waarbij een aantal schepen werden beschadigd.

Op 12 December landen nog ‘ns 2.500 Japanse soldaten bij Legazpi waar zij totaal geen tegenstand ondervonden. Een week later zouden ook Japanse troepen landen op het eiland Mindanao. 

Het merendeel van de geallieerde strijdkrachten gaf zich na een tijd over, of werden onder de voet gelopen door de Japanse overmacht. Op 23 december liet “MacArthur” zijn bevelhebbers in het veld weten dat hij bezig was een plan van voor de oorlog te reactiveren.

Dit hield in dat hij alleen het schiereiland Bataan en het eiland Corregidor wilde verdedigen (in principe was de intentie om de Japanners 6 maanden tegen te houden zodat versterkingen zouden kunnen komen). Zowel de militaire hoofdkwartieren als de Filipijnse overheid ging op kerstnacht op weg naar Corregidor. Manila werd als “open stad” aangemerkt en verlaten.

Toch bleef er nog een groot aantal strijdkrachten in andere gebieden voor enige maanden. Er werd getracht een corridor te maken voor terugtrekkende troepen uit Zuid-Luzon en bij San Fernando vlakbij de golf van Lingayen en Subic Bay (Amerikaanse basis).

Met het laten opblazen van bruggen werd gewacht tot de terugtrekkende onervaren troepen veilig in Bataan werden aangeland. Pas op 30 December begreep het Japanse hoofdkwartier wat het Amerikaanse plan was en werd bevolen de provincie Bataan af te sluiten. Ondanks grote verliezen aan man en materiaal lukte het de Amerikanen en Filipijnen de weg open te houden. Op 5 Januari werd het plan als succesvol beschouwd.  

Vanaf 7 tot 14 januari, concentreerden de Japanners zich op verkenning en voorbereidingen voor een aanval op de algehele verdedigingslinie van Abucay. In dezelfde periode maakten de Japanners een kapitale fout door een deel van de zeer ervaren divisie verantwoordelijk voor de verovering in de Filipijnen vooruit te sturen naar Nederlands-Indië, de volgende invasie.

Het Japanse 14^e leger begon nieuwe aanvallen op 23 Januari met een poging tot een amfibie landing achter de Amerikaanse linies terwijl 4 dagen later de aanvallen op de frontlinie plaatsvonden. De amfibie landing resulteerde in hand tot hand gevechten in de jungle en werd uiteindelijk afgebroken, ook vanwege de luchtaanvallen van de overgebleven Amerikaanse vliegtuigen.

Op 22 Februari reageerde “Homma” door een kleine terugtrekking om z’n troepen te reorganiseren. Drie Japanse bataljons waren gedecimeerd in de zogenaamde “slag om de punten” en “slag om de gaten”. De Japanners ondernamen in de een aantal komende weken, bewust van zijn hevige verliezen, patrouilles en gelimiteerde lokale aanvallen.

Terugtocht uit Corregidor

Omdat de geallieerde positie steeds teruggetrokken moest worden, beval de president van de VS “Roosevelt” MacArthur om zich vanaf Corregidor naar Australië moest verplaatsen. (MacArthur’s bekende toespraak over de Filipijnen, waarin hij zei: “Ik kwam uit de Bataan en ik zal terugkeren”. Wainwright kreeg het bevel over de geallieerde strijdkrachten in de Filipijnen op 12 maart toen MacArthur vertrok met 4 boten eerst op weg naar “Mindanao”. 

De geallieerde strijdkrachten, nu bijzonder sterk afgezwakt door uitermate slechte voeding, ziekte en een veel te lange blootstelling aan gevecht, kregen vanaf 28 maart een nieuwe aanvalsgolf van de Japanners te verduren. Er waren zwaardere artillerie batterijen naar “Bataan” gesleept en de aanvallen werden voorafgegaan door zware luchtaanvallen door Japanse vliegtuigen. Op 3 april braken de Japanners door de gaten in de geallieerde linies langs de berg ‘Samat’.

De Filipijnse Divisie van de VS, niet langer actief als een gecoördineerde eenheid, was niet in staat om een tegenaanval tegen de hevige aanvallen van de vijand uit te voeren. Op 8 april werden twee Amerikaanse divisie onder de voet gelopen nabij de Alangan rivier. De 45e infanteriedivisie van de VS op weg om zich in “Mariveles” in te schepen op weg naar “Corregidor” gaf zich uiteindelijk een dag later over. Nu was alleen het eiland Corrigidor nog over als laatste Geallieerde hoop in Oost-Azië.

De val van Bataan was de grootste Amerikaanse overgave sinds de burgeroorlog.